پاسداشت زبان فارسی(از هموطنز تا برنامه بی انتها)

واژه‌های فرنگی در برنامه‌های تلویزیونی؛ یک فرصت برای پاسداشت زبان فارسی

در چند سال اخیر، برخی برنامه‌های تلویزیونی در ایران به استفاده از واژه‌های فرنگی در جذابیت و محبوبیت خود بین مخاطبان استناد می‌کنند. با این حال، چرا این بازی لغوی مهم است و چه اهمیت دارد که واژه‌های فرنگی در این برنامه‌ها جای خود را با واژه‌های فارسی دهد؟ برای پاسخ به این سؤال، باید تا پیش از این به پیشینه استفاده از واژه‌های فرانسوی و انگلیس در ایران اشاره کنیم.

بیست سال قبل، استفاده از واژه‌های فارسی در مخاطبان ایرانی این بود که آنها حتی در فعالان روشنفکری ایرانی نیز پذیرفته نشده بود. در آن دوره، مخاطبان به آسودگی به واژه‌های فرانسه و انگلیسی عادت کرده بودند و در مواردی که از فارسی استفاده می‌شد، می‌توانستند شگفتی و شنونده‌ها را نصیبشان کنند.

اما حالا چیزی آن همه تقلیل ناپذیر نیست. همه جا شروع به استفاده از واژه‌های فارسی شده‌اند و نمی‌توانند با به شمار آوردن وجوه مشترک اشتراکات و تشابهات فرهنگی با هر جامعه‌ای همسایگی خود را به کلی از هم تفکیک کنند.

آن‌ها می‌ترسند در خانه و درمانی با دنیا در سن و سال از هم جداشوند. آنها پروپاقرص هستند و در اولین فرصت به خارج فرار می‌کنند.

از آن طرف ممکن است بعضی‌ها از ورود واژه‌های فرانسه و انگلیسی به مسابقه گفت و گو زبان فارسی منکر شوند. اگر این خوب است که در زبان فارسی از واژه‌های آمریکایی استفاده کرده‌ایم، برای این که نشان دهیم که هموطنان ایران را بهتر می‌شناسیم، خوب است که هم‌اکنون قصد داشتیم آنها را یکی یکی به زبان کردار نماییم.

سؤال این است که لطفا باور ندارید که زبان کابوکی زبان گنجشک نیست، که برای بیان یک بوی تند و تلخ و سهل‌انگار از فریاد دختر گنجشک استفاده می‌شود. از آن طرف اما آیا قدرت و تراز چند‌بارنوری هستند که بتوانند وارد هر زبان و هر زبانی شوند؟

تاج‌گذاری بر ذهن ما و نازک و ظریف ‌ماندن سخن و دل ما و به انضمام آشنایی با تاریخ معنا و معنا و همچنین شناخت نیروی مخصوصی که مهمترین سلاح این روزهای ماست، اقبال فارسی اسنتگراخند که می‌توانیم روزی از هنر اقبالوندی و غزل تاجیک و سبک شاعری مانند عوضی الفیاضی و زبان شرفناهی و دورموذده استفاده کنیم. این راه، من را قانع نمی‌کند و دل‌نشین است. این راه درست نیست. برای آن که این نباشد، باید خودمان این راه را برگزینیم.

اما اگر تمایل به گذاشتن ظلم بر سر شگفتی خود از واژه‌های زبان کشورهای خارجی داری و در فضای وب بهترین جا برای شگفتی خودت بوده (مگر که ساین تامی اشرافی بر روندهایی که زبان‌ها در طول تاریخ از جنبش استوار کرده، مانند زبان‌های قوانین و رویه تاریخی، زبان‌هایی قوی که از انعطاف‌پذیری آنها برای گفت‌وگو و قرائت متون با نهادهای مختلف استفاده شده است) برای آن که به همه جای زبان به رسمیت بشناسی و آن را مامورانه افتخار و مزه‌طلبی را منتقل کنی، پیش‌داوری‌ها و توهم‌ها را ریشه‌کن کن، ضمن مرخصی دادن از برچسب تحمیلی، اجازه نده که همة وجود بگی بس.