جنگ برای یافتن حیات فرازمینی: آیا ما در گذشته آن را نابود کردیم؟
در چند دهه اخیر، جستوجو برای یافتن حیات فرازمینی، یکی از بزرگترین چالشهای علمی بوده است. این جستوجو به ارسال فضاپیماها به نقاط مختلف منظومه شمسی برای یافتن نشانههایی از آب مایع و جمعیتهای میکروبی، تا استقرار آنتنهای عظیم برای دریافت سیگنالهای احتمالی از موجودات هوشمند، کشیده شده است.
در این تلاشها، فرضیه وجود حیات فرازمینی بهعنوان یک واقعیت علمی رواج داشته است. حال، یک مناظره علمی دوساله، احتمال را مطرح کرده است که ما در گذشته، این حیات را نابود کردهایم. چه کسی در این مناظره سخن میگوید؟ چه کسی مخالف است؟ چه عواملی در این مناظره تأثیر گذاشته است؟
دکتر دیرک شولتسه-ماکوخ، استاد اخترزیستشناسی دانشگاه فنی برلین، مدعی است که فضاپیماها وایکینگ ناسا در دهه ۱۹۷۰، نشانههایی از حیات در مریخ یافتهاند. اما بهطور ناخواسته آنها را نابود کردهاند. آنها توانستهاند مقادیر کمی از ترکیبات آلی کلردار را پیدا کنند. اما ناسا این یافتهها را ناشی از آلودگی زمینی دانسته و پیگیری بیشتری انجام نداده است.
در سالهای بعد، مریخنوردهای پیشرفتهتر وجود ترکیبات آلی بومی را در سطح سیاره سرخ تأیید کردند. شولتسه-ماکوخ معتقد است که اگر گونههایی از حیات درون سنگهای نمکی با جذب آب از جو خشک مریخ زنده مانده باشند، افزودن آب زمین به نمونههای خاک مریخی در آزمایشهای فرودگر وایکینگ، ممکن است باعث نابودی این موجودات شده باشد.
این نظریه، بهویژه در آستانه پنجاهمین سالگرد پرتاب نخستین کاوشگر وایکینگ، واکنشهای زیادی را برانگیخته است. از سوی دیگر، دکتر کریس مککی، اخترژئوفیزیکدان و دانشمند ارشد ناسا، این ادعاها را بیاساس میداند. او میگوید: «فرودگرهای وایکینگ هیچ مدرک قاطعی مبنی بر وجود میکروب در مریخ نیافتند. نتایجی وجود ندارد که نشان دهد وایکینگ هر نوعی از حیات را یافته باشد.»
علاوه بر این، ناسا برای شوک احتمالی به میکروبها یا بقایای میکروبی در هنگام مرطوب یا خیس کردن خاک برای آزمایش آماده بود. با این حال، وایکینگ چنین زندگی یا بقایایی از آن پیدا نکرد. اما شولتسه-ماکوخ بر فرضیه خود پافشاری دارد و معتقد است که شواهد علمی به نفع وجود حیات در مریخ قویتر شدهاند. او بهعلاوه به پژوهشهای خود و تیمش روی میکروارگانیسمهای زیستپذیر در شرایط بسیار سخت اشاره کرده و تأکید میکند که برخی از این موجودات میتوانند در محیطهایی با غلظت بالای ترکیبات کلری، مشابه شرایط مریخ، زنده بمانند.
این مناظره علمی دوساله، تأثیر عمیقی بر تغییر ادبیات بحث حیات فرازمینی و اهمیت یافتن اطلاعات بیشتر در مورد مریخ و شواهدی که درباره وجود حیات در آن وجود دارد، داشته است.