**استرس و نگرانی افزایش یافته در مورد بیماری دمانس در بافت‌های کهنسالی**
**بیماری دمانس: یک اندیشه انکارناپذیر**
بیماری دمانس یک کمیتی انکارناپذیر در جامع‌سازی کژ ادبیات است که بیانگر کاهش حافظه، اختلال در تفکر و مشکلات عملکردی است که زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. **آلزایمر** شایعترین نوع دمانس است و حدود 60 تا 80 درصد موارد را شامل می‌شود.
دمانس یک بیماری خاص نیست، بلکه مجموع‌ای از علائم ناشی از اختلالات مغزی است که بر حافظه، ارتباطات و تصمیمگیری تأثیر می‌گذارد. برخی از انواع دیگر دمانس شامل **دمانس عروقی**، **دمانس لویی بادی** و **دمانس پیشانی گیجگاهی** است.
**تعریف بیماری دمانس**
دمانس یک سندرم مرتبط با بسیاری از بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی است که با کاهش کلی توانایی‌های شناختی همراه است و بر عملکرد فرد در انجام فعالیتهای روزمره تأثیر می‌گذارد. این اختلال معمولاً شامل مشکلاتی در حافظه، تفکر، رفتار و کنترل حرکتی است. علاوه بر اختلال حافظه و آشفتگی در الگوهای فکری، شایعترین علائم دمانس شامل مشکلات عاطفی، دشواری در گفتار و کاهش انگیزه است. این علائم ممکن است به صورت تدریجی و در چندین مرحله ظاهر شوند. در نهایت، دمانس تأثیر قابل توجهی بر فرد، مراقبان او و روابط اجتماعی‌اش می‌گذارد. تشخیص دمانس مستلزم مشاهده تغییر در عملکرد ذهنی معمول فرد و افت شناختی فراتر از روند طبیعی پیری است.
**علائم و نشانه‌های دمانس**
علائم دمانس بسته به نوع آن متفاوت است، اما برخی از رایجترین نشانه‌ها عبارتند از:
• فراموشی مکرر (بهویژه در حافظه کوتاه مدت)
• مشکل در انجام کارهای روزمره مانند پرداخت قبضها یا آشپزی
• گم کردن وسایل شخصی مانند کیف پول یا کلیدها
• اختلال در گفتار و درک کلمات
• سردرگمی در زمان و مکان
• تغییرات خلقی و شخصیتی (مانند تحریک پذیری یا افسردگی)
**علل ابتلا به دمانس**
دمانس در اثر آسیب به سلولهای مغزی ایجاد می‌شود که ارتباط بین نورونها را مختل می‌کند. برخی از عوامل مؤثر عبارتند از:
• بیماری آلزایمر (تجمع پروتئینهای غیرطبیعی در مغز)
• سکته مغزی یا مشکلات عروقی (دمانس عروقی)
• افزایش سن و عوامل ژنتیکی
• ضربه به سر
• کمبود ویتامین‌ها و اختلالات تیروئید (در برخی موارد قابل درمان است)
**تشخیص دمانس**
هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص دمانس وجود ندارد. پزشکان با استفاده از موارد زیر آن را تشخیص می‌دهند:
• تستهای حافظه و شناختی
• بررسی سوابق پزشکی
• تصویربرداری از مغز (MRI یا CT اسکن)
• آزمایش خون (برای رد سایر بیماری‌ها)
**درمان و پیشگیری از دمانس**
در حال حاضر، **هیچ درمان قطعی برای دمانس پیشرونده مانند آلزایمر وجود ندارد**، اما برخی روش‌ها به کنترل علائم کمک می‌کند:
• داروهای کاهنده پیشرفت بیماری (مثل دوننماب و لکانماب)
• درمانهای غیردارویی (فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و فعالیتهای ذهنی)
• تغییر سبک زندگی (رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، ترک سیگار)
**چگونه از دمانس پیشگیری کنیم؟**
اگرچه برخی عوامل مانند سن و ژنتیک غیرقابل تغییر هستند، اما با رعایت این موارد می‌توان خطر دمانس را کاهش داد:
✅ **فعال نگه داشتن مغز** (مطالعه، حل پازل، یادگیری مهارتهای جدید)
✅ **ورزش منظم**
✅ **رژیم غذایی مدیترانهای** (ماهی، سبزیجات، روغن زیتون)
✅ **کنترل فشار خون و دیابت**
✅ **اجتناب از سیگار و الکل**
**بیماری دمانس چیست اجتناب از آن به چه صورت است؟**
پیشگیری از زوال عقل شامل کاهش عوامل خطرساز در بروز این بیماری است و به عنوان یک اولویت جهانی سلامت، نیازمند پاسخ هماهنگ بین‌المللی است. از جمله اقدامات انجام‌شده، تأسیس «شبکه بین‌المللی پژوهش‌های پیشگیری از زوال عقل» (IRNDP) است که هدف آن پیوند پژوهشگران این حوزه در سراسر جهان است. همچنین «رصدخانه جهانی زوال عقل» به عنوان یک سکوب آنلاین جمع‌آوری و تبادل داده‌ها راه‌اندازی شده تا اطلاعات کلیدی مربوط به زوال عقل از کشورهای عضو را گردآوری و منتشر کند.
اگرچه درمان قطعی برای زوال عقل وجود ندارد، اما ثابت شده که عوامل خطر قابل‌تغییر هم بر احتمال ابتلا و هم بر سن بروز بیماری تأثیرگذارند. کاهش عوامل خطر بیماری‌های عروقی مانند دیابت، فشار خون بالا، چاقی، مصرف دخانیات، کم‌تحرکی و افسردگی می‌تواند از ابتلا به زوال عقل جلوگیری کند. بر اساس یک مطالعه، بیش از یک‌سوم موارد زوال عقل به طور نظری قابل پیشگیری هستند. در افراد مسن، هم سبک زندگی نامناسب و هم خطر ژنتیکی بالا به طور مستقل با افزایش خطر زوال عقل مرتبط هستند. اما سبک زندگی سالم بدون در نظر گرفتن خطر ژنتیکی، احتمال ابتلا را کاهش می‌دهد.
در سال ۲۰۲۰، پژوهشی ۱۲ عامل خطر قابل‌تغییر در سبک زندگی را شناسایی کرد که درمان زودهنگام کم‌شنوایی به عنوان مهم‌ترین عامل شناخته شد—به طوری که می‌تواند تا ۹٪ از موارد زوال عقل را پیشگیری کند.
**اگر مشکوک به دمانس هستید، چه کار کنید؟**
اگر خودتان یا اطرافیانتان علائم هشداردهنده دارید، **به پزشک مراجعه کنید**. تشخیص زودهنگام به برنامه ریزی بهتر و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.