هنوز به عمق ناترازی برق نرسیده‌ایم

در همین زمینه عباس علی‌آبادی وزیر نیرو طی نامه‌ای به صنایع بزرگ اعلام کرد که به علت کمبود شدید برق، برق آنها به صورت کامل تا ۲ هفته دیگر قطع خواهد شد. البته برخی مقامات دولت این مساله را رد کرده‌اند. این تصمیم با انتقاد تند وزیر صمت مواجه شد. اتابک این اقدام را «برخلاف تفاهمنامه منعقده میان دو وزارتخانه» خواند. عباس علی آبادی اخیراً با اشاره به بحران کمبود برق از علما و حوزه‌ها خواست که برای بحران خالی بودن سد‌ها کاری بکنند. به نظر می‌رسد وزارت کشور نیز در ابلاغ این تصمیم دخیل بوده است. خبر قطع برق صنایع بزرگ به التهاب و نگرانی‌های فزاینده در بازار دامن زده است. فعالان اقتصادی می‌گویند، بسیاری از دلالان از هم اکنون در حال احتکار فولاد، سیمان و شمش و دیگر محصولات هستند. انتظار می‌رود اجرایی شدن این تصمیم به یک شوک قیمتی بزرگ در بازار منتهی شود. اعلام این خبر درست پس از آنکه دونالد ترامپ به مشکلات قطع برق در ایران اشاره کرد، واکنش‌های بسیاری را در میان فعالان و صاحب نظران اقتصادی در پی داشت. «آرمان ملی» به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی مهم‌ترین دلایل بحران برق و چشم انداز پیش‌رو با دکتر آرش نجفی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*چرا قطعی برق در ایران به یک بحران پیچیده تبدیل شده است؟

 ما در گذشته در کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران به مجلس و دولت اعلام کردیم که فرایند کمی برق و ناکارآمدی سیستم‌های تولید و توزیع برق کشور باعث خواهد شد که ما در آینده دچار مشکل جدی در زمینه برق کشور شویم. راه حل‌هایی که دولت در این زمینه داد نیز عمدتأ به این سمت حرکت کرد که ما باید نیروگاه‌های تجدید پذیر احداث کنیم. این در حالی است که احداث نیروگاه‌های تجدید پذیر راه حل اساسی و کافی برای کبود تولید برق در کشور نبوده و نیست. ما باید مباحث تغییر ساعات پیک را تعریف می‌کردیم، توزیع برق را در صنایع با توجه به ساعت مصرف تغییر می‌دادیم و ساعت کشور را تغییر می‌دادیم که هیچ کدام از این اتفاقات رخ نداد. مجلس شورای اسلامی در این زمینه همکاری‌های لازم را انجام نداد. اگر مجلس با تغییر ساعت کشور موافقت می‌کرد این موضوع در حدود شش یا هفت درصد در میزان مصرف برق کشور موثر بود. این قانون در سال‌های گذشته در کشور اجرا می‌شد اما به یکباره توسط مجلس حذف شد. دولت نیز دوباره این پیشنهاد را به مجلس ارائه کرد اما مجلس با دو فوریت و یک فوریت این لایحه موافقت نکرد و در نهایت به یک لایحه عادی دولت تبدیل شد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که نه مجلس و دولت در این زمینه با هم به خوبی همکاری می‌کنند و نه اینکه قواعد تولید را به درستی برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

احتمال دارد ساعات قطعی برق با افزایش دما بیشتر شود و به احتمال زیاد این اتفاق رخ خواهد داد. در برخی مناطق کشور روزانه بیش از 2 ساعت برق قطع می‌شود و گاهی تا 4 ساعت و یا 8 ساعت نیز می‌رسد

*چرا قواعد تولید برق در کشور به درستی برنامه‌ریزی نمی‌شود؟

همه می‌دانستند که سخنان وزیر نیرو اشتباه است و شرایط به صورتی نیست که بتوان به یکباره 20 هزار مگاوات برق در مدار قرار بگیرد. از روز اول قرار شد روی مصرف برنامه ریزی کنیم و اجازه ندهیم میزان مصرف افزایش پیدا کند. این در حالی است که تفاوت کمبود برق در تابستان و زمستان نیز درک نشد. ما در تابستان مشکل کمبود برق داریم و نه در زمستان. در شرایط کنونی زیرساخت‌های تأمین برق ما در زمستان کافی است و آنچه باعث کمبود برق در کشور می‌شود سیستم‌های برودتی است. به همین دلیل نیز باید سیستم‌های برودتی کشور را احصا می‌کردیم و راندمان آن را بالا می‌بردیم. واقعیت این است که همه عواملی را که می‌توانست روی وضعیت برق کشور تأثیرگذار باشد رها کرده‌ایم و به مسائل حاشیه‌ای پرداخته‌ایم. آن چیزی که برای وزارت نیرو اهمیت دارد تولید برق است و این وزارتخانه انتفاع خود را از محل تولید برق می‌داند و نه کاهش میزان مصرف. وزارت نیرو به دنبال فروش است و فروش نیز از تولید به دست می‌آید وبه همین دلیل نیز میزان کاهش مصرف برای این وزارتخانه اهمیت ندارد و یا کمتر اهمیت دارد. این وزارتخانه بیشتر به دنبال افزایش تولید و فروش است تا اینکه به دنبال کاهش میزان مصرف باشد.

*رئیس‌جمهور اعلام کرده‌اند که از ابتدای تابستان به ادارات برق داده نمی‌شود. این اقدام به چه میزان در بهبود وضعیت برق کشور موثر است؟

آقای رئیس‌جمهور در زمستان نیز اعلام کردند نباید مازوت سوزی صورت بگیرد. این در حالی است که هنگامی که دولت در مقابل صورت مسأله جدی قرار گرفت مازوت سوزی هم انجام دادند. وضعیت درباره برق ادارات نیز به همین صورت است. شاید برای اداراتی که کارآیی چندانی ندارند قطع برق ممکن باشد اما در مورد اداراتی که تأثیر زیادی در مدیریت کشور و مسائل اقتصادی دارند نمی‌توان چنین سیاستی را عملی کرد. مدیریت انرژی به صورتی نیست که بتوان به صورت دستوری و از بالا به پایین آن را کنترل کرد و بلکه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق علمی و بلندمدت است. به همین دلیل نمی‌توان آن چزی که آقای پزشکیان درباره برق ادارات عنوان کرد را زیاد با واقعیت‌های موجود منطبق دانست.

*در هفته‌های اخیر گمانه‌زنی‌های متعددی درباره احتمال افزایش میزان ساعات برق منازل مطرح شده است. به چه میزان این گمانه‌زنی‌ها می‌تواند شکل واقعیت به خود بگیرد؟

مردم ما باید نسبت به این موضوع آگاهی داشته باشند که هر لحظه این امکان وجود دارد که ما در ساختار برق کشور دچار مشکلات جدی شویم. به همین دلیل اینکه میزان ساعات قطعی برق با افزایش دما بیشتر شود کاملأ محتمل است و به احتمال زیاد این اتفاق رخ خواهد داد. در شرایط کنونی نیز در برخی مناطق کشور روزانه بیش از 2 ساعت برق قطع می‌شود و گاهی تا4 ساعت و یا8 ساعت نیز می‌رسد. در نتیجه این احتمال وجود دارد که میزان قطعی برق از 2 ساعت به 4 ساعت و یا 8 ساعت برسد. ما در زمستhن که با کمبود برق مواجه بودیم نیز به موقع نیروگاه‌ها را اورهال نکردیم و به موقع آنها را تعمیر و سرویس نکردیم. به همین دلیل به خاطر اینکه بتوانیم در ایام گرم‌تر سال برق تولید کنیم نیروگاه انرژی اتمی را خاموش کردیم. در شرایط کنونی این نیروگاه تولید برق ندارد و سوخت آن را نگه داشتیم. همه این مسائل اضطرارهایی است که وزارت نیرو با آن مواجه است. این در حالی است که نیروگاه‌های ما هر لحظه امکان دارد دچار چالش و توقف تولید شوند. به همین دلیل از هم اکنون نمی‌توان درباره میزان ساعات قطعی برق اظهار نظر کرد و این اتفاق بستگی به برنامه‌ریزی وزارت نیرو و مصرف مردم دارد. در شرایط کنونی باید به همه مغازه‌ها دستور داشته شود که تابلوهای نئون خود را به مدت سه ماه خاموش کنند. ما باید جلوی مصرف بی‌رویه برق را در مغازه‌ها و ادارات بگیریم و اجازه ندهیم در شرایط بحرانی کنونی برخی بدون توجه به شرایط برق کشور و مردم بیش از حد نیاز برق مصرف کنند. ما باید پلیس برق در کشور ایجاد کنیم. واقعیت این است که نه مردم و نه دولت هنوز به عمق فاجعه بحران برق پی نبرده‌اند. نیروی انتظامی به جای اینکه به مسائل غیرضروری ورود کند باید به بحران برق ورود کند و همه مغازه‌ها را مجبور کند که تابلوهای نئون خود را خاموش کنند.

*ماجرا کمبود برق در ایران به سخنرانی ترامپ در عربستان نیز کشیده شده که با واکنش‌های زیادی همراه بوده است. دیدگاه شما درباره سخنان ترامپ درباره کمبود برق و انرژی در ایران چیست؟

ترامپ غیب‌گویی نکرده است. اگر ترامپ تلویزیون ایران را نیز دیده باشد متوجه شده که در زمینه برق ما در کشور با چه وضعیتی مواجه هستیم. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که ما در مقابل مسائلی که با آن مواجه هستیم چگونه رفتار می‌کنیم و در مقابل کشورهای جهان در مقابل مسائل و چالش‌هایی که با آن مواجه هستند چه رفتاری از خود نشان می‌دهند. ما باید براساس سند چشم‌انداز در سال1404 کشور اول منطقه می‌شدیم که امروز نه تنها کشور اول منطقه نیستیم و بلکه در رقابت با کشورها دیگر منطقه در وضعیت عقب‌تری قرار گرفته‌ایم. آن رئیس مجلسی که20 سال پیش عنوان کرد من قیمت ثابت برق را به مردم ایران هدیه می‌دهم امروز باید پاسخگوی شرایط موجود باشد. رئیس‌جمهوری که سند چشم‌انداز را کنار می‌گذارد و براساس سلیقه شخصی خود کشور را مدیریت می‌کند و به جای اینکه قیمت برق را همراه با نوسانات اقتصادی تغییر دهد اعلام می‌کند باید آن را ثابت نگه داشت، امروز کجاست که وضعیت برق کشور را مشاهده کند؟ وضعیت انرژی و برق کشور نتیجه همین سیاست‌های اشتباه و اقدامات غیر کارشناسی است که در گذشته صورت گرفته است.