حتی قبل از اینکه چاک ییگر برای اولین بار دیوار صوتی را در اکتبر ۱۹۴۷ با هواپیمای Bell X-۱ بشکند، مهندسان و فیزیکدانان با میزان پیشرانه‌ای که هواپیما‌ها می‌توانند تولید کنند بازی کرده‌اند.

به گزارش روزیاتو، موفقیت Bell X-۱ به تدریج منجر به ساخت F-۱۰۰D Super Sabre، اولین جت جنگنده مافوق صوت شد. در دهه ۱۹۷۰، هر جت جنگنده در آسمامن توانست از سرعت ۱ ماخ عبور کند. 

امروزه برخی از آنها می‌توانند دو برابر سریع‌تر از سرعت صوت پرواز کنند، یا همان سرعت ۲ ماخ، البته در صورتی که خلبان پس سوز را نیز فعال کند.

پس سوز جت‌های جنگنده، سوخت را مستقیماً به درون ورودی هوای موتور تزریق می‌کند تا نیروی پیشرانه بسیار بیشتری ایجاد کند. همانطور که ممکن است انتظار داشته باشید، این کار مقدار زیادی سوخت مصرف می‌کند. به همین دلیل است که بسیاری از تولیدکنندگان موتور جت، موتور‌هایی می‌سازند که بدون نیاز به پس سوز نیز می‌توانند سریع‌تر از سرعت صوت پرواز کنند (اگرچه با این کار جت به حداکثر سرعت خود نمی‌رسد). این توانایی اغلب به عنوان سوپرکروز یا کروز در سرعت‌های مافوق صوت شناخته می‌شود. قدرت سوپرکروز نه تنها به هواپیما کمک می‌کند بدون پس سوز به سرعت به مقصد برسد، بلکه بزرگترین مزیت آن بحث سوخت است. جت‌های جنگنده مدرن زیادی وجود ندارند که قادر به سوپرکروز باشند، بنابراین در اینجا لیست کوتاهی از آنهایی که اکنون با این قابلیت پرواز می‌کنند، آمده است.

F-۲۲ Raptor می‌تواند با سرعت ۱.۵ ماخ پرواز کند

F-۲۲ Raptor ساخت لاکهید مارتین مایه غرور نیروی هوایی ایالات متحده است، وقتی صحبت در مورد نبرد می‌شود، و این احساس غرور چندان بی دلیل هم نیست. موتور‌های توربوفن دوقلوی F۱۱۹-PW-۱۰۰ ساخت پرت‌اند ویتنی می‌توانند با درگیر شدن پس سوز، پرواز سریعتر از ۲ ماخ را ممکن کنند، که به این جنگنده اجازه می‌دهد در کمترین زمان به مقصد برسد.

با این حال، هر زمان که خلبان بخواهد در مصرف سوخت صرفه‌جویی کند و برد جت را بهبود بخشد، می‌تواند سریع‌تر از ۱.۵ ماخ سوپرکروز کند، قابلیتی که رپتور را به یک سلاح فوق‌العاده چشمگیر تبدیل می‌کند. با توانایی سوپرکروز خود، این جنگنده می‌تواند به سرعت به مقصد خود برسد، ماموریتش را انجام دهد، اطمینان حاصل کند که ماموریتش تکمیل شده است، در صورت نیاز با جنگنده‌های دشمن درگیر شود و همچنان سوخت کافی برای بازگشت به پایگاه داشته باشد.

بله، Raptor سال‌هاست که به اینجا رسیده است، زیرا از سال ۲۰۰۵ در خدمت بوده است، اما در حال حاضر هیچ جایگزینی برای آن در حال توسعه نیست. نیروی هوایی به توانایی‌های این جنگنده اطمینان دارد، و ژنرال کنت اس ویلزباخ در ژوئیه سال جاری به The War Zone گفت که تعدادی از ارتقا‌های برنامه‌ریزی‌شده، رپتور را برای سال‌های متمادی در آینده در خدمت نگه می‌دارند؛ و نیروی هوایی در سال ۲۰۲۲ از رپتور تمجید کرده و تصریح کرد: «طراحی هوایی پیشرفته F-۲۲، کنترل‌های پیشرفته پرواز، جهت دهی رانش، و نسبت پیشرانه به وزن بالا، توانایی پیشی گرفتن از همه هواپیما‌های فعلی و پیش‌بینی‌شده را فراهم می‌کند.» رپتور آنقدر پیشرفته است که آمریکا ریسک فروش F-۲۲ را به کشور‌های خارجی از جمله نزدیکترین متحدان خود نپذیرفته است، اقدامی که ممکن است اسرار موفقیت آن را فاش کند.

روسیه مدعی است که Su-۵۷ این کشور می‌تواند با F-۲۲ رقابت کند

روسیه جزئیات مربوط به قابلیت‌های جانشین جت‌های جنگنده MiG-۲۹ و Su-۲۷ را قبل از اینکه در نهایت به نیروی هوایی روسیه تحویل داده شود، برای مدت زیادی مخفی نگه داشت که البته قابل درک است. سوخوی Su-۵۷ پاسخ روسیه به F-۲۲ Raptor آمریکایی است، با این تفاوت که یک دوره توسعه طولانی و مبهم را طی کرده است. روسیه در سال ۲۰۰۲ شروع به کار بر روی Su-۵۷ کرد و تا سال ۲۰۲۰ آن را وارد میدان نکرد. در حالی که می‌تواند با سرعت دو برابر سرعت صوت پرواز کند، سو-۵۷ می‌تواند بدون نیاز به پس سوز به سرعت ۱.۳ ماخ نیز برسد.

Felon – نامی که ناتو برای این جنگنده روسی انتخاب کرده است – مجهز به دو موتور توربوفن Saturn/Lyulka ۱۱۷S است که هر کدام ۳۱،۳۰۵ پوند نیروی پیشرانه تولید می‌کنند. این قدرت موتوری در کنار ساخته شدن از مواد کامپوزیتی مختلف و فیلر‌های لانه زنبوری آلومینیومی، باعث شده که پرواز Su-۵۷ با سرعت‌های مافوق صوت آسان باشد. خلبانان Felon می‌توانند قبل از نیاز به سوخت گیری مجدد، تا مسافت ۳،۴۸۰ کیلومتر بدون استفاده از پس سوز پرواز کنند. با این حال، اگر خلبان از پس سوز استفاده کند، برد آن به طور قابل توجهی کاهش یافته و به ۱،۴۹۱ کیلومتر می‌رسد. غیر از آزمایش شدن در سوریه در سال ۲۰۱۸ در سناریو‌های جنگی و مشاهده برخی عملیات‌های محدود در طول جنگ روسیه/اوکراین، هیچ کس واقعاً این فرصت را نداشته است که دقیقاً ببیند Su-۵۷ چه توانایی‌هایی دارد.

J-۲۰ Mighty Dragon چینی یک هواپیمای مرموز است

Chengdu J-۲۰ Mighty Dragon یک جت جنگنده نسل پنجمی ساخت چین و تلاشی برای ادعای برتری هوایی است. این هواپیما در مارس ۲۰۱۷ وارد خدمت نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق شد و چین را به سومین کشوری تبدیل کرد که از جت‌های جنگنده نسل پنجم استفاده می‌کند – روسیه و ایالات متحده دو کشور دیگر هستند. این جنگنده نه تنها از F-۳۵ Lightning II، جدیدترین جنگنده نسل پنجم آمریکا سریعتر است، بلکه گفته می‌شود برخلاف F-۳۵ از قابلیت‌های سوپرکروز نیز برخوردار است. با این حال، مشخص نیست که با چه سرعتی می‌تواند پرواز کند. در واقع، اطلاعات زیادی در مورد جدیدترین جت جنگنده چین نمی‌دانیم، زیرا پکن جزئیات آن را پنهان نگه می‌دارد. این جنگنده حتی وارد هیچ موقعیت جنگی نشده است تا بتواند سنجش خوبی از قابلیت‌های خود را ارائه دهد.

اژد‌های توانای چین در ابتدا قرار بود از یک جفت موتور روسی استفاده کند تا اینکه چین توانست موتور‌های بومی خود را بسازد. این جنگنده دو موتور Woshan-۱۵ (WS-۱۵) دارد که به ادعای Breaking Defense، تقریباً توانایی‌های موتور F۱۱۹ F-۲۲A را دارند. با این حال، ادعا شده است که WS-۱۵ استقامت و دوامی مشابه موتور‌های ساخت آمریکا را ندارد.

ساخت موتور‌های بومی برای یک جت جنگنده مهم، چین را در صورت تبدیل شدن به بخشی از یک درگیری بزرگ، کمتر به کشور‌های دیگر وابسته می‌کند. فراتر از قابلیت‌های سوپرکروز J-۲۰، چین مدعی است که این جنگنده می‌تواند با هر چیزی که آمریکا و روسیه در نیروی هوایی خود دارند، رقابت کند.

کشور‌های اروپایی برای ساخت Eurofighter Typhoon به هم پیوستند

این فقط جت‌های جنگنده نسل پنجم نیستند که با قابلیت‌های سوپرکروز ساخته می‌شوند. به لطف مجموعه‌ای از بروز رسانی ها، برخی از جت‌های جنگنده وجود دارند که می‌توان آنها را در نسل خاص خود یعنی نسل ۴.۵ در نظر گرفت. Eurofighter GmbH آلمان – کنسرسیومی از BAE Systems انگلستان، Alenia Aeronautica ایتالیا، EADS Deutschland (DaimlerChrysler سابق) و EADS اسپانیا – گرد هم آمدند تا Eurofighter Typhoon، یک جت جنگنده بال دلتا که دارای کانارد نیز هست را توسعه دهند. این هواپیما اولین پرواز خود را در سال ۲۰۰۲ انجام داد، از سال ۲۰۰۹ در چندین ارتش اروپایی عملیاتی شد، به عنوان یک جنگنده هوا به زمین شروع شد و سپس به جایگاه یک جنگنده چند منظوره تغییر نقش داد.

یوروفایتر تایفون را با دو موتور Eurojet EJ۲۰۰ که هرکدام در حالت درگیر شدن پس سوز، ۲۰،۲۳۲ پوند نیروی پیشرانه تولید می‌کنند، می‌تواند به سرعت ۲ ماخ برسد. وقتی موتور‌ها بدون پس سوز استفاده می‌شوند، هر کدام ۱۳،۴۸۸ پوند نیروی پیشرانه تولید می‌کنند و در صورت لزوم به تایفون اجازه می‌دهند سریعتر از ۱ ماخ پرواز کند. آلمان، بریتانیا، ایتالیا، اسپانیا، اتریش، عربستان سعودی، عمان، کویت و قطر این جنگنده را در اختیار دارند. انتظار می‌رود تایفون حداقل تا سال ۲۰۴۰ در خدمت باقی بماند.

دیگر جت جنگنده اروپا با بال دلتا: داسو رافال

جت جنگنده چند منظوره فرانسه با طراحی بال دلتا و کانارد ظاهری بسیار شبیه به یوروفایتر تایفون دارد و شباهت‌ها در اینجا به پایان نمی‌رسد. داسو رافال مانند همتای خود در یوروفایتر، به اندازه کافی مدرن شده است تا بتواند یکی از جت‌های جنگنده نسل ۴.۵ در نظر گرفته شود. علاوه بر این، به لطف دو موتور Snecma M۸۸، این جنگنده می‌تواند سرعت کروز سریع‌تر از ۱ ماخ حفظ کند. بدون درگیر شدن پس سوز، هر موتور ۱۱،۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه تولید می‌کند. با این حال، اگر خلبان تصمیم به درگیر کردن پس سوز داشته باشد، هر کدام ۱۷،۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه تولید خواهند کرد که سرعت این جت را به حداکثر ۱.۸ ماخ می‌رساند.

نیروی دریایی فرانسه این جنگنده را برای اولین بار در سال ۲۰۰۴ دریافت کرد. نیروی هوایی فرانسه تا سال ۲۰۰۶ هواپیمای رافال (در معنای عامیانه زبان فرانسوی یعنی “وزش باد”، اما به معنای تحت اللفظی انفجار آتش توپخانه) را در اختیار نداشت. این جنگنده به اندازه کافی خود را به عنوان یک جنگنده با کیفیت ثابت کرده که علاقه سایر کشور‌ها را برانگیخته، و فرانسه رافال را به مصر، هند، قطر، یونان، کرواسی، امارات متحده عربی، اندونزی و صربستان صادر کرده است. داسو و فرانسه به اندازه‌ای از رافال راضی هستند که انتظار می‌رود این جنگنده پس از سال ۲۰۵۰ نیز در خدمت باشد.

F-۱۵ مثل همیشه حیرت انگیز است

یک جت جنگنده غیرمنتظره که قادر به حفظ چنین سرعتی بدون پس سوز است، F-۱۵ Eagle است. این جنگنده نسبت به جنگنده‌هایی که در بالا معرفی کردیم قدیمی‌تر است، اما از زمان اولین تحویل آن به نیروی هوایی ایالات متحده در سال ۱۹۷۴، ارتقا‌های زیادی داشته که آن را به اندازه هر جت جنگنده امروزی توانمند نگه داشته است. جدیدترین نسخه از این جنگنده با نام F-۱۵EX Eagle II در واقع یک جت کاملاً جدید است. درست است که کاملاً شبیه سلف خود است، اما سیستم‌های آویونیک، سنسورها، سیستم رادار و نمایشگر هدآپ همگی جدید هستند. حتی این نسخه با یک نمایشگر نصب شده روی کلاهخود همراه شده است.

راب نووتنی، سرتیپ بازنشسته نیروی هوایی، خلبان F-۱۵، و اکنون مدیر اجرایی توسعه تجارت جنگنده‌های بوئینگ، به The War Zone گفته است: «بله، F-۱۵EX می‌تواند سوپرکروز کند، اما این شرایط خاصی دارد… با آویزان کردن ابزار‌های مربوط به جنگ، این توانایی کاهش می‌یابد.»، اما حتی F-۱۵C قدیمی‌تر مربوط به سال ۱۹۷۹ نیز می‌توانست سوپرکروز کند: نووتنی به زمان خلبانی خود با یک F-۱۵C اشاره می‌کند که بدون درگیر کردن پس سوز به سرعت مافوق صوت رفت، در حالی که دوستانش این کار را در F-۱۵E‌های مجهز به مخازن سوخت تطبیقی انجام دادند.

ایگل همیشه چشمگیر بوده است، حتی با ظهور نسل‌های جدیدتر. در حالی که نمی‌تواند برخاست و فرود عمودی را انجام دهد، همیشه توانسته است یک صعود با شیب تند را بلافاصله پس از برخاستن آغاز کند و در عرض یک دقیقه به ارتفاع ۳۰،۰۰۰ پایی برسد. F-۱۵E می‌توانست تا سرعت‌های فراتر از ۲.۵ ماخ نیز برسد، در حالی که Eagle II می‌تواند تا سرعت ۳،۵۶۰ کیلومتر در ساعت، فقط ۱۲۸ کیلومتر در ساعت کمتر از ۳ ماخ، نیز پیش برود که سریع‌تر از هر جنگنده دیگری است که اکنون پرواز می‌کند.