مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی وضعیت اینترنت در کشور و مقایسه شاخص‌های مختلف جهانی در ایران در مقایسه با کشور‌های دیگر پرداخته است.

مقایسه سرعت اینترنت ایران با میانگین جهانی

به گزارش اکو ایران، سرعت اینترنت در ایران براساس آمار وبگاه شاخص جهانی تست سرعت در ژانویه سال ۲۰۲۴، میانگین جهانی سرعت دانلود در پهن‌باند سیار، ۵۰.۰۰ مگابایت بر ثانیه و در پهن‌باند ثابت ۹۱.۹۳ است که این رقم در ایران، برای پهن باند سیار ۳۲.۷۷ مگابایت بر ثانیه و پهن باند ثابت ۱۳.۵۸ مگابایت بر ثانیه است.

همچنین میانگین جهانی سرعت آپلود پهن باند سیار ۱۱.۳۰ مگابایت بر ثانیه و در پهن‌باند ثابت ۴۳.۴۰ مگابایت بر ثانیه است که در ایران، برای اینترنت سیار ۹.۵۰ مگابایت بر ثانیه و اینترنت ثابت ۳.۱۹ مگابایت بر ثانیه است.

در مقایسه با کشور‌های دیگر، همانطور که در جدول نشان داده شده، وضعیت اینترنت ایران برای دانلود و آپلود و همینطور تاخیر از کشور‌های دیگر ضعیف‌تر و پایین‌تر از میانگین جهانی است و فاصله زیادی با آن‌ها دارد. در کشور‌هایی که در این جدول آمده، سرعت اینترنت در پهن‌باند سیار بیش از پهن‌باند ثابت است؛ اما این اختلاف در ایران بیش از دو برابر است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش با اشاره به میانگین جهانی و وضعیت ایران، نوشته است که ایران در وضعیت بحرانی قرار ندارد، اما آنچه که داده‌های این گزارش نشان می‌دهد کیفیت پایین اینترنت و قرار داشتن در قعر رتبه‌بندی است.

وضعیت دولت الکترونیک در ایران

دولت الکترونیک، به‌عنوان «نوعی از دولت تعریف می‌شود که نیاز‌های شهروندان جامعه اطلاعاتی و حاکمان آن‌ها را در راستای رسیدن به اهداف آن جامعه برآورده می‌کند». براساس گزارش سال ۲۰۲۲ سازمان ملل در «شاخص توسعه دولت الکترونیک» که وضعیت توسعه دولت الکترونیک در زیرشاخص‌های: خدمات برخط، سرمایه انسانی، زیرساخت‌های مخابراتی، مشارکت الکترونیک را نشان می‌دهد، در سال ۲۰۲۲، رتبه ایران از بین ۱۹۳ کشور در این شاخص ۹۱ است.

براساس گزارش ۲۰۲۲ سازمان ملل در «شاخص توسعه دولت الکترونیک»، ایران در شاخص مشارکت الکترونیکی نیز، رتبه ۱۶۷ را از میان ۱۹۳ کشور دارد. این شاخص، حذف ضرورت مراجعه حضوری برای دریافت خدمات دولتی و امکان دسترسی به آن‌ها از طریق سامانه‌ها را نشان می‌دهد.

همچنین گزارش ۲۰۲۲ سازمان ملل در «شاخص توسعه دولت الکترونیک» بیانگر این است که جایگاه ایران در زیرشاخص خدمات برخط، هم در سطح منطقه‌ای و هم در سطح جهانی، از سطح میانگین، پایین‌تر است. در زیرشاخص‌های مشارکت الکترونیک نیز، هم در سطح منطقه و هم در سطح جهانی، ایران رتبه پایینی را به خود اختصاص داده است.

عدم تحقق وعده وزیر ارتباطات

در گزارش «۲۰۲۲ شاخص جهانی کیفیت دیجیتال» که توسط شرکت «سور فشارک» منتشر شده، دولت الکترونیک به‌عنوان یکی از زیرشاخص‌ها در نظر گرفته شده که در این زیرشاخص، ایران رتبه ۷۹ را از بین ۱۱۸ کشور جهان داشته است که پایین‌تر از میانگین جهانی است.

براساس آمار جهانی، ایران در زیرشاخص خدمات برخط دولت الکترونیک جایگاه ضعیفی را به ثبت رسانده است. این درحالی است که وزیر ارتباطات در ۴ اسفند ۱۴۰۱ مطرح کرد: «۱۰۰ درصد خدمات دستگاه‌های اجرایی در سال ۱۴۰۲ به‌صورت برخط انجام خواهد شد.»

زارع‌پور در سخنرانی بهمن‌ماه ۱۴۰۲ در اجلاس وزرای دیجیتال کشور‌های عضو شانگ‌های مطرح کرد که «دولت ایران ۲۰۱ خدمت عمومی و ۷۳۴ خدمت ویژه را از حوزه قضایی و کشاورزی تا حوزه آموزش، بهداشت و فرهنگ به‌صورت الکترونیکی ارائه کرده است». همچنین براساس ماده (۱۰۴) برنامه هفتم توسعه، هدف کمّی در پایان این برنامه در ارتباط با شاخص توسعه دولت الکترونیک، رسیدن به رتبه ۶۱ است که با توجه به رتبه ۹۱ در سال ۲۰۲۲، همچنان فاصله زیادی تا رسیدن به وضعیت مطلوب دارد.

ضعیف بودن خدمات دولت الکترونیک، باعث می‌شود که ضرورت حضور در فضای مجازی کاهش پیدا کند و همچنین رابطه معکوسی با کیفیت و نوع محتوای ارائه شده در فضای مجازی دارد.

روند نزولی کیفیت زندگی دیجیتال در ایران

براساس گزارش سال ۲۰۲۳ شاخص کیفیت زندگی دیجیتال که توسط شرکت سور فشارک منتشر شده، ایران رتبه ۹۵ را از میان ۱۲۱ کشور جهان در شاخص کیفیت زندگی دیجیتال داشته وا متیاز آن نیز ۰.۳۴ است. زیرشاخص‌های مورد نظر درا ین شاخص شامل: مقرون به‌صرفه بودن اینترنت، کیفیت اینترنت، زیرساخت اینترنت، دولت الکترونیک و امنیت الکترونیک است. در جدول زیر، امتیاز ایران در هریک از پنج زیرشاخص مذکورا ز سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ آمده است.

بر این اساس، رتبه ایران در شاخص جهانی کیفیت زندگی دیجیتال از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۲۳ روند نزولی داشته و در تمام زیرشاخص‌ها این وضعیت به چشم می‌خورد که می‌تواند منجر به نقض حریم خصوصی و افزایش احساس عدم امنیت، محدودیت دسترسی، کاهش انباشت داده و کاهش جذابیت حضور در فضای مجازی شود.

اینستاگرام، محبوب‌ترین شبکه اجتماعی برای کاربران ایرانی

براساس گزارش نظرسنجی ایسپا که در بهمن ۱۴۰۲ منتشر شد، ۴۶.۵ درصد ایرانیان از اینستاگرام؛ ۳۵.۳ درصد از واتساپ، ۳۴.۶ درصد از تلگرام، ۲۵.۲ درصد از ایتا، ۲۴.۱ درصد از روبیکا و ۸.۷ درصد از بله استفاده می‌کنند و میزان استفاده از سایر پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی کمتر از ۷ درصد است.

سه مورد اول پیامرسان‌ها و رسانه‌های اجتماعی که بیشترین کاربران ایرانی در آن حضور دارند، همگی پیام‌رسان یا رسانه اجتماعی خارجی و غیربومی هستند که در ایران فیلتر هستند که انگیزه استفاده از فیلترشکن و نصب آن در کاربران ایرانی است؛ به‌طور خاص اینستاگرام، که بیشترین استفاده را در بین این کاربران دارد.