**ایران به سوی آینده‌ای دیجیتال در صنعت نشر پیش می‌رود**
در سالن فناوری‌های نشر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، موسسه خانه کتاب با تمرکز بر معرفی خدمات شابک و شابم تلاش می‌کند صنعت نشر را به سوی آینده‌ای دیجیتال هدایت کند. روح‌الله سلطانی، مدیر واحد شابک و شابم این موسسه، با اشاره به فعالیت‌های این نهاد از سال ۱۳۷۲ تاکنون، نقش کلیدی آن را در استانداردسازی و دیجیتال‌سازی اطلاعات کتاب‌ها و متون چاپی موسیقی در ایران تشریح کرد.
**فعالیت‌های موسسه خانه کتاب**
روح الله سلطانی، مدیر واحد شابک و شابم موسسه خانه کتاب، در مورد فعالیت‌های این مجموعه در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری سینا بیان کرد: «موسسه خانه کتاب از سال ۱۳۷۲ به عنوان نماینده جهانی سازمان شابک در ایران فعالیت می‌کند. کل کتاب‌هایی که در ایران منتشر می‌شود شماره شابک دارند، شابک به معنای شماره استاندارد بین‌المللی کتاب است که جایگزین مشخصات کتابشناسی می‌شود و معادل کد ملی انسان‌هاست.»
وی در مورد شابک توضیح داد: «این شماره سیستم‌های مکانیزه امور را سهل‌الوصول کند، به این معنا که کاربر به جای جستجوی عنوان کتاب، شماره شابک را جستجو می‌کند و اطلاعات کتاب بازیابی می‌شود. ISBN زیرساخت‌های لازم برگزاری نمایشگاه‌های حضوری و مجازی را ایجاد می‌کند. اگر این کد فناورانه نبود، چنین زیرساخت‌هایی شکل نمی‌گرفت.»
**فضای نشر ایران در استفاده از فناوری**
سلطانی با اشاره به نحوه فعالیت شابم، نظام دیگری در شابک اذعان کرد: «شابم، شماره استاندارد بین‌المللی متون چاپی موسیقی است. متون چاپی این حوزه مثل نت‌ها، پارتیسون‌ها و متونی که حجم بیشترشان را نت تشکیل می‌هد، به صورت جزوه یا کتاب منتشر می‌شوند. موسسه خانه کتاب از سال ۲۰۰۷ به بعد عضو این نظام شده و این شماره را به ناشران حوزه موسیقی اختصاص می‌دهد.»
مدیر واحد شابک و شابم موسسه خانه کتاب از نظر فاصله ایران از کشورهای دیگر برای استفاده از فناوری در حوزه کتاب اذعان کرد: «قطعا از این نظر از نظر زمانی از کشورهای اروپایی و آمریکایی عقب هستیم. به عنوان مثل نظام ISBN از سال ۱۹۶۷ در اروپا و آمریکا راه‌اندازی می‌شود اما ما دیرتر به این سیستم پیوسته‌ایم. البته در این حوزه از کشورهای همسایه پیشروتر و به صنعت نشر گستره‌تری مجهز هستیم. بیش از ۱۵ هزار ناشر عضو ISBN هستند. در شابم بیش از ۴۰۰ ناشر در حوزه موسیقی فعالیت می‌کنند، این نکته نشان می‌دهد که ما بازار نشر گسترده‌ای داریم که از خدمات ما استفاده می‌کنند.»
**تسهیل کردن امور با استفاده از فناوری**
او با اشاره به تسهیل کردن امور با استفاده از فناوری، گفت: «خانه کتاب موسسه پیشروی بوده و از دهه ۸۰ دیتابیس (پایگاه داده) داشته است و از همان زمان اطلاعات ناشران و کتاب‌ها را ذخیره می‌کرد. اما بسیاری از اطلاعات به‌صورت دستی وارد می‌شد و از ناشران از استان‌های کشور باید برای دریافت ISBN متحمل صرف زمان و هزینه زیادی می‌شدند. ایجاد امکانات دیجیتال همچون شبکه‌های مجازی بسیاری از امور را تسهیل نموده است.»
سلطانی افزود: «از سال ۱۳۸۹ وبسایت ISBN در ایران راه‌اندازی شد و از آن سال تمامی فرآیندها را به شکل اینترنتی پیش می‌بریم. در وضعیت فعلی مراجعان به هیچ وجه نیاز به مراجعه حضوری ندارند. از طرف دیگر از نظر حضور نیروی انسانی نیز کمک کرده است. در آینده هر فناوری تازه‌ای اضافه شود از آن بهره می‌گیریم.»
** ضعف‌های موجود در صنعت نشر و چاپ کشور**
این فعال حوزه کتاب خاطرنشان کرد: «فضای نشر کشور را در استفاده از فناوری پیشرو نمی‌بینم، ناشران هنوز به شیوه‌های سنتی فعالیت می‌کنند. یکی از عوامل آن به سیاست‌گذاری نهادها مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برمی‌گردد که با حمایت از صنعت نشر اجازه نمی‌دهند با ایجاد بازار آزاد، رقابت معنا پیدا کند. در حال حاضر حوزه نشر کاملا وابسته به حمایت‌های دولتی است که باعث شده ناشر به این تعداد زیاد داشته باشیم. برای کشوری با جمعیت ۸۵ میلیون نفر، طبق گفته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نزدیک ۲۰ هزار پروانه نشر صادر شده که در اصل بی‌معناست.»
سلطانی در مورد ضعف‌های موجود در صنعت نشر و چاپ کشور بیان کرد: «تعداد کتابفروشی‌های موجود به نسبت تعداد ناشران و حجم کتاب‌های منتشر شده در کشور بسیار اندک است و ویترین ما باید بیشتر از این باشد. در نتیجه توازن در توسعه نداشته‌ایم و در میزان مطالعه در کشور تفاوتی ایجاد نشده و نیازهای جامعه را برطرف نکرده است. هزینه‌های دولت را صرف برگزاری نمایشگاه کتاب می‌کنیم غافل از اینکه تنها نام آن نمایشگاه است، اما در اصل فروشگاه است و ابزارها را به کار نمی‌گیرند.»
**سالن فناوری‌های نشر**
سالن فناوری‌های نشر یکی از برنامه‌های نوآورانه سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است که با همکاری پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگیِ جهاددانشگاهی و خانه کتاب و ادبیات ایران با حضور شرکت‌های خلاق و دانش بنیان در حوزه کتاب و نشر پذیرای علاقه‌مندان است.