**مراجعه به لایحه بودجه برای مدیریت پایدار کسری بودجه**
لیوان بودجه ۱۴۰۴ که اخیراً به مجلس ارسال شده، حکایت از کسری بودجه ۸۵۰ هزار تومانی دارد که با توجه به شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کنونی، در صورت فقدان مدیریت اقتصادی کارآمد، اقتصاد کشور با چالش‌های بسیاری روبه‌رو خواهد شد.
**نیاز به اصلاحات ساختاری**
کاوه خلیلی، تحلیلگر اقتصادی در این زمینه، گفت: برای مدیریت پایدار کسری بودجه در کشور، نیاز به یک مجموعه از اصلاحات ساختاری، مالی و اقتصادی است که با کنترل هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری همراه باشد. این اصلاحات باید در راستای سیاست‌هایی اِعمال شود که همزمان با کنترل تورم و رشد اقتصادی، به بهبود معیشت مردم کمک کند. از جمله آنها می‌توان به ارتقا سطح بهره‌برداری از فناوری، بهبود شفافیت در گزارش عملکرد سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی، اصلاح نظام مالیاتی، کاهش فشارهای مالیاتی، حذف یا کاهش فشارهای تحریم، تقویت صادرات نفتی و غیرنفتی اشاره کرد که می‌توان از آنها به عنوان کلیدهای کاهش چالش‌های ناشی از کسری بودجه یاد کرد.
**تبعات نامطلوب کسری بودجه**
او درباره تبعات کسری بودجه بدون درپیش گرفتن سیاست‌های اصولی و کارگشا گفت: کسری بودجه می‌تواند به تورم، کاهش ارزش پول ملی، افزایش بدهی‌های دولت، و در نهایت کاهش قدرت خرید مردم منجر شود. این روندها در حال طی کردن یک چرخه تحمیلی هستند که اقتصاد ایران طی سال‌های گذشته در تلاش بوده است تا با کاهش درآمدهای نفتی ناشی از تحریم و کاهش صادرات نفت، از روند همیشگی خود دور شود و به درآمدهایی از محل مالیات روی آورده است. اما راهکار فراموش شده در این بین از سوی دولت، کاهش هزینه‌های اضافی و سربار خود دولت است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
**استفاده از اهرم مالیات**
او درباره استفاده از اهرم مالیاتی برای جبران کسری بودجه گفت: هرچند افزایش نرخ معافیت مالیاتی حقوق و دستمزدها در سال آینده رویکردی مطلوب تلقی می‌شود، اما در عین حال دولت باید به مسأله فرارهای مالیاتی، معافیت‌های بی‌مورد برخی از سازمان‌ها و نهادها که دارای درآمدهای کلانی هستند بدون اینکه ملزم به ارائه گزارش عملکرد مالی خود باشند هم توجه داشته باشد. از سوی دیگر یارانه‌ها و برخی از هزینه‌های دیگر برای دولت در شرایط کنونی جزو هزینه‌هایی هستند که در صورتی که ایران از یک نظام اقتصادی سالم برخوردار بود، نیازی به پرداخت آن نبود. پرداخت یارانه آن هم در این حد و اندازه ناچیز، نمی‌تواند زخمی از زندگی مردم را درمان کند، اما در سطح کلان قطعاً همه این یارانه پرداختی می‌تواند باعث رونق جامعه شود.
**وابستگی مزمن به نفت**
خلیلی توضیح داد: وابستگی به درآمدهای نفتی در سال‌های دور باعث بی‌توجهی به تقویت زیرساخت‌ها و بنیان اقتصادی کشور شده است به گونه‌ای که هر چقدر هم در تلاش برای انفکاک از آن باشد، باز هم این رویه در تار و پود اقتصاد تنیده شده است و رهایی از آن سخت و دشوار خواهد بود. دولت در دوره‌های قبل به منظور جبران کسری بودجه ناچار به انتشار اوراق قرضه، استقراض از بانک مرکزی، برداشت از صندوق توسعه شده است و چنانچه مشکلات ریشه‌ای حل نشود این روند ادامه خواهد داشت که در نتیجه آن اقتصاد کشور قفل خواهد شد و دولت تبدیل به یک بدهکار بزرگ می‌شود.
**کاهش هزینه‌های دولت**
این کارشناس بیان کرد: دستگاه‌های دولتی بزرگ و حضور کارمندان دولتی بسیار و الزام به پرداخت حقوق‌های بیشتر و هزینه‌های جاری بالا باعث کسری بودجه خواهد شد و تا زمانی که دولت‌ها به جای اصلاح بودجه ساختاری، منابع مالی از طریق استقراض از بانک مرکزی (چاپ پول) یا برداشت از صندوق توسعه ملی روی می‌آورند، پول بیشتری وارد اقتصاد می‌شود که نتیجه این امر باعث افزایش مصرف کالا و در پی آن تورم بالاتر و در نهایت افزایش نارضایتی اجتماعی می‌شود.
**استراتژی مناسب برای مقابله با کسری بودجه**
برای مقابله با کسری بودجه بدون تشدید تورم، دولت باید اصلاحات ساختاری اقتصادی، کاهش یارانه‌های غیرهدفمند، عدالت مالیات ستانی با اخذ مالیات از افراد و نهادهای معاف از مالیات، اجرای پایه‌های مالیاتی چون اخذ مالیات از ثروتمندان و لاکچری نشینان و سواران را اعمال کند. همچنین باید برای تکمیل مدیریت کسری بودجه به‌صورت پایدار و بدون فشار بر اقشار ضعیف جامعه، نیازمند تدوین یک برنامه بلندمدت اقتصادی و اصلاحات است.
**اهمیت اصلاح نظام یارانه‌های انرژی**
حفاظت از قائلین تولید و منافع آنها از طریق هزینه‌های انرژی و بخشی از بدهی‌های دیگر حق محیط زیست و نفوس ایران است. چنین آدرس و راهکاری باید صورت گیرد که غالباً از نظام دیجیتال راه حل باید جستجو کرد که انشاالله چنین راهکاری مساعد اگر توسط مجلس سهیم در این نخستین ورا باید خواهد بود.