خبرگزاری آنا- گروه علم و فناوری؛ میترا سعیدی کیا: بیش از یک دهه است که موضوع دانش‌بنیان ها و چندسالی می شود که اقتصاد دانش‌بنیان در اکوسیستم فناوری و نوآوری عمومیت پیدا کرده است.
اقتصاد دانش‌بنیان یک رویکرد نوین به اقتصاد است که با استفاده از فناوریهای پیشرفته به سمت ایجاد ارزش و افزایش تولیدی می‌رود. برای اینکه اقتصاد دانش‌بنیان به خوبی عمل کند، لازم است تا شرایط بهینه برای رشد این نوع از اقتصاد فراهم شود. همچنین باید به نوآوری، تحقیق و توسعه توجه ویژه‌ای شود.
اما اکنون در مرحله ای هستیم که این اقتصاد دردل فناوری های مختلف نفوذ پیدا کرده تانتایج ملموس تری در قالب ملی به دست بیاید. یکی از دسته های فناوری «سلامت» است که به طور ویژه، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری متمرکز شده است.
در صدد بودیم با مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری گفتگویی درباره فعالیت های این ستاد در دولت سیزدهم گفتگویی داشته باشیم تا از آخرین وضعیت رسوخ اقتصاد در سلامت و همراه فناوریهای سلامت محور با اقتصاد کشور مطلع شویم.
*آقای دکتر قانعی به عنوان اولین سوال بفرمایید این ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری که در ابتدا زیست فناوری بود و اکنون اقتصاد دانش‌بنیان سلامت شده چه وظایفی بر عهده دارد؟
قانعی: بعد از حضور دکتر دهقانی به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ستادی تحت عنوان ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان که مسئولیتش را من به عهده گرفتم، تشکیل شد. از آنجایی که گردش مالی سلامت حدود ۷۰۰ همت است و ۱۰ درصد GDP کشور را به خودش اختصاص می‌دهد ورود دانش به این عرصه می‌تواند نتایج اقتصادی خوبی داشته باشد ضمن اینکه سلامتی را به ارمغان می‌آورد این ستاد شکل گرفت.
« توسعه زیست‌بوم نوآوری و فناوری»، «هم‌افزایی شرکت‌ها برای تحقق یک موضوع» و «تعریف کلیه فعالیت سلامت با مدل اقتصادی و همکاری صاحبان فرایند حول محور اقتصاد» از موضوعات محوری این ستاد برای پیگیری به شمار می رود.
تمرکز ما در حوزه سلامت با توجه به اسم ستاد روی کاهش هزینه‌های نظام سلامت است تا در صورت امکان توسعه صادرات محصولات و خدمات را شکل دهیم.
*یکی از اقدامات ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری اعلام فراخوان هایی بود که در مورد دریافت پروژه های فناورانه منتشر می کرد؛ اخیرا چه تعداد طرح دریافت و چه تعداد توسط ستاد مورد تایید قرار گرفته که می تواند در آینده روی اقتصاد سلامت کشور موثر واقع شود؟
قانعی: در این ستاد و دیگر ستاد‌ها قرار بر این است برای هر کاری فراخوان داده شود. بر اساس فراخوان های منتشر شده، ۱۵۳ طرح در این مدتی که ستاد تشکیل شد به ما واصل شد. ۴۰ طرح تایید و ۴۵ طرح رد شده؛ همچنین ۴۰ طرح در حال بررسی است. این بسیار معنادار است که ستادی تشکیل شده و یک سوم طرح‌های واصل شده، رد شده است.
*چه ارقامی برای حمایت از این طرح ها مد نظر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری است؟
قانعی: ارزش ۴۵ طرح رد شده حدود ۸۰۰ میلیارد تومان بود و طرح‌های تایید شده سیصد میلیارد تومان. طرح‌هایی که در دست بررسی است یک و هشت دهم میلیارد تومان است که اگر با این روند قانون جلو برویم ۲۰ مورد تایید و ۲۰ مورد رد می‌شود.
اگر بگوییم این ستاد برای کشور چه کاری کرده است، اگر قرار بود ستادی در کار نباشد اکنون آن ۸۰۰ میلیارد هم جزء طرح‌ها بود. کل هزینه این ستاد یک میلیارد بوده، اما به دلیل کار کارشناسی ۸۰۰ میلیارد منفعت ایجاد کرده است.
*به صورت کامل هم این حمایت ها از سوی ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری نیست درست است؟
قانعی: از ۴۰ طرح تایید شده که سیصد میلیارد بود، متوسط هر طرحی ۷.۵ میلیارد می‌شود، از این ۳۰۰ میلیارد به شیوه‌ای عمل کردیم که ۱۴۰ میلیارد سهم ما شود و بقیه آورده خودشان باشد که وام بگیرند یا هر کار دیگری انجام دهند.
این مدلی است که ما در چاله این نمی‌افتیم که پول را بدهیم و فرد فقط روی این پول جلو برود، اگر به این شکل بود که حمایت کاملا از سوی ما باشد بازدارنده‌ای مانند زندان و برداشتن وثیقه برای پیشبرد طرح وجود نداشت.
*طرح هایی که رد شدند امکان دارد دوباره در فراخوان شرکت کنند و مورد حمایت ستاد قرار بگیرند؟
وقتی سفره‌ای به اسم دانش‌بنیان پهن می‌شود باید مراقبت بود که هدر نرود
قانعی: طرح های رد شده بر اساس نظر کارشناسی مورد تایید قرار نگرفتند. ویژگی رد طرح این است که به صاحب شرکت دلایل رد شدن را با جزییات اعلام کردیم و به آنها ابلاغ کردیم هر وقت مشکلات را حل کردید سراغ ما بیایید.
*کل مبلغ حمایتی یک طرح توسط ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری اعطا می شود؟
قانعی: خیر. ۳۰۰ میلیارد طرح تصویب کردیم. اما از آنها می‌پرسیم سهم خودتان چیست؟ اگر آورده نداشته باشند حمایت ما را هم به آتش می‌کشند. باید مسیری را طی کرده باشند و مقداری از مسیر که مانده است را حمایت کنیم. طرح‌هایی را انتخاب می‌کنیم که کار را شروع کرده باشند و صفر نباشند.
این اقدام یک ویژگی دارد، فرد به قدری به طرحش اطمینان داشته که حاضر شده منابع خودش را هزینه کند و این ریسک را متحمل شده و حاضر نیست طرح تخریب شود.
*چه میزان حمایت شده است؟
قانعی: از ۱۴۰ میلیارد فقط حدود سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون بلاعوض بود، بقیه به صورت تسهیلات است و زمانی که به نتیجه رسیدند باید بازپرداخت کنند.
این شیوه‌ای است که وقتی می‌گوییم بر اقتصاد متمرکز شوید باید اقتصاد و زبان اقتصاد هم به شرکت منتقل شود.
ما در ستاد توسعه اقتصاد سلامت دانش‌بنیان می گوییم اگر بلد هستید حمایت می کنیم و اگر می‌خواهید تمرین کنید به فضای دانشگاه و بنیاد ملی نخبگان بروید، تمرین و شکست را تجربه کنید. اگر می‌خواهند در اقتصاد سلامت با ما شریک شوند ما همراهی می‌کنیم، اما باید بلوغ پیدا کرده باشند.
*طی فراخوان ها چه تعداد طرح را تایید کردید؟
قانعی:۴ طرح ماشین آلات، ۱۱ طرح دارو، ۹ طرح تجاری سازی محصول، ۱۵ طرح تجهیزات پزشکی و یک طرح مواد پیشرفته را حمایت کردیم.
از این طرح‌های پذیرفته شده ۳۱ مورد با پول ما صنعتی شده و وارد بازار می‌شوند. ۶ مورد نیمه صنعتی می‌شود و فقط می‌تواند به سازمان غذا و دارو نمونه اولیه بدهد. فقط سه طرح آزمایشگاهی داشتیم که حتی آنها را می‌دانیم به نتیجه می‌رسند و در پلتفرم و زیرساختی شروع به کار کرده اند که قبلا چهار محصول داشته اند و برای مورد جدید هم شانس موفقیتش بالاست و تازه کار نیستند.
*از آنجایی که روی اقتصاد سلامت متمرکز هستید روی چه فناوری های مرتبط با سرطان اقدام کردید که ارزبری دارند؟
قانعی: بزرگترین هزینه ما دارو‌های سرطان است. هر کسی اینها را ساخت حمایتش می‌کنیم. حوزه پلاسما و انسولین بالاترین ارزبری را دارند.
*آقای دکتر حوزه های دیگری هم هستند که پیش از اینها به ضرورت بهره برداری از آنها در حوزه سلامت تاکید داشته اید که یکی از آنها هوش مصنوعی است؛ در این باره توضیح می دهید؟
قانعی: بله یکی از اقدامات ما انعقاد تفاهم نامه ای بین ستاد توسعه اقتصاد سلامت دانش‌بنیان، بیمه سلامت، سازمان برنامه و بودجه و معاونت درمان وزارت بهداشت بوده است. به این واسطه قرار شد تشخیص سرطان را با هوش مصنوعی کاهش دهیم که همین هم شد.
پایلوت را در قم اجرایی کردیم. اکنون به مرحله ای رسیده که قم مرکزیت شده تا تشخیص سرطان افراد در سراسر کشور توسط این مجموعه ای که به واسطه یک خیر و یک تیم فناور شکل گرفته در کمترین زمان ممکن صورت گیرد.
اکنون به این واسطه می توانیم کل تصویربرداری‌ها را با هوش مصنوعی انجام بدهیم که در حال شروع این کار هستیم. مثلا نمونه‌ای را می‌دهیم پاتولوژی بخواند، این کار را با هوش مصنوعی می‌توانیم انجام بدهیم؛ در این صورت پزشک امضا می کند که لازم نیست نمونه را از آنجا به تهران و خارج از کشور بفرستند.
این بخش اقتصاد سلامت است که منجر به کاهش هزینه ها شده است. کوتاه شدن زمان، کاهش بستری، کاهش تردد، وجود کال سنتر برای پیگیری از ویژگی های این طرح به شمار می رود.
*چطور تشخیص می دهید که این طرح به درد آینده سلامت می خورد؟
قانعی: تیم ما تشخیص می‌دهد که چقدر در ساخت محصول از فناوری استفاده شده است. عمق ساخت، درصد میزان داخلی بودن، میزان ارزبری و … مورد بررسی قرار می گیرد.
*آقای دکتر برخی شرکتهای فعال در عرصه دارو، از وزارت بهداشت یا هیئت امنای ارزی گله مند هستند؛ کار معاونت علمی یا ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان سلامت برای رفع این مشکل چیست؟
قانعی: کار معاونت علمی این است که بین دستگاه‌ها بچرخد و مشکلات را حل کند. ۵۰ درصد اینها را رد می‌کنیم و می‌گوییم خالی بند هستید، تعدادی را قبول می‌کنیم. گفته‌های افراد زمانی صحت سنجی می‌شود که کارشناس مشخص می‌کند آنطور که نشان می‌دهند، نیستند.
*تخصص کارشناسان شما در چه حوزه‌هایی است؟
قانعی: گروهی به اسم ارزیاب داریم که هسته مرکزی متخصص و خبره در حوزه صنایع، تولید و … دارند که به فرآیند تولید آگاه هستند. مثلا در حوزه ماشین دیالیز کسی که رشته اش الکترونیک و مکانیک است با خودشان چند استاد می‌برند، اینها فریم و چارچوب را می‌بینند اساتید تخصصی را می‌بیند. سپس جمع بندی ۵، ۶ صفحه‌ای به ما می‌دهند. این گزارش را به خود فرد می‌دهیم که اگر اشکالی دارد اعلام کند.
خوب ارزیابی می‌کنند و در واقع یک مدل آموزشی است که به فرد می‌گوییم اشکال دارد. ممکن است یک شرکت ورشکسته باشد و کلی چک برگشتی داشته باشد و می‌خواهد دوباره محصول دیگری معرفی کند یا جایی رفت و دستگاهی خوب کار نکرده و بیمار ناراضی بوده، مستند را نشان می‌دهیم که بیمار ناراضی بوده و کارشان درست نیست.
این موارد باید در یک جای تخصصی احصا شود وگرنه تبدیل به گله می‌شود و کسی هم نیست حکمیت کند، چون نیاز به قضاوت دارد.
*آقای دکتر قانعی؛ ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حوزه سلامت در حوزه بکارگیری فناوری های حاصل کار محققان کشور طوری عمل کرده که آینده کشور تحت تاثیر فناوری در حوزه سلامت عموم مردم قرار گیرد.گویا در این میان، در صدد است ارگان های مختلف را همراه کند. به عنوان سخن پایانی بفرمایید چه چالشهایی در مسیر سلامت و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان وجود دارد؟
قانعی: برای راه اندازی اقتصاد سلامت دانش‌بنیان باید بستر وجود داشته باشد تا جواب بدهد وگرنه هر تولیدی را تا مرحله تولید می‌رود، ورشکسته خواهد شد.
به دنبال این هستیم که زیرساختی فراهم کنیم تا مثل چرخ دنده هر کسی کار خودش را انجام بدهد و دخالت نکنیم، اما هر کسی بداند در چه مرحله‌ای به کجا مراجعه کند، چه کسی زیرساخت و تضمین بازار برایش درست کند و… تمام اینها باید انجام شود تا یک اقتصاد شکل بگیرد. با اقتصاد سلامت می‌توان این کار را انجام داد.
در بحث بین المللی سازی مسئله این است که کشور‌ها محصول نمی‌خواهند، خطای ما این است که اگر دیالیز ساختیم می‌توانیم بفروشیم. باید خدمت فروخت، چون رقبای خارجی توانمندتر هستند و چین ارزان‌تر ارائه می‌کند، دنیا نمرده که ایران بتواند بازار دنیا را بگیرد.
ما باید بتوانیم اینها را تبدیل به مطالبه کنیم. یکی از مسائل ما این است که معاون علمی و شرکت‌ها برای خودشان کار می‌کنند. اگر برای سلامت کار می‌کنید، حوزه سلامت، رئیس و متولی دارد. اول او باید بخواهد بعد شما شروع کنید. ابتدا معاونت با وزیر و دولت هماهنگ باشد که می‌خواهم ارزبری را کم کنم. در اینجا مطالبه گر کیست؟ قطعا وزیر و معاونت علمی نیست، بانک مرکزی و سازمان برنامه هستند.
بلوغ این جنس مطالبه گری در ایران جا نیفتاده، ما با فشار فناوری کار می‌کنیم؛ اما بهترین مدل این است که در دولت اعلام شود وزارت نفت فلان مقدار ارزبری دارد سال بعد باید کاهش یابد، با معاون علمی صحبت کنید و راه حل پیدا کنید.این کاری است که ما انجام داده ایم.
source