عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، در نشست «تأملی دیگر در رخداد متروپل؛ سرگذشت پژوهی فروریختگی ساختمان متروپل آبادان» ضمن بررسی فروریختگی ساختمان متروپل، با انتقاد از ناکارآمدی سیستم مدیریت پروژه در کشور، گفت: حادثه متروپل نه تنها خسارات مالی و روانی جبران‌ناپذیری برای خانواده‌ها به بار آورد، بلکه حیثیت حرفه مهندسی در کشور را نیز به شدت زیر سؤال برد.
او با بیان خاطره‌ای از زلزله سرپل ذهاب افزود: ۳۰ یا ۴۰ روز پس از آن زلزله، در بازدید از منطقه، فرماندار سقز که در مراسمی حضور داشت، با شرمساری گفت “ما مهندس عمران هستیم، اما آبرویمان رفت!” چراکه بسیاری از ساختمان‌های مهندسی‌شده در سرپل ذهاب به طور کامل فرو ریختند. هرچند زلزله شدیدتر از حد طراحی بود و می‌شد بهانه‌ای برای آن آورد.
این استاد دانشگاه با اشاره به ماجرای متروپل تاکید کرد که فرریختگی این ساختمان نه به دلیل زلزله‌ای رخ داده و نه حتی بارانی به بنا خورده بود. وی ادامه داد: متروپل پیش از آنکه در برابر طبیعت تسلیم شود، زیر فشار بی‌کفایتی، طمع و فقدان نظارت فرو ریخت. حکیم فردوسی می‌گوید بنای آباد از باد و باران خراب می‌شود، اما اینجا بنا حتی مجال باران دیدن هم نداشت.
وی با اشاره به تجربه مشابهی در کره جنوبی گفت: در دهه ۹۰ میلادی، یک مرکز خرید بزرگ در کره جنوبی بدون وقوع حادثه طبیعی فروریخت و نزدیک به ۴۰۰ کشته برجا گذاشت. آن حادثه سبب تحول بنیادی در صنعت ساخت‌وساز کره شد. آن‌ها به جای تمرکز بر مقصر، به اصلاح مکانیزم‌ها پرداختند. ما نیز باید همین مسیر را برویم.
ضیایی‌فر با تأکید بر اینکه نباید تنها به دنبال مقصر فردی گشت، گفت: مسئله، بی سامانی سیستم نظارت و مدیریت پروژه‌های ساختمانی در کشور است. در ایران، ساختمانی که باید طبق آیین‌نامه ۲۸۰۰ طراحی و اجرا شود، گاهی با سهل‌انگاری و بدون نظارت واقعی پیش می‌رود. این سیستم باید اصلاح شود، نه فقط افراد مورد مؤاخذه قرار گیرند.
وی با مقایسه ماهیت مالک و دولت گفت: مالک به طور طبیعی به دنبال بیشینه‌سازی سود خود است و سعی دارد هزینه‌ها را کاهش دهد. اما این وظیفه حاکمیت است که با وضع مقررات، مانع از عبور از خطوط قرمز ایمنی شود. این همان مفهوم “رگولاتوری” در نظام‌های سرمایه‌داری است.
وی با تاکید بر اینکه نظام فنی کشور باید همانند مرزبانی باشد که اجازه عبور دشمن را نمی‌دهد، یادآور شد: اگر ناظری اجازه دهد از استانداردها عبور شود، یا خائن است یا بی‌کفایت. ما به سیستمی نیاز داریم که نفوذناپذیر باشد، وگرنه دشمن — چه در قالب طمع سرمایه‌گذار و چه بی‌توجهی مجری — وارد خواهد شد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله‌شناسی راه‌حل را در تشکیل شرکت‌های تخصصی و حرفه‌ای برای مدیریت پروژه‌های ساختمانی دانست و گفت: در کشورهای پیشرفته، شرکت‌هایی وجود دارند که از ابتدا تا پایان پروژه مسئولیت طراحی، اجرا، نظارت و تضمین کیفیت را به عهده دارند. این شرکت‌ها زیر نظر مستقیم دولت یا با اخذ مجوزهای سخت‌گیرانه فعالیت می‌کنند و پاسخ‌گو هستند.
وی اضافه کرد: نباید صرفاً به پر کردن فرم‌های اداری و کاغذبازی بسنده کرد. نیاز به یک ساختار رسمی و مؤثر داریم که پروژه‌های خاص و حیاتی مانند ساختمان‌های بلندمرتبه را از ابتدا تحت کنترل کامل یک شرکت مدیر پروژه متخصص قرار دهد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله‌شناسی تأکید کرد: حوادثی چون متروپل، نه حاصل یک خطای فردی، بلکه نتیجه ساختار معیوب و نفوذپذیر فعلی هستند. تا زمانی که سیستم نظارت و مدیریت پروژه در کشور اصلاح نشود و جایگاه نهادهای مرزبانی ایمنی به رسمیت شناخته نشود، نمی‌توان مانع از تکرار فجایعی مشابه شد.
تا زمانی که سیستم نظارت و مدیریت پروژه در کشور اصلاح نشود، نمی‌توان مانع از تکرار فجایعی مشابه شد.