**برنامه‌ریزی ملی برای مقابله با آثار تغییر اقلیم در ایران**
معاون وزیر راه و شهرسازی، رئیس سازمان هواشناسی کشور، و بسیاری از صاحب‌نظران ایرانی بر اهمیت برنامه‌ریزی ملی برای مقابله با آثار تغییر اقلیم در ایران تأکید می‌کنند. تغییر اقلیم یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جهانی است که در تمام حوزه‌ها ضروری است و کشورها باید برنامه‌های جامع و هماهنگی را برای مواجهه با پیامد‌های این پدیده تدوین کنند. بخش زیادی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و تغییرات اقلیمی به‌صورت مستقیم بر امنیت، رفاه، و وضعیت اقتصادی و اجتماعی این جمعیت تأثیرگذار است.
**اهمیت برنامه‌ریزی ملی برای مقابله با آثار تغییر اقلیم**
دکتر سحر تاج‌بخش، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور، در کنفرانس «روز آینده، شهر آینده» که با محوریت تغییرات اقلیمی برگزار شد، بر اهمیت برنامه‌ریزی ملی برای مقابله با آثار تغییر اقلیم در کشور تأکید کرد. وی اظهار داشت: «پرداختن به مسئله تغییرات اقلیمی در تمام حوزه‌ها از ضروریات است و کشورها باید برنامه‌های جامع و هماهنگی را برای مواجهه با پیامد‌های این پدیده تدوین کنند.»
**تاثیر تغییر اقلیم بر شهرها**
تاج‌بخش با اشاره به تأثیر شدید تغییر اقلیم بر شهرها افزود: «بخش زیادی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و تغییرات اقلیمی به‌صورت مستقیم بر امنیت، رفاه، و وضعیت اقتصادی و اجتماعی این جمعیت تأثیرگذار است. از این رو، لازم است این مسئله نه تنها در مباحث علمی و دانشگاهی، بلکه در سیاست‌ها و برنامه‌های عملی دولت نیز گنجانده شود.»
**برنامه هفتم توسعه کشور**
وی همچنین از توجه به تغییر اقلیم در برنامه هفتم توسعه کشور خبر داد و گفت: «بر اساس این برنامه، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری سازمان هواشناسی و سایر دستگاه‌های اجرایی موظف به تدوین برنامه ملی تغییر اقلیم شده‌اند. دستگاه‌هایی مانند وزارتخانه‌های مرتبط با منابع آب، کشاورزی، صنعت، و محیط زیست باید اقدامات خود را متناسب با این برنامه تنظیم کنند تا از آسیب‌های احتمالی به اکوسیستم‌ها و منابع انسانی کاسته شود.»
**علل بروز تغییرات اقلیمی**
رئیس سازمان هواشناسی کشور درباره علل بروز تغییرات اقلیمی تصریح کرد: «افزایش گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسانی موجب گرم شدن کره زمین و بر هم خوردن تعادل میان جو، خشکی، و اقیانوس‌ها شده است. یکی از پیامد‌های مستقیم این اختلال، افزایش رخداد‌های حدی آب‌وهوایی مانند سیلاب‌ها، طوفان‌های گرد و غبار، و سایر پدیده‌های شدید اقلیمی است.»
**رویکردهای کلیدی در مواجهه با تغییر اقلیم**
وی در پایان بر دو رویکرد کلیدی در مواجهه با تغییر اقلیم تأکید کرد: کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای و تقویت توان سازگاری کشور با شرایط جدید اقلیمی.
**فutures studies در برنامه‌ریزی شهری**
فرزانه ساسان‌پور، دانشیار رشته برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی با تخصص آینده‌پژوهی شهری و منطقه‌ای، در سومین دوره کنفرانس «روز آینده، شهر آینده» که با محوریت تغییرات اقلیمی برگزار شد، بر لزوم آینده‌نگری در برنامه‌ریزی شهری برای مقابله با چالش‌های اقلیمی تأکید کرد.
ساسان‌پور با اشاره به برگزاری متوالی این رویداد در سه سال اخیر گفت: «در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که به عصر دانایی و دانایی‌محور معروف است؛ عصری که در آن دانش سرمایه اصلی جوامع و حکومت‌هاست. در چنین فضایی، ضرورت آینده‌اندیشی آشکار است، چراکه تمام دانشی که در اختیار داریم برای گذشته است، در حالی که تصمیم‌گیری‌ها باید برای آینده انجام شود.»
**چالش‌های برای زیست‌پذیری جوامع سکونتگاهی**
وی چالش‌هایی نظیر تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت، و افزایش شهرنشینی را از جمله تهدید‌های اساسی برای زیست‌پذیری جوامع سکونتگاهی دانست و افزود: «نقش فعالیت‌های انسانی، به‌ویژه پس از انقلاب صنعتی، در گسترش این بحران‌ها بسیار جدی است. طبق گزارش هیئت بین‌المللی تغییر اقلیم (IPCC)، میانگین دمای زمین در قرن بیستم حدود شش درجه سانتی‌گراد افزایش یافته و سطح آب دریا‌ها نیز حدود ۲۰ سانتی‌متر بالا آمده است.»
**سازگاری با شرایط جدید اقلیمی**
هدف اصلی این کنفرانس، یافتن راهکار‌هایی برای ارتقای کیفیت زندگی انسان‌ها در مواجهه با تغییرات اقلیمی، از طریق سازگاری و تطبیق با شرایط جدید است. این مهم تنها با گردهمایی متخصصان، مسئولان، و صاحب‌نظران و تبادل دیدگاه‌های علمی و تجربی میسر خواهد بود.
**هشدار اقلیم‌شناسی**
دکتر محمد سلیقه، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در رشته آب و هواشناسی، در سخنانی پیرامون پیامد‌های تغییرات اقلیمی در ایران، نسبت به ناهماهنگی زیرساخت‌های آبی و شهری کشور با شرایط اقلیمی جدید هشدار داد.
وی با استناد به داده‌های جهانی عنوان کرد: «امروزه ۹۷ درصد اقلیم‌شناسان جهان بر وقوع تغییرات اقلیمی باور دارند. بر اساس داده‌ها، میانگین دمای کره زمین حدود ۰.۷۴ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته، اما در منطقه خاورمیانه این افزایش بیش از ۲ درجه سانتی‌گراد بوده است. این تغییرات آثار قابل توجهی در منطقه داشته که از جمله آن می‌توان به افزایش نیاز آبی گیاهان و شدت یافتن تبخیر اشاره کرد.»
**توجه به اقلیم جدید**
وی با اشاره به شرایط اقلیمی دو دهه گذشته افزود: «زیرساخت‌های آبی و شهری کشور برای شرایط اقلیمی گذشته طراحی شده‌اند، زمانی که میانگین بارش سالانه حدود ۲۵۰ میلی‌متر بود. اما با افزایش دما و تشدید تبخیر، بسیاری از این تاسیسات دیگر کارایی لازم را ندارند.»
**دلایل تغییرات اقلیم**
سلیقه بر لزوم بازنگری در سیاست‌های شهرسازی نیز تأکید کرد و گفت: «نوع معماری، طراحی فضا‌های سبز، الگوی کشت گیاهی، و ساخت‌وساز شهری باید متناسب با اقلیم جدید بازتعریف شود تا بتوان با تبعات این پدیده مقابله کرد.»
**هشدار**
وی در پایان خاطرنشان کرد: «افزایش دما در سطح زمین یکسان نبوده و در مناطق قطبی و خشکی‌ها شدت بیشتری داشته است، که این امر باعث بر هم خوردن نظم سیستم‌های آب‌وهوایی در سطح جهانی شده است.»
در این่วง زمانی که تغییر اقلیم به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های جهانی تبدیل شده است، برنامه‌ریزی ملی برای مقابله با آثار این پدیده در ایران مهم‌تر از همیشه است. ما امیدواریم این مقاله به شما در درک اهمیت این چالش و ضرورت برنامه‌ریزی ملی کمک کند.