«آرمان ملی» برای تحلیل شرایط اقتصادی کشور و صادرات و واردات با دکتر سبزعلی‌پور گفت‌وگو کرده است. علیپور معتقد است: «یکی از این تصمیمات و اقدامات نادرست که مدتی است در سطح کشور به اجرا درآمده و در این وضعیت نه چندان خوب کسب و کارها و رکود بازار، روزگار کسبه را سیاه و اشک خیلی از مغازه‌داران را درآورده نحوه مبارزه با قاچاق کالا است. خیمه اقتصاد در تمامی کشورهای جهان از جمله ایران دارای دو ستون است، ستون واردات و ستون صادرات. چنانچه یکی از این ستون‌ها نباشد و یا درست بنا نشده باشد قطعاً خیمه‌ای هم برپا نخواهد شد. ستون صادرات بسیار مهم بوده اما موضوع مورد نظر بنده درخصوص آن ستون دیگر یعنی واردات است که همانند ستون صادرات، چنان بنا شده که خیمه اقتصاد ایران را با مشکلات متعدد مواجه کرده است.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
*در حالی که تنش‌های منطقه همچنان در حال افزایش است رویکردی که وزارت اقتصاد و دولت چهاردهم در زمینه تحقق شعارهای اقتصادی دولت در پیش گرفته‌اند به چه میزان در راستای حل مشکلات معیشتی مردم است؟
انتظار مردم از دولت چهاردهم رفع مشکلات اقتصادی و رشد و توسعه اقتصاد و فعالیت‌های اقتصادی و همچنین ایجاد آرامش و امنیت اقتصادی در جامعه است. هدف و تلاش همه اعم از بخش‌های دولتی و خصوصی و مسئولان کشوری گرفته تا تمام دستگاه‌ها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها باید بر این باشد تا اقتصاد کشورمان روز به روز رشد پیدا کرده و مشکلات اقتصادی کاهش یابد و مردم تغییرات مثبت را لمس و با جان و دل احساس آرامش بکنند. این موارد باید هدف دولت، سایر قوا و تمامی مسئولان باشد. این احساس و آرامش آنچنان باید در وجود ایرانیان شکل بگیرد که همه با امیدواری و با دورنمایی زیبا به فکر کارهای مثبت در کشور و همچنین سرمایه‌گذاری و راه اندازی کارخانجات و بنگاه‌های اقتصادی و کسب و کارهای بیشتر و وسیع‌تر باشند. در چنین شرایطی است که رشد اقتصادی، جهش تولید، افزایش تجارت داخلی و خارجی، رشد درآمدهای ریالی و ارزی مردم و دولت، رشد اشتغال و ده‌ها مورد مثبت دیگر شکل بگیرد تا نه تنها هیچکسی به فکر خروج سرمایه خود از کشور نباشد بلکه همه به دنبال ورود نقدینگی و همچنین سرمایه‌گذار به ایران عزیزمان نیز باشند. با این وجود متأسفانه از طرف برخی از مسئولان تصمیماتی برای اقتصاد ایران اخذ و سیاست‌هایی تدوین و اقداماتی به اجرا گذاشته می‌شود که درست نتیجه آن برعکس اهداف زیبا و مثبت است.
*چه تصمیماتی؟
یکی از این تصمیمات و اقدامات نادرست که مدتی است در سطح کشور به اجرا درآمده و در این وضعیت نه چندان خوب کسب و کارها و رکود بازار، روزگار کسبه را سیاه و اشک خیلی از مغازه‌داران را درآورده، نحوه مبارزه با قاچاق کالا است. خیمه اقتصاد در تمامی کشورهای جهان از جمله ایران دارای دو ستون است، ستون واردات و ستون صادرات. چنانچه یکی از این ستون‌ها نباشد و یا درست بنا نشده باشد قطعاً خیمه‌ای هم برپا نخواهد شد. ستون صادرات بسیار مهم بوده اما موضوع مورد نظر بنده درخصوص آن ستون دیگر یعنی واردات است که همانند ستون صادرات، چنان بنا شده که خیمه اقتصاد ایران را با مشکلات متعدد مواجه کرده است. واردات هم به اندازه صادرات مهم است و هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند خود را از خرید‌های بین‌المللی بی‌نیاز بداند در ضمن هر فروشی نیاز به یک خرید هم دارد در اصل برای صادرات، قطعا نیازمند واردات هم هستیم. واردات نیز به دو بخش واردات مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای تقسیم می‌شود. لازمه تولید و صادرات کالاهای تولیدی و صنعتی کشور، واردات مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای مورد نیاز صنایع از خارج است که بسیار ارزشمند و حیاتی است. اگر واردات بخش اول، انجام نشود تولید و به تبع آن صادرات صنعتی هم لطمه می‌خورد، اما واردات بخش دوم، یعنی واردات کالاهای لوکس و مصرفی هرچند که محرک و پشتیبان تولید و صادرات کشور نیست، اما در جای خود اهمیت دارد. نکته مهم این است که خود مسئولان می‌دانند که نمی‌توان درها را بست و دیوار بلندی گرداگرد کشور کشید و کشور را با سیم خاردار محصور کرد. ضمن اینکه باید به این اندیشید که اگر کالایی در کشور تولید نمی‌شود، چه جایگزینی وجود خواهد داشت؟ آیا می‌توان اساسا از آن کالا صرف نظر کرد؟ در صورتی که صرف نظر کردن امکان نداشته باشد، مسئولان باید برای مردم راه حل ارائه دهند. تمام مسئولان کشور به خوبی می‌دانند که اگر تصمیم‌های غیر اصولی و غیر کارشناسی بگیرند، به سرعت مورد توجه افکار عمومی قرار خواهد گرفت. از سوی دیگر باید توجه کرد که ورود کالاهای مصرفی ساخت کشورهای دیگر موجب ایجاد رقابت بین صنایع داخلی و خارجی می‌شود و سبب می‌گردد تا کالاهای مصرفی تولید داخل، هم از نظر کیفیت و هم از نظر بسته بندی رشد کرده و از نظر قیمتی نیز قابل رقابت باشند. در ضمن ارتقاع سطح کیفی و بسته بندی کالاهای مصرفی ساخت داخل موجب رشد صادرات ایران نیز خواهد شد.
*در سال‌های اخیر این اتفاق رخ نداده و کالاهای خارجی نتوانستند در داخل کشور رقابت ایجاد کنند. این در حالی است که کالاهای خارجی نیز اغلب از مسیر‌های غیرقانونی وارد کشور می‌شود. در چنین شرایطی چه سیاست‌هایی باید در پیش گرفته شود؟
از هر منظری که بنگریم واردات کالا موجب افزایش تولید و صادرات باعث ارتقاء سطح کیفی کالاهای تولیدی و بسته‌بندی خواهد شد، اما به شرط اینکه واردات فقط به‌طور قانونی صورت گیرد نه از مجاری و مبادی غیرقانونی و به‌شکل قاچاق. واردات به ایران طی سال‌های اخیر آن هم به دلیل اعمال تحریم‌های بین‌المللی کار ساده‌ای نبوده، اما فعالان اقتصادی قانونمند و خوشنام کشور، در این سال‌ها با سختی و مشقت توانستند کالاهای مورد نیاز ایران را از اقصی نقاط جهان تهیه و با مشکلات بانکی و حمل و نقل، ارز لازم را جابه‌جا و پرداخت‌ها را انجام دهند و کالاهای مورد نیاز را به کشور حمل کنند. باید توجه داشت که در کنار همه مشکلاتی که تحریم‌های ظالمانه ایجاد کرده، دیگر نمی‌توان با ایجاد موانع غیر اصولی در برابر فعالان اقتصادی، کار واردات و صادرات را سخت‌تر کرد. جدای از تحریم‌های بین‌المللی که مانع بزرگی در برابر فعالان اقتصادی و واردکنندگان ایجاد کرده، در مواردی دچار خودتحریمی هم در برابر واردات شده‌ایم.
*خود تحریمی در چه زمینه‌ای بوده است؟
شرایط به شکلی است که برای واردات مواد اولیه و قطعات، غالب شرکت‌ها و کارخانجات به‌ویژه شرکت‌های تولیدی خصوصی بر سر تأمین ارز از طرف بانک مرکزی مشکل دارند و بعضاً تأمین ارز صورت نمی‌گیرد و وارداتی هم انجام نمی‌شود. در خصوص کالاهای لوکس و مصرفی هم واردات اغلب این کالاها به‌طور قانونی ممنوع است و هیچ واردکننده‌ای اجازه واردات رسمی و قانونی این کالاها را به کشورم ندارد. اما دیده می‌شود که اغلب این کالاها در کشور یافت می‌شود. یافت شدن کالاهایی که واردات آنها ممنوع است، نشان دهنده قاچاق و انتقال غیرقانونی کالا به داخل کشور است. ممنوعیت ورود برخی کالاها و ایجاد مانع بر سر راه واردکنندگان قانونی و خوشنام، نه تنها دولت و کشور را از بخش مهمی از درآمدهای گمرکی محروم می‌کند بلکه به دلیل وجود بازار آن کالا در کشور، آن کالا به‌صورت قاچاق و بدون پرداخت سود و عوارض گمرکی به کشور وارد می‌شود که با افزایش روزافزون قاچاق کالا، بخش اعظمی از ارز کشور نیز بدون حساب و کتاب از طریق بازار آزاد ارز روانه خارج خواهد شد. همین خروج کلان ارز موجب افزایش سریع و بیش از حد نرخ دلار و یورو می‌شود که افزایش نرخ ارزهای معتبر در بروز مشکلات و نابسامانی‌های اقتصادی کشور نقش کلیدی را بازی می‌کند.
به صورت کلی با اتخاذ سیاست‌های غلط، قاچاق کالا به حدی در کشورمان افزایش یافته که امروزه طبق آمارهای منتشره، حجم واردات کالای قاچاق چیزی معادل 25 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. نباید برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای باشد که ریسک و هزینه واردات کالا به‌صورت قاچاق روز به روز کاهش یافته و قاچاقچیان کلان احساس امنیت کنند. در همین راستا مدتی است که مسئولان به فکر مبارزه با قاچاق کالا افتاده‌اند. این خبر خوبی است اما نباید به‌جای مبارزه با قاچاقچیان کلان و فروشندگان عمده کالاهای قاچاق و مسدود کردن مبادی ورود کالای قاچاق به کشور، با کسبه و مغازه‌داران خرد سراسر کشور مقابله شده، با فروشندگان کالاهای خارجی برخورد شود.
*چرا چنین برخوردی دیده شده؟
دیده می‌شود که گاهی عده‌ای با کامیون‌های حمل کالا به فروشگاه‌ها و مغازه‌هایی که کالاهای خارجی می‌فروشند رفته و تمام کالاهای آنان را جمع می‌کنند و کالاها را حمل کامیون و با خود می‌برند. چنین برخوردهایی در بازار موجب نارضایتی کسبه شده است. سوالی که در این زمینه وجود دارد این است که آیا این درست است که قاچاقچیان اصلی و فروشندگان عمده کالاهای قاچاق کشور رها شده، برعکس با مردم عادی و مغازه‌داران و فروشندگان خرد مقابله شود، کسب و کار و زندگی بازاریان و فروشندگان خرد نابود شده، اموالشان را با خود ببرند؟ آیا چنین برخوردی که جز نارضایتی مردم و ناامنی اقتصادی حاصل دیگری در بر ندارد، قابل تأیید است؟ آیا مسئولان کشور اعتقاد دارند که به‌جای برخورد با قاچاقچیان اصلی و فروشندگان عمده کالاهای قاچاق باید با فروشندگان خرد مقابله کرد؟ قاطعانه عرض می‌کنم که مسئولان با چنین برخوردی موافق نیستند و چه‌بسا که بعضاً از این برخوردها اطلاع هم ندارند. امسال در یک شرایط کاملاً ویژه و حساسی قرار داریم، زیرا هم دولت چهاردهم تازه انتخاب و کار خود را آغاز کرده و از طرفی تحولات منطقه و تنش‌های سیاسی و نظامی که غالباً بر روابط تجاری و کسب و کارها تأثیر منفی‌گذارده رخ داده، پس باید هدف مسئولین و دولتمردان بر این باشد تا جامعه بیش از پیش احساس آرامش کند و کسب و کارها رونق بگیرد. دولت و مجلس نیز باید قوانینی را مصوب کنند تا کالاهای مصرفی خارجی هم از مبادی رسمی و با پرداخت سود و عوارض گمرکی وارد کشور شود تا دولت هم منافع خودش را از واردات ببرد. در غیر اینصورت با این روش‌ها هرگز ریشه قاچاق خشک نخواهد شد و بلکه روز‌به‌روز قوی‌تر هم خواهد شد.
source