کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در محیط‌های آموزشی با چالش‌های متعددی مواجه هستند. این کودکان به دلیل ویژگی‌های خاص خود، ممکن است در انجام تکالیف درسی و برقراری ارتباط با محیط مدرسه دچار مشکل شوند. یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که این کودکان با آن روبه‌رو هستند، مشکلات یادگیری و کمبود انگیزه برای انجام تکالیف تحصیلی است که می‌تواند منجر به کاهش پیشرفت تحصیلی و حتی رفتارهای مخرب شود. یکی دیگر از مشکلاتی که کودکان اوتیسم با آن مواجه‌اند، سرزندگی پایین در محیط‌های آموزشی است. این کودکان معمولاً تجربیات ناخوشایندی از مدرسه دارند، زیرا علاوه بر دشواری‌های درسی، ممکن است در تعامل با همسالان و معلمان نیز مشکلاتی داشته باشند. این احساسات منفی می‌تواند باعث کاهش میل به یادگیری، کاهش تعامل اجتماعی و حتی افت تحصیلی شود.
اما آیا می‌توان با پیشبرد دانش در این زمینه، راه‌های بهبود موضوعات یادگیری و سرزندگی کودکان مبتلا به اوتیسم را کشف کرد؟ یک گروه از محققان، تلاش کرد تا تأثیر موسیقی در افزایش انگیزه و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان مبتلا به اوتیسم را بررسی کند. با اتکاء به یافته‌های این تحقیق، می‌توان گفت که موسیقی درمانی می‌تواند یکی از ابزارهای مؤثر در بهبود کیفیت زندگی تحصیلی این کودکان باشد.
در این پژوهش، رضا جعفری هرندی، دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه قم، با همکاری پژوهشگرانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان و دانشگاه فرهنگیان، به بررسی تأثیر یک روش خاص بر بهبود اشتیاق و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان پسر مبتلا به اختلال طیف اوتیسم پرداختند. در این مطالعه، ۳۴ دانش‌آموز پسر مبتلا به اوتیسم از شهر مشهد به همراه مادرانشان انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. در ابتدا، سطح اشتیاق و سرزندگی تحصیلی این کودکان با استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد ارزیابی شد. سپس گروه آزمایش تحت یک برنامه موسیقی درمانی قرار گرفت که شامل ۱۰ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای در طول چند هفته بود. در این مدت، گروه کنترل در لیست انتظار قرار داشتند و هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند.
پس از پایان جلسات و همچنین ۴۵ روز بعد، مجدداً میزان اشتیاق و سرزندگی تحصیلی در هر دو گروه بررسی شد. نتایج این تحقیق نشان دادند که موسیقی درمانی تأثیر قابل توجهی بر افزایش اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان اوتیسم دارد. کودکانی که در جلسات موسیقی درمانی شرکت کرده بودند، علاقه بیشتری به انجام تکالیف درسی نشان دادند، انرژی بیشتری برای یادگیری داشتند و با انگیزه بیشتری در فعالیت‌های آموزشی شرکت می‌کردند. این تغییرات در مقایسه با گروه کنترل، که چنین مداخله‌ای را دریافت نکرده بودند، کاملاً محسوس بود.
علاوه بر این، یافته‌ها حاکی از آن بودند که موسیقی درمانی به افزایش سرزندگی تحصیلی این کودکان نیز کمک کرده است. کودکانی که در این جلسات شرکت داشتند، نگرش مثبت‌تری نسبت به مدرسه پیدا کردند، احساس راحتی بیشتری در محیط آموزشی داشتند و استرس کمتری را تجربه می‌کردند. این نتایج نشان می‌دهند که موسیقی درمانی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مؤثر در بهبود کیفیت زندگی تحصیلی دانش‌آموزان اوتیسم مورد استفاده قرار گیرد.
محققان بر این باورند که موسیقی درمانی از طریق فعال‌سازی بخش‌های مختلف مغز، به بهبود فرآیندهای شناختی و احساسی کودکان اوتیسم کمک می‌کند. گوش دادن به موسیقی و انجام فعالیت‌های مرتبط با آن، سیستم‌های عصبی را تحریک کرده و باعث افزایش تمرکز، کاهش اضطراب و تقویت مهارت‌های اجتماعی می‌شود. از سوی دیگر، موسیقی می‌تواند نوعی ارتباط غیرکلامی بین کودک و محیط اطرافش ایجاد کند که برای کودکان اوتیسم، که معمولاً در برقراری ارتباط کلامی مشکل دارند، بسیار مفید است.
این پژوهش که نتایج آن در دوفصلنامه «پژوهش‌های آموزش و یادگیری» وابسته به دانشگاه شاهد منتشر شده اند، پیشنهاد می‌کند که موسیقی درمانی به‌عنوان یک روش مکمل در مدارس و مراکز آموزشی برای دانش‌آموزان اوتیسم اجرا شود. یافته‌های این مطالعه می‌توانند مسیر جدیدی را برای آموزش و حمایت از کودکان با نیازهای ویژه فراهم کنند و به بهبود کیفیت آموزش و زندگی آن‌ها کمک کنند.
اما پیشرفتی که در این تحقیق حائز اهمیت است، در چیست؟ موضوع اصلی این محققان، مشاهده بود که موسیقی درمانی می‌تواند کمک nitelik ممکن برای افزایش انگیزه و سرزندگی تحصیلی دانش‌آموزان مبتلا به اوتیسم شود. همبستگی‌ای که میان موسیقی درمانی و نشانگان علوم تربیتی در این پژوهش شرح شده است، موقعیت یک حرکت مثبتی را در این زمینه طرح می‌کند.