“جهان شگرف گیاهان و تأثیرات آنها برای بهبود زندگی از دیرباز به موضوع مورد توجه محققان تبدیل شده است. در چارچوب همین تفکر بنیاد ملی علم ایران حمایت از طرح‌های تحقیقاتی در این زمینه را بر می‌گزیند.”
گزارشی که حسن رضادوست، استادیار دانشگاه شهید بهشتی، پس از حمایت بنیاد ملی علم ایران، در این رشته انجام داد، بررسی متابولومیکسی و بومی‌سازی ترکیبات فوق رقیق تهیه شده از گل همیشه بهار، Calendula officinalis، در مقایسه با نمونه خارجی و اثر آن بر بهبود ریشه‌زایی و رشد جوانه Oryza sativa بود.
گل همیشه بهار با نام علمی Calendula officinalis گیاهی یک تا چند ساله از خانواده Asteraceae بوده و در ایران در نواحی مرکزی و غربی پراکنش دارد. بر اساس توضیحات رضادوست، این گیاه علاوه بر مصارف خوراکی، دارای مواد مؤثره و ترکیباتی است که در صنعت داروسازی، طب مکمل و جایگزین کاربرد دارد. ابعاد و اهمیتی که رضادوست در این مقدار از گل همیشه بهار می‌بیند، چندان غیرمنتظره نیست، بهعلت همین مواد مؤثره و ترکیباتی است که در اختیار دارد.
چالش‌های موجود در کاربردهای این مواد، یکی از مهم‌ترین موضوعات در این زمینه است و جدا از چالش‌ها، راه‌حل‌های بالقوه و پیشنهادات عملی باید مورد بررسی قرار گیرد. در این رابطه، رضادوست می‌گوید که یکی از چالش‌های موجود در این زمینه، رقیق بودن این مواد است. در حالی که قانون آووگادرو، دارای مرزی است که اکثر مواد و ترکیبات فوق رقیق در این محدوده قرار ندارند و اثرات آنها در درمان بیماری‌ها، به دلیل عدم یافتن بخش مادی توسط روش‌های فعلی آزمایشگاهی، کتمان می‌شود.
تخصصی که رضادوست دارد، هم در تولید و هم در ترکیب این مواد مؤثره و در کنار آن، دانشی تلفیقی در زمینه شناسایی، جمع‌آوری مواد دارویی از منابع مختلف طبیعی، آماده‌سازی و نگهداری در آزمایشگاه، اختلاط و ترکیب آنها با توجه به اصول و قوانین مندرج در فارماکوپه است. فارماکوپه خود بسته به کشور، دارای آداب و رسومی است که جدا از نیاز به دانشی تلفیقی، نیاز به تخصص بالا را نیز vyžad می‌کند.
در ادامه توضیحات رضادوست، سایر پژوهشگران می‌توانند در همه اقدامات ذکر شده قدم بزنند. همانطور که وی می‌گوید، تولید این ترکیبات نیازمند دانشی تلفیقی از شناسایی، جمع‌آوری مواد دارویی از منابع مختلف طبیعی، آماده‌سازی و نگهداری در آزمایشگاه، اختلاط و ترکیب آنها با توجه به اصول و قوانین مندرج در فارماکوپه است.
در بسیاری از جهان، مواد اولیه این ترکیبات از یک منطقه خاصی تهیه می‌شود و پتانسیل سایر مناطق در تهیه و اثربخشی آنها نادیده گرفته شده است. با توجه به این موضوع دو مسأله اصلی در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. اول به مطالعه متابولومیکسی اثربخشی ترکیبات فوق رقیق بر ریشه‌زایی و جوانه‌زنی بذور پرداخته شد و دومین موضوع مورد بررسی هم استفاده از ذخایر غنی و بومی گیاهی ایران برای تولید مواد فوق رقیق و مقایسه آنها با نمونه‌های تجاری بود.
رضادوست در این رابطه خاطرنشان می‌کند که در این پژوهش تلاش شده است ضمن بررسی مولکولی، به تولید شواهد علمی مبنی بر اثرگذاری ترکیبات فوق رقیق بر گیاه مدل برنج و ماده اولیه فوق رقیق Calen، به مقایسه متابولومیکسی آن با نمونه‌های تجاری و در ادامه تولید ماده فوق رقیق ایرانی و بررسی اثربخشی آن پرداخته شود.
ادامه توضیحات رضادوست، اهمیت این زمینه را نشان می‌دهد. وی در ابتدای پاسخ خود به سؤال محققان دریافتی، می‌گوید: در این پژوهش تلاش شد بررسی مولکولی در تولید شواهد علمی مبنی بر اثرگذاری ترکیبات فوق رقی به جوانه‌زنی و ریشه‌زایی بذر برنج انجام شود.
این پژوهش که با حمایت بنیاد ملی علم ایران انجام شده، می‌تواند بازراه‌اندازی خوبی برای مسئولان، محققان، و مطبوعات باشد. در واقع در این زمینه، اراده و همکاری جانب سزد که می‌تواند توسعه دهنده تولیدات بهداشتی، برنج و سایر مواد دارویی باشد.