خبرگزاری آنا- گروه علم و فناوری؛ تامین تجهیزات و مواد آزمایشگاهی از زیرساخت‌های مهم توسعه کشور به‌شمار می‌رود. بدون شک توانمندی در تولید چنین محصولاتی در کشور نقش سازنده‌ای در پیشرفت و توسعه اقتصاد دانش بنیان دارند.

برهمین اساس با توجه به رهنمود‌های مکرر مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در مورد حمایت از تولید ملی و تحقق اقتصاد مقاومتی، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری طی سال‌های گذشته همواره از فناوران کشور برای ساخت داخل تجهیزات وارداتی حمایت کرده است که درنتیجه آن، تولید تعداد قابل توجهی تجهیزات و مواد آزمایشگاهی پیشرفته در کشور بوده است.

همچنین بیش از یک دهه پیش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری به‌منظور کاهش وابستگی آزمایشگاه‌های داخلی به تجهیزات و مواد وارداتی و همچنین استفاده از توانمندی‌های داخلی و حمایت از فعالیت‌های دانش‌بنیان درزمینه ساخت تجهیزات و تولید مواد آزمایشگاهی اقدام به برگزاری نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت کرده است؛ نمایشگاهی که از سال ۱۳۹۳ آغاز به کار کرده و تاکنون ۱۲ دوره از آن برگزار شده است که در آن دستاوردهای این حوزه بیشتر به نمایش گذاشته شود تا پژوهشگاهها، دانشگاه ها و همه شرکتهایی که نیاز به تجهیزات آزمایشگاهی دارند ترغیب به استفاده از این محصولات ایرانی شوند.

باز شدن گره کور مشکلات اقتصادی با حمایت از محصولات ایران ساخت

در حال حاضر فناوران با ارائه و تولید طرح‌های نوآورانه و فناورانه در بخش‌های مختلف نفت و پتروشیمی، الکترونیک و نرم‌افزار و شبیه‌سازها، عمران و ساختمان، مکانیک، شیمی و متالوژی، کشاورزی و محیط‌زیست، فیزیک پایه، تجهیزات عمومی آزمایشگاهی، مواد آزمایشگاهی، مهندسی پزشکی و زیست مواد، خدمات سکوبندی، خدمات کالیبراسیون و تجهیزات آموزشی و آزمایشگاهی مدارس، نقش کلیدی در زیست بوم فناوری و نـوآوری و همچنین توسعه اقتصاد دانش بنیان ایفا می‌کنند؛ این بخش‌ها نمایانگر گستردگی نیاز‌های بازار و فرصت‌های توسعه فناوری در کشور هستند.

این افراد ارزشمندترین سرمایه‌های کشور هستند و طرح‌های فناورانه و راهبردی آنها در کوتاه مدت می‌تواند ثروت آفرین باشد و در بلند مدت نیز زیـسـت بـوم فناوری را رقابت پذیر و تاب آور سازد و در پرتو ارائه محصولات و خدمات جدید آنها فرصت ویژه‌ای بـــرای صــــادرات و تــجــاری ســازی مـحـصـولات ایـرانـی فراهم شود.

در حال حاضر بسیاری از دستاورد‌های کاربردی و فناورانه‌ای ایران ساخت می‌توانند با حمایت بخش دولتی و مسئولان در فشار‌های اقتصادی و اعمال تحریم‌ها، گره کور مشکلات اقتصادی پیش روی توسعه فناوری را بازکنند وامکان توسعه فناوری‌های روزآمد در کشور را فراهم سازند.

در ادامه این گزارش به مهمترین دستاورد‌های ایران ساخت ایران اشاره می‌کنیم. محصولاتی با فناوری بالا که دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و علمی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از بزرگ‌ترین مشتریان آنها هستند و دیگر این دستگاه‌ها با تولید محصولات داخلی از واردات محصولات نمونه‌های مشابه خارجی بی نیاز شده‌اند. همچنین با صادرات این محصولات، اقتصاد دانش بنیان در کشور تقویت و توسعه یافته است.

در ادامه این گزارش به تعدای محصول فناورانه در حوزه تجهیزات پزشکی میپردازیم تا مشت نمونه خروار شرکتهای فعال در این  عرصه را معرفی کنیم.

ایران در جمع سه کشور تولیدکننده کیت‌های تست سنجش گاز فوری

پژوهشگران یکی ازشرکت‌های دانش‌بنیان ایران موفق به تولید کیت‌های تست سنجش گاز فوری برای نخستین بار در کشور شدند و ایران را به جمع سه کشور تولیدکننده این محصول راهبردی، در کنار آلمان و ژاپن رساندند.

کیت‌ها یا تیوپ‌های تست سنجش گاز فوری از پیچیدگی و دانش فنی بالایی برخوردارند، به طوری که ۹۹ درصد آن مبتنی بر دانش فنی است. این کیت‌ها به صورت ویال طراحی و ساخته شده‌اند. عملکرد آنها نیز شبیه به آمپول‌هایی است که دو طرفشان شکسته می‌شود و در یک پمپ ساده قرار می‌گیرد. پمپ هوا را از یک طرف وارد ویال کرده و از طرف دیگر خارج می‌کند و به این ترتیب گاز‌ها و پارامتر‌های مختلف محیط شناسایی می‌شوند.

یکی از اصلی‌ترین کاربرد‌های این کیت‌ها در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است. هنگام راه‌اندازی مجدد پالایشگاه‌ها یا پتروشیمی‌ها پس از شات‌دان، باید گاز موجود در خطوط و فضا بررسی شود. اگر این کار در آزمایشگاه انجام شود، زمان زیادی از دست می‌رود و هر دقیقه در این صنایع معادل هزاران دلار هزینه در بر دارد. اما این کیت‌ها می‌توانند در چند ثانیه نوع و میزان گاز موجود را مشخص کنند. این محصول در معادن نیز کاربرد حیاتی دارد و می‌تواند در جلوگیری از حوادث مؤثر باشد.

تاکنون نمونه‌هایی از این کیت‌ها برای کشور‌های عمان و امارات ارسال شده است و کشور‌های حوزه خلیج فارس، که نفت و گاز از صنایع اصلی آنهاست، استقبال خوبی از این محصول کرده‌اند.

ایران جزء سه کشور سازنده دستگاه ژل وارمر

پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش بنیان ایران موفق به تولید «ژل وارمر» شده‌اند؛ محصولی که تنها توسط سه کشور آمریکا، ژاپن و ایران تولید می‌شود؛ محصولی که اکنون در بسیاری از بیمارستان‌های کشور از جمله بیمارستان شهید رجایی، بیمارستان بیستون اهواز، بیمارستان‌های شیراز و بیمارستان امام رضا (ع) مشهد استفاده می‌شود.

این دستگاه به‌گونه‌ای طراحی شده است که ژل‌های سونوگرافی و آلتراسونیک را به‌صورت یکنواخت گرم می‌کند و تمامی طول قوطی دمایی ثابت دارد. در حالی که نمونه‌های خارجی تنها بخش پایینی قوطی را گرم می‌کنند و قسمت بالایی همچنان سرد باقی می‌ماند.

این دستگاه دیجیتال و قابل تنظیم است و دمای ژل را در یک مقدار مشخص نگه می‌دارد. پزشکانی که از این دستگاه استفاده کرده‌اند، تاکنون از کیفیت آن ابراز رضایت کرده‌اند و حتی برای مطب‌های شخصی خود نیز سفارش داده‌اند.

یکی دیگر از تولیدات این مجموعه دستگاه همزن صفحه‌ای است که در بسیاری از آزمایشگاه‌ها و دانشگاه‌های کشور برای انجام آزمایش‌های عمومی استفاده می‌شود. در تولید این دستگاه از بلبرینگ‌هایی با عمر بسیار بالا استفاده شده است که به‌ندرت دچار خرابی می‌شوند. همین ویژگی موجب شده که این دستگاه طول عمر بسیار زیادی داشته باشد.

محصول دیگری که این شرکت تولید کرده‌ا دستگاه «ورتکس» است که محلول‌ها را در طول زمان طولانی به‌صورت مایع نگه می‌دارد و از ته‌نشین شدن آنها جلوگیری می‌کند. این دستگاه نیز با استفاده از قطعات فلزی باکیفیت، طول عمر بالایی دارد و برای آزمایش‌های طولانی‌مدت بسیار مطمئن است.

ساخت پیشرفته‌ترین دستگاه‌های تصویربرداری دیجیتالی

پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان با تولید دستگاه‌های پیشرفته تصویربرداری با پرتو اشعه ایکس و عرضه دو دستگاه میکروسی‌تی لوتوس و میکروسی‌تی NTT، امکان تهیه تصاویر دیجیتال میکرومتری از نمونه‌های پزشکی و صنعتی را فراهم کرده‌اند.

دستگاه میکروسی‌تی لوتوس بیشتر در حوزه علوم پزشکی و پیش بالینی کاربرد دارد، در حالی که میکروسی‌تی NTT عمدتاً در حوزه‌های صنعتی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد؛ عملکرد دستگاه‌های میکروسی‌تی مشابه دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن بیمارستانی است. در این دستگاه‌ها می‌توان نمونه مورد نظر را قرار داد و با استفاده از پرتاب اشعه ایکس، تصاویر دو بعدی و سه بعدی از آن نمونه‌ها دریافت کرد.

از طریق این دستگاه‌ها می‌توان نسخه‌های دیجیتال از نمونه‌ها با وضوح میکرومتری دریافت کرد. برخلاف دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن بیمارستانی که وضوح تصاویر آنها در حد میلی‌متری است، دستگاه‌های میکروسی‌تی این شرکت دارای وضوح میکرومتری هستند.

این دو دستگاه میکروسی‌تی دارای کاربرد‌های تحقیقاتی متنوعی هستند و در حوزه‌های مختلفی از جمله زیست‌شناسی، دندانپزشکی، داروسازی، مهندسی بافت، نفت و گاز، پتروشیمی، عمران، مواد و الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دستگاه شبیه‌ساز آموزشی جراحی دندانپزشکی

پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش بنیان موفق به طراحی و ساخت دستگاه شبیه‌ساز آموزشی پزشکی جراحی دندانپزشکی شده‌اند؛ دستگاهی که از نظر طراحی، ساخت، فنی و نرم‌افزاری کاملاً ایرانی است و در حال حاضر تنها یک رقیب خارجی دارد.

این دستگاه به‌ویژه برای جراحی‌های دندانپزشکی طراحی شده است. این دستگاه علاوه بر فراهم آوردن امکان انجام جراحی به‌صورت فیزیکی برای رزیدنت‌ها، شامل یک سری کورس‌های آموزشی است که به هر مرحله از جراحی اختصاص دارد. کورس‌های آموزشی به‌صورت سه‌بعدی (۳D) نمایش داده می‌شوند و فضای کلینیکی را برای رزیدنت شبیه‌سازی می‌کنند، به‌گونه‌ای که تمام مراحل جراحی را به‌صورت واقع‌گرایانه می‌توانند تجربه کنند.

در این دستگاه، تمامی ابزار‌های لازم برای جراحی دندانپزشکی، از جمله توربین، آینه و پدال‌ها، شبیه‌سازی شده است. رزیدنت‌ها در این دستگاه کورس‌های مختلف را تکمیل می‌کنند و در پایان از سوی سیستم امتیازدهی ارزیابی می‌شوند. 

این سیستم امتیازدهی به رزیدنت‌ها کمک می‌کند تا میزان خطای خود را شناسایی کنند. پیش از اینکه رزیدنت وارد مرحله جراحی واقعی بر روی بیمار شود، می‌تواند مهارت‌های خود را روی این دستگاه تمرین کند تا از بروز خطا‌های احتمالی جلوگیری کند.

دستگاه شبیه‌ساز پرواز

پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایران با ساخت دستگاه شبیه‌سازی پرواز، گامی کلیدی در راستای خودکفایی و کاهش وابستگی به تجهیزات خارجی برداشتند. این دستگاه، اتصالات پیشرفته‌ای به صنایع هوافضا می‌دهد و به ارتقای دقت سنسور‌ها کمک می‌کند. این نوآوری جدید، علاوه بر توانایی شبیه‌سازی دقیق پرواز، می‌تواند در صنایع مختلف، از جمله هوافضا و هوانوردی، کاربرد‌های گسترده‌ای داشته باشد.

طی سه سال گذشته پژوهشگران این شرکت هر سال یک دستگاه جدید به بازار معرفی کرده‌اند. یکی از دستگاه‌های این مجموعه دستگاه کالیبراسیون سنسور‌ها است. این دستگاه قادر است سنسور‌های مختلف را با دقت بالا کالیبره کند تا بتوانند عملکرد دقیق‌تری داشته باشند، به طوری که این سنسور‌ها تا ۱۰ یا ۱۰۰ برابر دقیق‌تر از حالت اولیه عمل کنند.

دستگاه‌های تولیدی این مجموعه دارای حدود ۲۰ پارامتر مختلف هستند که تنها چند شرکت در دنیا توانسته‌اند مشابه این دستگاه‌ها را تولید کنند. اکنون دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه صنعتی شریف، از محصولات این مجموعه استفاده کرده‌اند.

سخن پایانی

بدیهی است، خلق چنین دستاورد‌های ارزنده و تولید محصولات خاص در کشور نشان از توان متخصصان و پژوهشگران داخلی دارد بنابراین باید ظرفیت‌های علمی، فنی و اقتصادی جدید برای افزایش توانمندی کشور در ساخت تجهیزات، مواد آزمایشگاهی و تست و آزمون پیشرفته شناسایی شوند و اقدامات حمایتی و سیاست‌های تشویقی مورد توجه قرار گیرند.

امید است با تمهیدات و برنامه‌ریزی‌های ویژه‌ای که برای حمایت از تولید محصولات دانش بنیان صورت گرفته است، گامی در جهت تقویت اقتصاد دانش‌بنیان و ارتقاء جایگاه علمی و فناوری کشور در سطح منطقه و جهان برداریم.