به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه گفت و گوی ویژه خبری به برنامه اعتکاف و تمهیدات لازم برای این مراسم اختصاص داشت. در این برنامه حجت الاسلام والمسلمین رستمی، رئیس نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های کشور و حجت الاسلام والمسلمین سید محمد باقر تکیه‌ای قائم مقام ستاد مرکزی اعتکاف حضور داشتند.

سوال: از اعتکاف این سنت اسلامی بفرمائید و این که ریشه آن به کجا برمی گردد و چه آداب و اصولی دارد؟

تکیه‌ای: پیشاپیش میلاد با سعادت امیرمومنان مولای متقیان حضرت علی ابن ابیطالب را تبریک و تهنیت عرض می‌کنم، در ابتدای آن دیداری که اعضای ستاد مرکزی اعتکاف خدمت مقام معظم رهبری رسیدند ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ ایشان اعتکاف را معنا کردند فرمودند اعتکاف یعنی حبس نفس در یک مکان خاص برای خلوت با پروردگار، این یعنی من خودم را در خانه خدا حبس می‌کنم برای مدتی حالا یا سه روز یا بیشتر برای این که با خدای خودم خلوت کنم تنها شوم من و خدا، اما تفاوتی که اعتکاف با گونه‌های دیگری که در خارج از اسلام است دارد این است که اعتکاف کنج عزلت و دوری از اجتماع نیست، اعتکاف حبس نفس و وقوف در مسجد جامع یا مسجد شهر است یعنی بامؤمنان در کنار مؤمنان معاشرت خوب با مؤمنان، در همان دیدار ایشان فرمودند در این سه روز تمرین برای معاشرت خوب بین معتکفان و  مؤمنان را تمرین کنید و رویش کار کنید یعنی به گونه‌ای شاید بشود گفت که اعتکاف تمرینی برای سبک زندگی اسلامی و الهی هم است که ما همه تلاش‌ها و همه برنامه ریزی‌هایی که انجام می‌شود در طول تقریبا یکی دو ماه منتهی به مراسم باشکوه اعتکاف برای این اتفاق است که بتواند فضایی فراهم شود در مسجد که معتکفان بعد از یک سال زندگی که حالا اتفاق‌های گوناگونی در آن افتاده ولی الان و این سه روز می‌خواهند با خدای خودشان خلوت کنند، به خودشان بپردازند و خودشناسی داشته باشند، خودسازی داشته باشند برای بندگی و خداشناسی.

سوال:  آمار‌ها نشان دهنده یک رشد صعودی است از لحاظ استقبالی که می‌خواهد اتفاق بیفتد.

تکیه‌ای: آمار‌ها قابل پیش بینی نیست یعنی ما قبل از دوران کرونا یک رشد صعودی داشتیم تقریبا دو سالی در ایام کرونا اعتکاف در کشور تقریبا برگزار نمی‌شد، ما پیش بینی که می‌کردیم در ستاد مرکزی اعتکاف اینکه دوباره از پایین یک روند رشدی را ما داریم تا این که در طول ۴-۵ سال برسیم به عدد قبل از کرونا ولی قابل توجه شما و بیننده‌های محترم برای خود ما هم قابل انتظار نبود که سال گذشته به نزدیک یک میلیون نفر معتکفان برسند و امسال حتما بیش از یک میلیون نفر معتکف داریم با استقبال فراوانی که وجود دارد پدیده‌ای که ما، تماس‌هایی که استان‌ها یا شهرستان‌ها گرفته می‌شود می‌بینیم این است که برای مساجد هم غیرمنتظره است یعنی در تعداد قابل توجهی از مساجد ظرفیت برای متقاضیان اعتکاف نیست، بعضی از استان‌ها را به عنوان نمونه عرض می‌کنم در استان‌هایی مثل استان خراسان رضوی، استان فارس، استان تهران، استان قم و برخی از استان‌های دیگر در خیلی از مساجد کار به قرعه کشی رسیده و جمعی از کسانی که متقاضی اعتکاف هستند نتوانستند هنوز شرکت کنند.

سوال: یعنی اگر ظرفیت داشته باشیم آمار از این بیشتر خواهد بود.

تکیه‌ای: بله، احتمالا بیشتر از این خواهد بود البته این را بگویم که بعضی از اعتکاف‌ها و بعضی از مساجد جاذبه خاص دارد مثلا مسجد گوهرشاد حرم مطهر رضوی چند ده برابر ظرفیتش متقاضی دارد این‌ها علاقه مند اعتکاف کردن در آن مسجد هستند بعضی از مسجد‌های جامع هم همین شرایط را دارد مثلا مسجد امام حسن عسگری قم که تقریبا در دوران معاصر صد سال اخیر اولین مسجدی بوده که محل برگزاری اعتکاف بوده این مسجد هم تقریبا دو برابر ظرفیت ۲۵۰۰ نفری اش متقاضی اعتکاف دارد که طبیعتا این مسجد و این شبستان‌ها گنجایش متقاضیان را ندارد.

سوال: آن بخش ظرفیت که اشاره می‌فرمائید به دلیل این است که الزاما باید در مسجد جامع اتفاق بیفتد و تعداد این مساجد محدود است به این دلیل است یا نه، در مساجد دیگر هم می‌تواند باشد زیرساخت پذیرایی یا مثلا شب مانی، معتکف شدن این‌ها را آن مساجد ندارند.

تکیه‌ای: خیر فقط در مساجد جامع نیست اعتکاف در خیلی از مساجد شهرستان‌ها و مراکز استان‌ها برگزار می‌شود، علمای مراجع تقلید هم با توجه به افزایش تقاضا یک توسعه‌ای در نظر فقهی شان را دادند که اگر در مساجد جامع فضای اعتکاف نباشد در مساجد دیگر هم امکان برگزاری باشد، بخشی از این منوط به این است که عده‌ای از متقاضیان در مسجد خاصی می‌خواهند معتکف شوند بخشی از این هم که اشاره کردید می‌خواستم بعدا خدمتتان بگویم این است که تعداد زیادی از مساجدی که احتمالا متقاضی اعتکافش است آمادگی پذیرش شبانه روزی معتکفان را ندارند می‌دانید اینکه مسجد برای نماز دربش باز می‌شود خیلی شرایط و امکانات حداقلی نیاز است ولی برای این که سه روز خواب و خوراک و عبادتشان در مسجد باشد امکانات و مقدمات بیشتر از این نیاز است که باید بگوییم که با نهایت تاسف تعداد قابل توجهی از مساجد این امکانات را ندارند و ما به  عنوان یک دغدغه یا مطالبه باید مطرح کنیم که مسئولان امر در این حوزه برای سال‌های آتی به فکر باشند مساجدی که مستعد برگزاری مراسمی از قبیل مراسم معنوی و باشکوه اعتکاف هستند تجهیز کنند هرجور که ممکن است البته در این موضوع و مسئله مسجد همیشه خيران پیشگام بودند ولی مسئولان هم پشتیبان این موضوع باید باشند.

سوال: حاج آقا رستمی در دانشگاه‌ها وضعیت اعتکاف‌های دانشجویی به چه صورت است؟

رستمی: همین رشدی که حاج آقای تکیه‌ای اشاره کردند ما بعد از کرونا در دانشگاه‌ها هم شاهد هستیم البته دانشگاه‌ها ایام اعتکاف رجبیه مثلا من قبل از این که بیایم از عزیزانمان در دانشگاه تهران آمار را خواستم ظرفیت تقریبا هزار نفره، نهصد نفره دوستان در مساجد دانشگاه تهران فراهم دیدند تا الان سه هزار و هشتصد نفر ثبت نامی داریم یعنی حدود بیش از چهار برابر از ظرفیت مسجد‌های کوی و مسجد دانشگاه متقاضی الان برای برگزاری اعتکاف دارد و بین آن‌ها قرعه کشی می‌شود البته اولویت بندی‌هایی شده مثلا دانشجویان دانشگاه تهران ممکن است اولویت داشته باشند نسبت به سایر دانشجوها، اما در فضای هم دانشگاه‌های تهران هم بیش از ۱۴۰ مسجد دانشگاهی ما امسال اعتکاف خواهیم داشت.

سوال: اینکه آن مساجد اعتکاف است یعنی مساجد اختصاص داده شده برای اعتکاف دانشجویان است این‌ها در داخل دانشگاه‌ها است یا خارج از دانشگاه؟

رستمی: عمدتا مسجد دانشگاهی است یعنی عمده مساجد اختصاص برای اعتکاف دانشجویی در داخل دانشگاه‌ها است بعضی از شهر‌ها یک مسجد مناسبی را مثلا در تهران ما مسجد امام صادق را داریم برای مجموعه‌ای از معتکفان دانشگاهی، ضمن این که بخش زیادی از عزیزان دانشجوی ما در فضای عمومی شهر‌ها در اعتکافی که در خارج از مساجد دانشگاهی برگزار می‌شود شرکت می‌کنند یعنی ما بدنه معتکفانمان که اشاره کردند یک بخش قابل توجهی جریان جوان و نوجوان هستند از این عزیزان معتکف، بخشی دانشجویان ما هستند که در مساجد شهری با سایر اقشار شهری معتکف می‌شوند در طول سه روزی که در مسجد هستند.

سوال: اینکه ما محدودیت ظرفیت داریم و تبلیغ می‌کنیم راجع به برگزاری اعتکاف این خوب است یعنی شما تقاضا را دارید می‌برید بالا بدون این که زیرساخت و امکاناتش موجود باشد، بالاخره پاسخگو نیست.

رستمی: این که زیبایی دین ما این جا است که خیلی از جا‌ها اولا نیت بهتر از عمل است ثانیا نیت فراهم کننده فضای عمل است یعنی شما در بحث مدرسه سازی ما می‌گوییم نیاز است مدرسه اتفاق افتاد می‌بینیم نیت‌های خیر واقفان و خيران می‌رود به سمت ساخت مدرسه، در فضای بهداشتی و درمانی موقعی که نیاز را به جامعه اعلام می‌کنند آن نیت‌های خیر می‌آید در فضای تامین زیرساخت بهداشتی درمانی در جامعه قرار می‌گیرد موقعی که ما عطش گرایش به مسائل معنوی را در فضای جامعه ببینیم اصل این اتفاق یک اتفاق سازنده است امسال برای اولین بار بعد از تعطیلی عمره، چهارهزار سهمیه عزیزانمان در سازمان حج و زیارت برای تشرف استادان و دانشجو‌ها اختصاص دادند.

از مجموع کسانیکه قرار است مشرف شوند چهارهزار نفرش را به دانشجویان و استادان دانشگاه اختصاص دادند برای شما قابل توجه باید باشد که ۱۳۰ هزار استاد و دانشجو ثبت نام کردند در تشرف عمره و این ۱۳۰ هزار نفر توجه کنید که هزینه را خودشان دارند پرداخت می‌کنند و هزینه سفر هم به نسبت آخرین دوره تشرف خیلی متفاوت شده یعنی ما باید بگوییم ۱۳۰ هزار نفر ثبت نام کردند و هزاران نفر کسانی هستند که شوق زیارت را دارند میل به زیارت دارند محدودیت‌هایی دارند چه مالی و چه وقتی و اشتغالات دیگری که ممکن است داشته باشند ما معتقدیم این ۱۳۰ هزار نفر این کنش برای حضور در زیارت خانه خدا و حرم نبوی و اهل بیت (ع) خود این یک اتفاق مبارک است فارغ از این که این طرح موفق شود در بحث اعتکاف هم همینطور یعنی شوقی که به سمت حضور در میهمانی خدا، در خانه خدا، در سه روز اختصاصی در خانه خدا مقیم بودن وجود دارد ارزشمند است.

سوال: آن طرف می‌گویند پذیرش دست ما نیست یک کشور خارجی حالا ویزا می‌دهد نمی‌دهد، هزینه دارد یک عده این طرف بالاخره می‌گوییم اعتکاف ایام بیض است با این تدارکات دارد برگزار می‌شود یک عده می‌گویند وقتی نباشد سرخورده می‌شویم آقا اگر جا نیست چرا تبلیغ می‌کنید ما بیاییم اگر نمی‌توانید پذیرش کنید چرا دعوت می‌کنید این سرخوردگی اتفاق نیفتد.

رستمی: اشاره کردند حاج آقای تکیه‌ای، من خاطرم است دهه شصت بعد از انقلاب اسلامی در قم یک مسجد اعتکاف داشتیم شاید در کشور نمی‌دانم مثلا به عدد انگشتان دست می‌رسیده یا خیر ولی در قم با آن سبقه مذهبی، حضور روحانیت و طلاب و مردم متدین قم یک مسجد بوده و زیر ۵۰۰ نفر معتکف کل اعتکافی که در قم و در بسیاری از شهر‌ها هم نداشتیم دهه شصت ایران مذهبی و چه بسا بعضی‌ها می‌گویند مثلا دهه شصت مردم مذهبی‌تر از فرضا دهه اول قرن پانزدهم هستند، ۱۴۰۳ تدین مردم ضعیف‌تر از مثلا ۱۳۶۰ است ولی واقعیت آن چیزی که دارد اتفاق می‌افتد انقلاب اسلامی و نظام اسلامی فرصت بروز بسیاری از گرایش‌های معنوی و مذهبی را برای آحاد جامعه فراهم می‌کند روح اسلام هم این روح عبادتی است که در خلوت‌ترین نقاط فرد تا عموم جامعه متصل به هم جریان دارد اشاره کردند شما اعتکاف را در مسجد جامع دارید، اعتکاف فردی و خلوت فردی در یک جمع مومنانه در مسجد جامع شهر یعنی جریان جامعه پردازی از خودسازی که بنا است اتفاق بیفتد.

این گرایش باید فرصت بروز پیدا کند تا محل خودش را هم پیدا کند این که اشاره می‌فرمایند خیلی از مساجد اگر زیرساخت‌های گرمایشی، بهداشتی و احیانا بعضی از زیرساخت‌های ساده‌ای که ممکن است برایش فراهم شود فرصت این اعتکاف را برای متقاضیان خودش فراهم کند این تقاضا‌ها هیات امنای مساجد را، جریان مدیریت فضا‌های معنوی و مذهبی را و مدیریت‌های کلان جریان دینی در کشور را به این سمت سوق می‌دهد که مساجد مجهز شوند برای اتفاق ارزشمندی که به نفع خلوص و پاکی و طهارت و آرامش جامعه و جرم زدایی از جامعه است و به نوع گرایش به خوبی‌ها در جامعه را تقویت می‌کند برایش فراهم کنند.

سوال: اعتکاف‌های دانشجویی منحصر به خود دانشجویان است یا اعضای هیئت علمی و استادان.

رستمی: هم استادان و هم کارکنان دانشگاه‌ها و هم دانشجویان هستند البته ممکن است برخی جا‌ها مثلا نخبگان عضو بنیاد نخبگان در یکی از مساجد با هم معتکف می‌شوند گاهی هم برنامه‌های اختصاصی برایشان اتفاق می‌افتد کما این که خود اعتکاف دانشجویی یک بخشی از برش عمومی جامعه است در درون لایه‌های دانشجویی هم همین بحث اختصاصی را بعضی جا‌ها داریم ولی عمده جا‌ها مشترک است.

سؤال: برخی مواردی را اشاره می‌کنند که مساجدی هستند که امکانات خوبی هم دارند ولی اعتکاف در آنها برگزار نمی‌شود یا برخی از مساجد همراهی نمی‌کنند، درست است؟

تکیه‌ای: به طور عموم نمی‌شود اینطور قضاوت کرد، شاید موارد خاصی باشد. در کل اکثریت مساجد، هیئت امناء، امام جماعت، از برگزاری اعتکاف استقبال می‌کنند، موارد خاصی است. خود آمار‌ها هم نشان دهنده این است، الان از امسال نسبت به سال گذشته، من نمی‌گویم نسبت به ۵ سال قبل، از امسال به سال گذشته، ما در مجموع شاهد رشد فراوان هم تعداد معتکفان هستیم و هم یک درصدی تعداد مساجد محل برگزاری اعتکاف. سال گذشته ۷ هزار مسجد محل برگزاری اعتکاف بود،   این عدد امسال احتمالاً به ۸ هزار مسجد می‌رسد، شاید هم بیشتر شود.   اینکه بگویم شاید، چون آمار رو به رشد است. یعنی تا همین امروز که در ارتباط بودیم، در این مساجد هم ۷۰ درصد از معتکفانی که فردا شب به مسجد می‌روند، معتکف جوان و نوجوان هستند. با توجه به اینکه ما عددی که پارسال تقریباً از اعتکاف‌هایی که مساجدی که محل اعتکاف نوجوان‌ها و دانش آموزان بود، تقریباً چیزی حدود ۲ هزار و ۵۰۰ مسجد بود ولی الان آمار بیش از این است.

علاوه بر اینکه برای اعتکاف‌های عمومی برنامه ریزی شده است، اکثریت مساجد اعتکاف‌هایی هستند که اقشار مختلف و گروه‌های سنی مختلف می‌توانند شرکت کنند، برخی از مساجد هم محل اعتکاف‌های خاص است. با این هدف که تمام اعضای خانواده مشرف به اعتکاف شود، یعنی فرصت برای اعتکاف کردن را داشته باشند؛ لذا اعتکاف‌های ویژه‌ای مثلاً آقای رستمی فرمودند، اعتکاف دانشگاهیان و دانشجویی، اعتکاف دانش آموزان و نوجوانان، اعتکاف ایده‌ای مثل اعتکاف مادر و دختری، مادر و کودک. نگاه به اینکه مادر این مسئولیت خطیری که در قبال خانواده و جامعه انجام می‌دهد، بحث فرزندآوری اصلاً مانع آن نیست و در همه اتفاق‌های معنوی و اجتماعی می‌تواند حضور پیدا کند. این مسجد‌ها مربی‌هایی هستند، برنامه ریزانی هستند که برای کودکان اینها برنامه و اتفاق‌های خوبی را پیش بینی کرده‌اند که این مادر بتواند به عبادت اش در کنار اینکه از فرزندش دور نباشد، برسد، هم اعتکاف کند، هم فرزندداری کند. اعتکاف پدر و پسری، یعنی پدر با فرزندش، کودک اش، می‌تواند در اعتکاف حضور پیدا کند.

بعضی از مسجد‌هایی که اشاره کردند، بخشی و گروهی از نخبگان به صورت خاص رفته‌اند در یک مسجد و آماده اعتکاف می‌شوند در فردا شب، این را هم بگویم اعتکاف برای عموم مؤمنین است، یک وقت تداعی نشود که داریم اقشار مختلف را از هم جدا می‌کنیم، نه، نخبگان در همه مساجد هستند. ولی بعضی از اهداف خاص علمی یا پژوهشی که علاوه بر معنویت اعتکاف است، باعث می‌شود گروهی از این معتکفان با برنامه خاصی جدا شوند. در مجموع می‌توانیم بگوییم که یک اقبال خیلی خوبی برای میزبانی اعتکاف در مساجد است، الا آن مساجدی که حدس می‌زنند، یا بخاطر گنجایش کم محیط مسجد یا امکانات کم یا بعضی از مسائلی که احتمالاً در مسجد وجود دارد، امکان حسن میزبانی نیست. این کلیت فضایی است که موجود است.

سؤال: حاج آقای رستمی، آن نکته‌ای که اشاره فرمودید که ایام اعتکاف با ایام امتحانات دانشگاه‌ها مقارن شده است، آیا این ایام امتحان‌ها تغییری می‌کند یا امتحان‌ها را مثلاً دانشگاه همراهی در این زمینه همراهی کند یا خیر؟

رستمی: از طرف ستاد وزارتخانه‌ها هم وزارت علوم و وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی، مجموع دستگاهی آموزش عالی به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است که با دانشجویان معتکف همکاری و همراهی داشته باشند. اما رویکرد دانشگاه‌ها متفاوت است، عرض کردم جایی مثل دانشگاه تهران، در محل برگزاری اعتکاف امتحان‌ها را با حضور کارشناس‌های آموزش برگزار می‌کند، یک جا‌هایی ممکن است براساس بعضی از فتوا‌ها دانشجو مجاز باشد از مسجد خارج شود در ساعت برگزاری امتحان و بلافاصله برگردد و یک جا‌هایی هم طبیعتاً می‌دانیم که دانشجو‌ها به دلیل همین محدودیت ممکن است ثبت نام نکرده باشند. می‌دانید که سال‌های آینده با خروج ایام اعتکاف یا ماه رجب از ایام امتحانی حتماً استقبال بیشتر خواهد شد. ضمن اینکه تمهیدی هم در گذشته داشتیم زمانی که ماه شریف رجب در تابستان و تعطیلی دانشگاه‌ها قرار گرفت، اعتکاف رمضانی خیلی در دانشگاه مورد استقبال قرار گرفته است.

در سنت نبوی داریم که حضرت دهه آخر ماه مبارک رمضان معتکف می‌شدند، اینکه یکی از ایام اعتکافی، همان دهه آخر ماه رمضان است. در زمانی که شرایط در ماه رجب فراهم نبود، ماه مبارک رمضان زمان اعتکاف بود. امروزه هم بعضی از دانشگاه‌ها همین تمهید را دارند و برنامه ریزی می‌کنند. البته نکته جالب امسال اینکه ماه مبارک رمضان دهه آخر آن در اواخر اسفند و اوایل فروردین است آن طرف هم یک محدودیت‌هایی وجود دارد، اما ماه مبارک رمضان این امکان فراهم است. این بحث را دانشجویان و جریان‌های دانشجویی ما دارند ولی در مجموع هم دانشگاه‌ها بنا شده است که همکاری داشته باشند و هم دانشجویان خودشان را تطبیق می‌دهند.

سؤال: حاج آقای تکیه‌ای، اینکه در یک مراسم اعتکافی بیش از ظرفیت درخواست وجود دارد، در دانشگاه گفته می‌شود رشد ۶۰ درصد است یا مثلاً به قول ستاد شما ۵ هزار برابری نسبت به قبل از انقلاب ما افزایش داشته‌ایم. آیا این ملاک خوبی است برای این ارزیابی که بگوییم جامعه ما دیندارتر شده است و به سمت دین بیشتر حرکت کرده است یا نه، خیلی روی یک مناسک محدود چند روزه یا مشابه این در اربعین حجم تقاضایی که وجود دارد، اینها را نمی‌شود بعنوان ارزیابی دینداری ملاک گرفت؟

تکیه‌ای: من خودم بعنوان فرزند این انقلاب که بعد از انقلاب متولد شده‌ام و سعی کرده‌ام که خط شاخص را از رهبر عزیزم یا به تعبیری پدر معنوی مان بگیرم، ایشان فرمودند در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، فراز ششم، خط نشان را نشان داده‌اند. در فراز ششم می‌فرمایند که اگر دقیق بگویم، انقلاب اسلامی عیار معنویت و اخلاق را در فضای عمومی جامعه به نحو چشمگیری گسترش داد. می‌آییم چند خط پایین تر، ایشان نمونه‌هایی از گسترش چشمگیر را می‌فرمایند، اولین نمونه می‌فرمایند صف‌های طولانی نوبت برای اعتکاف از گروه‌های مختلف مرد و زن و جوان، پشت درب‌های مساجد. یعنی دقیقاً ایشان نشان می‌دهند، انگار یک نقطه گذاری می‌کنند، ارزیابی می‌کنند و نمره‌ای که می‌دهند از تابلو‌هایی مانند اعتکاف است.

من براساس بیانیه گام دوم که یک بیانیه تمدنی است عرض می‌کنم که اتفاقاً این نشان دهنده عیار رشد چشمگیر اخلاق و معنویت در جامعه است. این شور معنوی را فردا شب در مسجد هم می‌بینیم و این فراگیری را که ۸ هزار مسجد، حدود یک میلیون نفر جمعیت، بلکه بیشتر، خود حضرت ایشان دو سال پیش هم این را فرمودند ۴۸ ساعت بعد از اعتکاف فرمودند دیدید دهه هشتادی ما اینها بودند که در مسجد بودند. یعنی هم آمار این را می‌گوید و هم رهبر ما این را به ما نشان می‌دهد. چرا، چون اعتکاف و این سنت الهی، یک اتفاقاتی را در درون هر فرد و جامعه رقم می‌زند که با اتفاق‌های فرهنگی دیگری که سراغ داریم متفاوت است. مثلاً تحول آفرینی، انقلاب درونی که ما به آن نیاز داریم، ایجاد تقوا و خودمراقبتی یا بندگی خدا. این موج معنویت خواهی ما نمونه‌های آن را در فصل‌های دیگر یا اوقات دیگر در زمان‌های دیگر مثل ماه مبارک رمضان هم می‌بینیم ولی اینجا شاید مثلاً بعضی‌ها انتظار آن را ندارند. ما شعاری که امسال انتخاب شد و در همایش ملی اعتکاف ما این دست اندرکاران مردمی برگزاری اعتکاف و مسئولین فرهنگی را هر سال در یک هم آورد ملی تقریباً یک ماه و نیم دو ماه به اعتکاف دور هم جمع می‌شوند برای تصمیم سازی و برنامه ریزی برای اعتکاف، این شعاری که امسال رونمایی شد این بود که اعتکاف معنویت و مقاومت است. با این رویکرد، یعنی که ما موضوع بحث مقاومت و مفهوم و اندیشه آن را هرچه بهتر در ایام اعتکاف تمرین کنیم که چگونه می‌توانیم هم در برابر خواهش‌ها و هوا‌های نفسانی مان مقاومت کنیم.

هم برای استحکام و برقراری ارزش‌ها مقاومت کنیم، هم در زمینه‌های مرتبط با موضوعات اجتماعی و اقتصادی، بالاخره ما سال‌ها است که مسئله اقتصاد مقاومتی، مسئله روز کشور ما است و این معتکف مسئولیت پذیر است که می‌تواند جامه عمل به آن اهداف عالی بپوشاند. ما در نوجوان‌ها سال گذشته در حدود ۱۵ استان، یک افکارسنجی انجام شد از بین نوجوان‌ها و جوان‌های معتکف، نمونه برداری شد، با پیش بینی‌ها علمی که صورت گرفت، اینکه افکار و نگاه معتکفین در چه فضایی است و چه اتفاقی در معتکف‌ها می‌افتد. ما خیلی نتایج جالبی را مشاهده کردیم ازجمله اینکه اعتکاف بخصوص برای نوجوان ها، ایجاد یک مسئولیت پذیری می‌کند. یعنی با این تمرین مراقبتی که معتکف می‌کند، روزه می‌گیرد، خودش را در مسجد مواظبت می‌کند، احکام اعتکافی که شبیه به عبادت حج است، بعضی از احکام اعتکاف را رعایت می‌کند، آن هم با درخواست خودش، با هزینه‌ای که از قبل می‌دهد، سحری و افطاری را هزینه می‌کند، می‌گوید من هزینه می‌کنم بروم عبادت کنم، این ایجاد یک مسئولیت پذیری می‌کند که اتفاقاً ما در صحنه جامعه امروز به آن نیاز داریم، برای نسل آینده انقلاب. حضرت آقا ۱۳ آبان به نوجوان‌ها چه گفتند، یعنی انگار روی دوش نوجوان‌ها مسئولیت جهاد تبیین را گذاشتند. این معتکف از درون مسجد است که این اتفاق می‌افتد.

سؤال: الان اینکه که اشاره می‌کنیم که ما ۵ هزار برابر رشد داشته‌ایم در موضوع اعتکاف، شما اشاره می‌کنید که این اثرگذار است، بی تردید هم اثرگذار است. آیا به میزانی که ما رشد داشته‌ایم در تعداد معتکفان، آیا به همین میزان ما شاهد آثار آن در جامعه هم بوده‌ایم، یعنی سبک زندگی ما ۵ هزار برابر نسبت به اول انقلاب، ایرانی اسلامی‌تر شده است؟

تکیه‌ای: البته از ابزار‌ها یا مکانیزم‌های آماری باید این سنجش شود ولی ما آن چیزی که در معتکفان در مسجد مشاهده می‌کنیم، طبیعتاً خیلی فضای متفاوتی است. اما اینکه بتوانیم واقعاً با ابزار‌های آمار و علم آمار این را بسنجیم در سطح جامعه می‌شود گفت که یک چنین سنجشی اتفاق نیفتاده است.

سؤال: حاج آقای رستمی، نظر شما  چیست، فکر می‌کنید چقدر اثری که روی فرد می‌گذارد در جامعه هم تزریق می‌شود و جامعه از آن اثر می‌گیرد؟

رستمی: اگر ما بخواهیم دو وضعیت را بدون نگاه به متغیر‌های دیگر ارزیابی کنیم، شاید نتیجه دقیقی به دست نیاید. یعنی ممکن است بگوییم اول انقلاب خانم‌ها نسبت به الان حجاب بیشتری داشتند، پس این نشانه این است که دینداری ضعیف‌تر شده است، این دقیق نیست. چرا، چون ما یک شرایطی داریم، در ابتدای انقلاب که مجموع ساختار‌های جامعه و مجموع مؤثر‌ها و متغیر‌های مؤثر بر رفتار افراد همه همگرا هستند. جریانی مانند رسانه‌های اجتماعی، مثل زیست جهانی، مثل حضور در معرض امواج پرتلاطم و حساب شده و علمی تغییر رفتار جوامع را ابتدای انقلاب نداشتیم، جوامع سنتی بوده است. امروزه ما با جوانی مواجه هستیم که در معرض انواع انتخاب‌ها است، در معرض تندترین شبهات است، در معرض تندباد‌های خانمان برافکن اعتقادسوز است.

با این وجود داریم می‌گوییم که این جوان در ابتدای انقلاب ممکن است گرایشی به انقلاب نداشته باشد، امروزه استقبال می‌کند. یا می‌گوییم این جوان مجموعه جوانان ما ۵ میلیون از جامعه ما که اکثر آنها جوان هستند مشرف می‌شوند به اربعین یا گرایش پیدا می‌کنند به این سمت. یک میلیون نفر که ۷۰ درصد آنها جوان و نوجوان هستند، در فضای اعتکاف قرار می‌گیرند و سایر موضوعات. از مجموع جریان دانشجویی ما ۳ میلیون دانشجو الان یا ۳ میلیون و خورده‌ای دانشجو داشته باشیم، یکدفعه می‌بینیم جشنواره مسابقه قرآنی، ۳۰۰ هزار دانشگاهی شرکت کننده است در بخش‌های مختلف مسابقه‌ای. ممکن است تیپ دانشجو را نگاه کنید، حتی دانشجویی که به اعتکاف می‌آید، دانشجویی که به اربعین می‌رود، دانشجویی که می‌آید به هیئت دانشجویی در شب قدر و نماز جماعت شرکت می‌کند، در یک فضای دیگری بگویید این فرد ممکن است علایق دینی نداشته باشد. اما واقعیت این است که این گرایش عمیق‌تر شده است، گسترده‌تر شده است و البته با انتخابی سخت‌تر و دقیق‌تر در این فضا قرار گرفته‌اند؛ بنابراین این اتفاق، اتفاق مبارکی است، البته به دلیل اینکه در شرایط سخت‌تر دارد صورت می‌گیرد، از نظر گزینه‌هایی که دراختیار جوان و نوجوان ما قرار دارد، حتماً ارزشمندتر است.