بیماری سل: یک معضل جهانی که در ایران نیز رو به رشد است
سل یک بیماری عفونی مسری است که توسط میکروبی به‌نام «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن انسان مانند استخوان‌ها، مفاصل، مغز، کلیه، پوست و سایر اندام‌ها را درگیر کند، اما به‌دلیل نیاز بالای این میکروب به اکسیژن، در حدود ۸۰ درصد موارد به ریه‌ها حمله می‌کند.
طبق گزارش تسنیم، طبق آخرین برآورد‌ها، در جهان حدود ۱.۷ میلیارد نفر به میکروب سل آلوده هستند، اما تنها ۸۰ درصد از این افراد علائم بیماری را دارند. سل با جهش‌های آنزیمی کپی و از آنجا که جایگزین بیماری‌های دیگر شده، رو به رو است.
فقر، مهاجرت، ضعف خدمات بهداشتی در کشورهای بحران‌زده و شیوع بیماری ایدز از جمله دلایل گسترش سل در جهان هستند. در سال ۱۴۰۳، تعداد کل موارد مبتلا به سل در ایران ۶۵۴۷ نفر بود که ۵۶ درصد از این موارد مردان و ۴۱ درصد در میان خارجی‌های مهاجر بود.
طبق داده‌های وزارت بهداشت ایران، روند کاهشی در بروز گزارش‌شده سل در کشور از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ مشاهده شده است. همچنین، ميانة سنی مبتلایان به بیماری سل در سال ۱۴۰۳ برای کل موارد سل ۵۳.۵ تا ۵۵ سال بوده است.
علائم سل بسته به محل گرفتاری در بدن متفاوت است، اما علاقه زیاد میکروب سل به ریه‌ها باعث می‌شود که شایع‌ترین نوع بیماری، سل ریوی باشد. علائم سل ریوی عبارتند از سرفه مداوم، تب، کاهش وزن، عرق‌کردن شبانه، بی‌اشتهایی، خستگی زودرس و ضعف عمومی، درد قفسه سینه و تنگی نفس و خلط خونی.
راه اصلی انتقال میکروب سل از طریق هوا و تنفس است. سل بیشتر در فضاهای بسته، شلوغ، مرطوب، کم‌نور و بدون تهویه مناسب منتقل می‌شود.
هرگاه شما مبتلا به سل ریوی واگیردار شده‌اید، می‌توانید با هر سرفه یا عطسه، مقدار زیادی میکروب در هوا پخش کنید. به‌طور متوسط، یک بیمار مبتلا به سل ریوی مسری در صورت عدم درمان، می‌تواند در طول یک سال، ۱۰ تا ۱۵ نفر سالم را آلوده کند.
پزشکان به صورت می‌توانند مبتلایان سل را تشخیص دهند و در صورت مصرف مداوم و منظم داروها و شناسایی به‌موقع بیماران، سل یک بیماری قابل درمان است.
در تابستان سال ۱۴۰۳، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از آزمایش‌های تشخیصی رایگان سل در ایران خبر داد که گویا مورد استقبال بیش‌از چند میلیون نفر قرار گرفته است.