**سفرنامه کازما: شرح خاطرات وزیرمختار ژاپن در ایران**
سفرنامه کازما، خاطرات وزیرمختار ژاپن در ایران، از سال ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۱ به تفصیل توصیف می‌کند. این کتاب با ترمه دکتر هاشم رجب‌زاده، از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال ۱۳۸۰ به چاپ رسیده است.
**تهران: شهری قرون وسطایی**
تهران، شهری است که در محیط بیابان خاکستری برف کوهستانی گرفتار شده است. کارمندان سفارت و نمایندگان وزارت امور خارجه ایران برای استقبالم به فرودگاه آمده بودند. کارمندان سفارت و نمایندگان وزارت امور خارجه ایران، تقریباً جو از وقوع بیماری یک کارمند سفارتمان را میدانند. با شک و تردید، جو اطرافیان مبسوط بود، گویا بیماری تقریباً از دنیا رفته بود.
**خانه بزرگ برای سفارت ژاپن**
جای تازه انتخاب شده برای محل نمایندگی و اقامتگاه رسمی وزیر مختار ژاپن، خانه بسیار بزرگی بود که نزدیک خیابان پهلوی (ولیعصر) و درست در همسایگی کاخ سلطنتی بود. این خانه بزرگ در اجاره سفارت ژاپن ملک دکتر مصدق از بستگان خاندان حکومتی سابق قاجار و وزیر پیشین امور خارجه بود.
**صحبت با دکتر مصدق**
بعد‌ها چندین بار با وی دیدار کردم و او را مردی شریف، نجیب، و صاحب اعتبار یافتم. او که از دانشگاهی در سویس با ارائه رساله‌ای درباره حقوق وراثت در اسلام درجه علمی دکترا گرفته بود، در امور مربوط به شرع بهترین راهبر و راهنمایم شد. وی در دستگاه حکومت سابق لقب مصدق السلطنه داشت.
**نوکر ایرانی و خدمت کردن**
«فرّاش» خدمتگار عادی است و به معنی کسی که فرش پهن می‌کند. خانه ایرانی دیوار و نمایش از خشت یا سنگ و آجر است و وقتی که کف آن را با قالی زیبا بپوشانند خانه واقعی می‌شود. نوکر ایرانی در تهیه و گنجاندن گل و برگ روی میز برای مهمانی استادانه و عالی بود.
**تفاوت‌های قومی**
پس از اینکه با ایرانی‌ها معاشرت یافتم و به دقایق زندگی خانوادگی‌شان آگاه شدم، در بسیاری چیز‌ها خصوصیات مشترک آسیایی در آن‌ها دیدم. خوب نمایان بود که بیان افکار و احساس نه فقط با زبان و سخن بلکه با هنر خط و خوشنویسی هم انجام می‌شود. زنان ایرانی را رفتن بر زمین به هنگام نماز یا عبادت و حتی نشستن بر زمین مانند مردان ایران مشاهده کردم. این رفتارهای روزمره، نمایشگر شیوه و منش آسیایی است.
**ویژگی‌های جنسیتی**
در هر کشور که زنان بنده و در پرده مانده و به زندگی درون چهار دیوار خانه و جدا از دنیای بیرون ناگزیر بوده‌اند، این حالت و منش زنان در بیان و سخن برجا است. نمونه، آن شیوۀ مرسوم در چین و کشور‌های مانند آن است که گفتار زنان با رعایت ادب و به کار گرفتن واژه‌ها و صفت‌های احترامی بسیار است.
**گزیده از انتخاب**
این سفرنامه نه تنها ابعاد زندگی شخصی وزیرمختار ژاپن را به تصویر می‌کشد، بلکه به تفاوت‌های فرهنگی و قومی بین ژاپن و ایران نیز اشاره دارد. نگاه به این سفرنامه، یادآور می‌شود که در هر تاریخ و فرهنگ، انتخاب‌ها و تصمیم‌های ما چه قدر اثرگذارند.