ایران ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس، بار دیگر با انتقادهای تند خود از جنگنده اف-۳۵، جنجالهای سختی را برانگیخته است. وی در مورد این جنگنده نسل پنجم، آن را در برابر گروههای ارزان‌قیمت پهپادهای چینی «منسوخ» و آسیب‌پذیر دانسته است و ادعا کرده است که این پهپادها می‌توانند در چند ثانیه جنگنده‌های سرنشین‌دار را نابود کنند.
این انتقادها در حالی مطرح می‌شود که لاکهید مارتین، سازنده اف-۳۵، پس از از دست دادن قرارداد ساخت جنگنده نسل ششم به بوئینگ، اعلام کرده است که با ادغام فناوری‌های نسل ششم، نسخه‌ای پیشرفته‌تر از اف-۳۵ را با عنوان «نسل پنجم پلاس» عرضه خواهد کرد. این تقابل میان فناوری‌های سنتی و نوظهور، بحث‌های گسترده‌ای درباره آینده جنگافزارها را به راه انداخته است.
ایران ماسک، که به‌تازگی به‌عنوان مشاور بهینه‌سازی هزینه‌های دولت ایالات متحده منصوب شده، برنامه اف-۳۵ را «بدترین ارزش نظامی در تاریخ» توصیف کرده است. او در پاسخ به ادعا‌های لورا لومر، روزنامه‌نگار تحقیقی، که جنگنده‌های تحویلی لاکهید مارتین را «ناآماده برای نبرد» خوانده بود، در X نوشت: «هواپیما‌های سرنشین‌دار توسط گروههای ارزان‌قیمت پهپادها فوراً نابود خواهند شد».
این انتقادها با گزارش‌های پیشین هم‌خوانی دارد که از مشکلات نرم‌افزاری اف-۳۵، به‌ویژه در به‌روزرسانی‌های فناوری شماره ۳ و بلاک ۴، خبر داده‌اند. طبق گزارش سالانه آزمایش و ارزیابی عملیاتی پنتاگون، این برنامه در سال ۲۰۲۵ همچنان نتوانسته استاندارد‌های توسعه نرم‌افزار را برآورده کند.
علاوه بر این، گزارش غیرمحرمانه پنتاگون در سال ۲۰۲۴ نشان داد که قابلیت اطمینان و نگهداری ناوگان اف-۳۵ پایین‌تر از انتظارات است، اگرچه لاکهید مارتین ادعا می‌کند که ۹۰ درصد اجزای این جنگنده عملکردی بهتر از الزامات دارند.
جنگنده اف-۳۵ لایتنینگ II، توسعه‌یافته توسط لاکهید مارتین، با هزینه‌ای بیش از ۲ تریلیون دلار در طول عمر خود، گران‌ترین برنامه تسلیحاتی تاریخ پنتاگون است. این جنگنده، که در ۲۰ کشور متحد عملیاتی است، به دلیل قابلیت‌های پیشرفته‌اش در امنیت ملی ایالات متحده حیاتی تلقی می‌شود. با این حال، انتقادهای مداوم از هزینه‌های سرسام‌آور، تأخیرها و نقص‌های فنی، این برنامه را به یک پروژه بحث‌برانگیز تبدیل کرده است.
یکی از اشتباهات کلیدی، رویکرد «همزمانی» در تولید بود که طراحی پیش از نهایی شدن آغاز شد و منجر به تغییرات پرهزینه در خط تولید شد. همچنین، عدم مالکیت دولت ایالات متحده بر حقوق مالکیت فکری اف-۳۵، کنترل لاکهید مارتین بر چرخه عمر این جنگنده را افزایش داده و انتقادهای زیادی را برانگیخته است.
در پاسخ به این چالش‌ها، لاکهید مارتین اعلام کرده است که با ادغام ۸۰ درصد فناوری‌های نسل ششم NGAD، اف-۳۵ را به نسخه‌ای پیشرفته‌تر با هزینه‌ای نصف ارتقا خواهد داد. جیم تیک‌لت، مدیرعامل این شرکت، این نسخه را ای.comments امکان اظهارات ماسک درباره برتری پهپادهای چینی، با پیشرفتهای اخیر صنعت پهپاد این کشور هم‌خوانی دارد. چین، که از سال ۲۰۱۹ «جنگ هوشمند» را در استراتژی دفاعی خود گنجانده، به یکی از پیشگامان تولید پهپادهای نظامی و غیرنظامی تبدیل شده است.
در نمایشگاه هوایی ژو‌های ۲۰۲۴، چین پهپادهای پیشرفتهای مانند CH-۹ (با برد ۱۱،۵۰۰ کیلومتر و ۴۰ ساعت پرواز نظارتی) و Jetank، یک پهپاد سنگین با ظرفیت حمل ۶ تن و قابلیت حمل پهپادهای کوچک‌تر، رونمایی کرد. این پهپاد، ملقب به «حامل گروه»، با ویژگی‌های مانند رادار و اتصال ماهواره‌ای، می‌تواند آگاهی موقعیت میدان نبرد را تقویت کند. سری پهپادهای Wing Loong و Caihong چین نیز در خاورمیانه و شمال آفریقا محبوبیت زیادی کسب کرده‌اند.
ماسک پیش‌تر ادعا کرده بود که پهپادهای چینی، مانند مدل‌های نظامی یا DJI، با هزینه‌ای هزار برابر کمتر از اف-۳۵، می‌توانند آن را در چند ثانیه نابود کنند.
گروههای پهپادی، که از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای اجرای مانورهای پیچیده و خودمختار استفاده می‌کنند، به‌عنوان اختلالگران میدان نبرد شناخته می‌شوند. طبق تعریف دفتر پاسخگویی دولت ایالات متحده، این گروه‌ها از حداقل سه تا هزاران پهپاد تشکیل شده و با تقلید از رفتارهای زیستی مانند گروههای زنبورها، عملیات هماهنگ انجام می‌دهند.
یکی از اف-۳۵ با هزینه تقریبی ۸۰ میلیون دلار، در برابر گروهی از ۱،۰۰۰ پهپاد ارزان‌قیمت که با تولید انبوه ساخته می‌شوند، آسیب‌پذیر است. ایالات متحده با برنامه‌هایی مانند Replicator (هدف: استقرار هزاران پهپاد خودمختار تا اوت ۲۰۲۵) و سیستم Perdix (عملیاتی از ۲۰۱۶ با بیش از ۶۷۰ پهپاد) به این تهدید پاسخ داده است.
سیستم Perdix، که از جنگنده‌های F/A-۱۸ پرتاب می‌شود، قابلیت تصمیم‌گیری جمعی و سازگاری پویا را نشان داده است. کشور‌های دیگر، از جمله فرانسه، روسیه، و امارات، نیز برنامه‌های گروه پهپادی خود را توسعه می‌دهند، که نشان‌دهنده تغییر پارادایم در جنگافزارها است.
شکست لاکهید مارتین در کسب قرارداد جنگنده نسل ششم (F-۴۷) به بوئینگ، پنتاگون را واداشت تا از اشتباهات اف-۳۵ درس بگیرد. دولت ایالات متحده متعهد شده که در توسعه F-۴۷، مالکیت حقوق مالکیت فکری را حفظ کند و از رویکرد همزمانی اجتناب ورزد. با این حال، لاکهید مارتین با پیشنهاد ارتقای اف-۳۵ به نسخه «نسل پنجم پلاس»، تلاش می‌کند جایگاه خود را حفظ کند. این در حالی است که ماسک و حامیانش برتری پهپادهای ارزان‌قیمت و خودمختار را تبلیغ می‌کنند، به‌ویژه با توجه به درس‌های جنگ اوکراین و روسیه که نشان داد جنگنده‌های سرنشین‌دار در برابر سامانه‌های دفاع هوایی و پهپادها آسیب‌پذیرند.
سؤال این است که آیا کشورهایی مانند ایالات متحده هنوز هم از جنگنده‌های سرنشین‌دار به عنوان بهترین ابزار دفاعی خود اطمینان دارند؟ آیا پیشرفتهای اخیر در صنعت پهپادها و هوش مصنوعی، یک انقلاب در جنگافزارها به راه انداخته است؟ و آیا گروههای پهپادی جدیدترین تهدید نظامی هستند که رونمایی و خانه‌داری آن از اهمیت بسیاری برخوردار است؟