چین و کشف باکتریهای جدید در ایستگاه فضایی تیانگونگ
در سال 2021، سازمان فضایی چین، با پرتاب ماژول اصلی، ساخت ایستگاه فضایی تیانگونگ را آغاز کرد. هر چهار ماه، سه فضانورد چینی برای انجام آزمایشهای مداری به این ایستگاه اعزام میشوند. بخشی از این فعالیتها شامل جمعآوری نمونه از سطوح تجهیزات داخلی ایستگاه است. در این راستا، باکتری جدیدی شناسایی شده که با نام علمی نایالیا تیانگونگنسیس شناخته میشود.
این باکتری با باکتری بیماریزای انسانی «نایالیا سیرکولانس» ارتباط نزدیکی دارد. این عامل بیماریزا با عفونتهای زخم مرتبط است و معمولاً درون خاک زندگی میکند. حضور باکتریهای جهشیافته در ایستگاه فضایی چندان غیرمنتظره نیست و پدیدهای مشابه پیشتر در ایستگاه فضایی بینالمللی نیز مشاهده شده بود.
در سال 2018، پنج سویه مرتبط با باکتری فرصتطلب «انتروباکتر بوگاندنسیس» در ایستگاه فضایی بینالمللی شناسایی شدند. سال گذشته نیز هشت گونهی دیگر کشف شد که بهنظر میرسد ازنظر ژنتیکی با همتاهای زمینی خود تفاوت قابلتوجهی دارند.
در ماه مه 2023، فضانوردان چینی در چارچوب برنامه CHAMP اقدام به نمونهگیری از یکی از کابینها کردند. نتایج این پژوهشها بخشی از برنامه مذکور بودند.
پاسخ به این سؤال که آیا باکتری نایالیا تیانگونگنسیس در فضا و طی جهشهای ژنتیکی از باکتری نایالیا سیرکولانس تکامل پیدا کرده است یا اسپور باکتریهایی که از قبل دارای جهشهای ژنتیکی مفید بودند، به طریقی به ایستگاه رسیده و در آنجا رشد کردهاند، هنوز مشخص نشده است.
این باکتری قادر است ژلاتین را تجزیه کند و از آن بهعنوان منبعی برای تامین نیتروژن و کربن استفاده کند. بعضی تغییرات در پروتئینهای باکتری جدید ممکن است باعث شده باکتری بتواند بهتر زیستلایه تولید کند. زیستلایهها مثل پوشش یا لایهی محافظ هستند که گروهی از میکروبها را کنار هم جمع میکنند و از آنها دربرابر شرایط محیطی مختلف محافظت میکنند.
بررسی چگونگی تغییر و تکامل باکتریها در فضا اهمیت زیادی دارد. محیطهای فضایی فعلی ممکن است آنقدر تمیز و بدون میکروب باشند که برای سلامت انسانها چندان مناسب نباشد. درواقع، وجود مقداری میکروب در محیط اطراف انسان طبیعی است و فقدان کامل آن ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
پژوهشهای از این دست فقط به فضا محدود نمیشوند و میتوانند روی زمین هم مفید باشند. تغییراتی که در باکتریها در فضا ایجاد میشود، ممکن است باعث شود نقاط ضعف آنها آشکار شود. این نقاط ضعف میتوانند به دانشمندان کمک کنند روشهای بهتری برای مقابله با باکتریها و درمان بیماریهایی که ایجاد میکنند، پیدا کنند.
شناخت این جهشها میتواند کمک کند داروها یا روشهای جدیدی برای مبارزه با این میکروبها روی زمین ابداع کنیم.