**توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان: چالش‌ها و راهکارها**
در لرین‌های اخیر، تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران به حدی رسیده است که به رشد چشم‌گیری در حوزه‌های فناوری، نیروی انسانی و درآمدهای این شرکت‌ها منجر شده است. با افزایش به تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان تا پایان برنامه هفتم توسعه، توسعه زیرساخت علمی و فناوری ضروری است. در این نوشتار، بهAnalysis از تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان، روند رشد، حوزه‌های فناوری پیشرو، مشارکت زنان در مدیریت این شرکت‌ها و چالش‌های توسعه اشتغال و درآمدهای این شرکت‌ها می‌پردازیم.
**تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران**
برنامه هفتم توسعه، جمعی از شرکت‌های دانش‌بنیان را هدف قرار داده است. براساس گزارش‌های جدید سالانه زیست بوم دانش بنیان، تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در انتهای سال ۱۴۰۲ به ۹۷۳۳ شرکت رسیده است. این عدد با احراز صلاحیت ۱۵۱۳ شرکت جدید، ۱۸ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. نکته قابل توجه آنکه ۷۷ درصد از این شرکت‌ها پس از تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان در سال ۱۳۹۲ تأسیس شده‌اند.
**روند رشد شرکت‌های دانش‌بنیان**
میانگین رشد پنج سال اخیر تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان به لحاظ درصدی حدود ۲۰ درصد و به لحاظ تعدادی حدود ۱۱۵۰ شرکت بوده است. با این روند، پیش‌بینی می‌شود تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان تا پایان برنامه هفتم توسعه به عددی بین ۱۵ هزار و ۵۰۰ تا ۲۴ هزار شرکت قابل افزایش است. دستیابی به این هدف، مستلزم توسعه زیرساخت علمی و فناوری است.
**حوزه‌های فناوری پیشرو**
در میان حوزه‌های مختلف فناوری، سه بخش برق و الکترونیک، نرم افزار و فناوری اطلاعات و ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته به ترتیب بیشترین تعداد شرکت‌های دانش بنیان را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین حوزه‌های مواد شیمیایی و پلیمری پیشرفته، فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی رشد قابل توجهی نسبت به سال گذشته داشته‌اند.
**حریم زنان در مدیریت شرکت‌های دانش بنیان**
سهم زنان در مدیریت شرکت‌های دانش بنیان در سال‌های اخیر روندی ثابت داشته و حدود ۲۰ درصد باقی مانده است. استان لرستان با ۳۲ درصد مشارکت زنان در مدیریت شرکت‌های دانش بنیان، رتبه اول کشور را دارد و کردستان و کرمانشاه نیز در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند. از طرفی تهران با وجود آنکه بیشترین تعداد شرکت‌های دانش بنیان را دارد، تنها ۱۶ درصد از مدیران عامل و اعضای هیأت مدیره آن از زنان هستند.
**توسعه اشتغال در شرکت‌های دانش بنیان**
سرانه تعداد کارکنان شرکت‌های دانش بنیان در چهار سال اخیر بین ۳۶ تا ۴۲ نفر بوده است. بررسی مقایسه‌ای نشان می‌دهد که ۶۶ درصد کارکنان در ۸ درصد از شرکت‌ها شاغل هستند و حدود نیمی از شرکت‌ها کمتر از ۱۰ نیرو دارند. برای توسعه اشتغال در زیست بوم دانش بنیان، ارتقای شرکت‌های نوپا و افزایش مقیاس فعالیت آنها ضروری است. توسعه اشتغال زایی در شرکت‌های دانش بنیان مستلزم برنامه ریزی مجزا برای حمایت از سیاست‌های جذب، نگهداشت و توانمندسازی کارکنان این شرکت‌ها می‌باشد.
**درآمد و بهره‌وری شرکت‌های دانش بنیان**
مقایسه درآمد سرانه شرکت‌های دانش بنیان حاکی از آن است که شرکت‌های نوآور به تناسب نیروی انسانی و تسهیلات فعال، وضعیت درآمدی بالاتری از شرکت‌های فناور دارند. با این وجود پس از بررسی نسبت سود به درآمد این شرکت‌ها، مشخص می‌شود که بهره‌وری شرکت‌های فناور بیشتر از شرکت‌های نوآور است. ۶۴ درصد از فروش محصولات دانش بنیان توسط شرکت‌های فناور محقق شده است.
**معانی و راهکارها**
در این نوشتار، به تعداد شرکت‌های دانش بنیان، روند رشد، حوزه‌های فناوری پیشرو، مشارکت زنان در مدیریت این شرکت‌ها و چالش‌های توسعه اشتغال و درآمدهای این شرکت‌ها اشاره شده است. این تحول‌ها مستلزم برنامه ریزی و اقدام است. از سیاست‌های حمایت از سیاست‌های جذب، نگهداشت و توانمندسازی کارکنان این شرکت‌ها گرفته تا ارتقای شرکت‌های نوپا و افزایش مقیاس فعالیت آنها، می‌توان به چالش‌های توسعه اشتغال و درآمدهای این شرکت‌ها با اندیشه خلاقانه و رویکردی مشارکتی پرداخته شود.
پاسخ:
با توجه به اطلاعات موجود، پیدا کردن یک راه‌حل تک‌ساحتی در این رابطه امکان‌پذیر نیست. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات، باید بر سه بخش اول (توسعه زیرساخت علمی و فناوری، برنامه‌ریزی برای حمایت از سیاست‌های جذب و نگهداشت کارکنان و ارتقای شرکت‌های نوپا) تمرکز شود.