از پا افتادگی ناشی از گرما آخرین مرحله پیش از وقوع گرماگرفتگی است، بنابراین مهم است که به محض مشاهده علائم، استراحت کنید و اقدام به تأمین مجدد آب و املاح بدن نمایید. در صورت عدم بهبود علائم، فورا به مراکز درمانی مراجعه نمایید.
گرماگرفتگی (Heatstroke) وضعیت خطرناک و تهدیدکننده حیات است که می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. در صورت مشاهده علائم گرماگرفتگی، فورا با اورژانس تماس بگیرید.
علائم گرماگرفتگی شامل موارد زیر است:
- رسیدن دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد
- نبض سریع و قوی
- پوست قرمز، نمناک یا داغ
- سرگیجه و حالت تهوع
- سردرد
- گیجی و اختلال در تمرکز
- بیهوشی یا غش کردن
اگر احتمال می‌دهید کسی دچار گرماگرفتگی شده است، باید فورا با خدمات اورژانس تماس بگیرید، فرد را به مکان خنک منتقل کنید و با استفاده از پارچه سرد یا حمام آب خنک تلاش کنید دمای بدن او را کاهش دهید. در این حالت نباید به فرد هیچ‌گونه نوشیدنی داده شود.
علائم گرمازدگی در کودکان
کودکان به دلیل سوخت‌وساز بالا، ناتوانی در بیان دقیق احساساتشان و این موضوع که سیستم تنظیم دمای بدنِ هنوز کامل‌نشده است، بیشتر از بزرگسالان درمعرض خطر گرمازدگی هستند. گرمازدگی می‌تواند در هوای گرم، محیط بسته‌ی بدون تهویه یا حتی هنگام بازی در فضای باز ایجاد شود. تشخیص سریع علائم اولیه در کودک، کلید پیشگیری از رسیدن به مرحله خطرناک‌تر یعنی گرماگرفتگی است.
در کودکان، علائم گرمازدگی خفیف تا متوسط به شکل زیر مشاهده می‌شود:
- دمای بدن کمی بالا (حدود ۳۷٫۸–۳۹ °C)
- تعریق شدید همراه با پوست سرد، مرطوب یا رنگ‌پریده
- سردرد، حالت تهوع یا استفراغ
- سرگیجه، ضعف یا غش کردن
- گرفتگی عضلانی (درد یا اسپاسم در بازو، پا یا شکم)
- تحریک‌پذیری و تشنگی شدید
علائم فوق نشان‌دهنده کاهش آب و الکترولیت بدن به دلیل تعریق زیاد هستند و باید فورا اقدام به خنک‌سازی و هیدراته کردن بدن کودک شود.
اگر علائم فوق‌الذکر درمان نشوند، ممکن است به گرماگرفتگی منتهی شوند که با علائم زیر همراه است:
- تب بالا (بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد)
- پوست داغ، قرمز و خشک (یا کم‌تعریق)
- گیجی، از دست دادن هوشیاری یا تشنج
- تپش سریع قلب و تنفس نامنظم
- سردرد شدید، تهوع مداوم یا استفراغ پی‌درپی
چه زمانی باید فورا کمک پزشکی دریافت کرد؟
جدی‌ترین مرحله هایپرترمی، گرماگرفتگی است که می‌تواند کشنده باشد. سایر بیماری‌های مرتبط با گرما نیز در صورت عدم درمان سریع و مؤثر، ممکن است منجر به گرماگرفتگی شوند.
گرماگرفتگی زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن به بالاتر از ۴۰ درجه سانتیگراد برسد. غش معمولا اولین علامت آن است. سایر علائم و نشانه‌های گرماگرفتگی شامل موارد زیر است:
- تحریک پذیری
- گیجی
- مشکل در هماهنگی حرکات
- قرمزی پوست
- کاهش تعریق
- نبض کند یا تند
در صورت شروع علائم فوق لازم است اقدامات زیر را انجام دهید:
- سعی کنید به مکانی خنک، ترجیحا با تهویه مطبوع، منتقل شوید.
- آب یا نوشیدنی‌های ورزشی حاوی الکترولیت مصرف کنید.
- دوش آب سرد بگیرید تا روند بهبودی تسریع شود.
- کیسه‌های یخ را زیر بغل و اطراف ناحیه کشاله ران قرار دهید.
چنانچه علائم شما پس از تلاش برای خنک شدن و تامین آب بدن بهبود نیافت یا فردی را مشاهده کردید که به نظر می‌رسد دچار گرماگرفتگی شده است، فورا با خدمات اورژانس محلی تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید
درمان گرمازدگی
در صورت بروز علائم گرمازدگی، فرد باید بلافاصله فعالیت خود را متوقف کرده و به مکانی خنک، سایه‌دار و دارای جریان هوای مناسب منتقل شود. در صورتی که علائم گرمازدگی شدید ظاهر شوند یا نشانه‌های عمومی پس از یک ساعت استراحت و مراقبت بهبود نیابند، باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
برخی توصیه‌های عمومی برای درمان موارد خفیف تا متوسط گرمازدگی عبارتند از:
- نوشیدن جرعه‌جرعه آب خنک یا نوشیدنی حاوی الکترولیت
- شل یا خارج کردن لباس‌های اضافی
- دراز کشیدن و تلاش برای آرامش
- گرفتن دوش یا حمام با آب خنک
- قرار دادن دستمال خنک و مرطوب روی پیشانی
- قرار دادن مچ‌ها زیر آب خنک به مدت ۶۰ ثانیه
- از سرگیری فعالیت تنها پس از رفع کامل علائم
- قرار دادن کیسه یخ یا کمپرس سرد در زیر بغل و کشاله ران
- استفاده از پنکه یا جریان هوا برای خنک کردن پوست
در صورت مشکوک بودن به گرماگرفتگی یا تداوم علائم، باید فورا با اورژانس تماس گرفت. در بیمارستان، پزشکان ممکن است مایعات و الکترولیت‌ها را به صورت وریدی تزریق کنند و در مواردی از مایعات سرد نیز استفاده شود. بیمار به‌طور دقیق تحت نظارت قرار می‌گیرد تا دمای بدن به سطح ایمن بازگردد و علائم برطرف شوند؛ این روند ممکن است چند ساعت طول بکشد.
در موارد شدید یا پیچیده، مانند نارسایی اندام‌ها، تشنج یا سایر مشکلات پزشکی، ممکن است درمان‌های اورژانسی و دارویی اضافی مورد نیاز باشد. در حالت‌های حاد، گرمازدگی می‌تواند نیاز به بستری و پایش چند روزه در بیمارستان داشته باشد تا فرد بهبودی کامل پیدا کند.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند؟
افرادی که در محیط‌های بسیار گرم کار می‌کنند یا در طول انجام وظایف شغلی درمعرض گرمای شدید قرار دارند، در معرض خطر بالای دچار شدن به گرمازدگی هستند.
کارگران ساختمانی، کشاورزان و سایر افرادی که ساعات طولانی را در فضای باز و در معرض گرما سپری می‌کنند، باید اقدامات پیشگیرانه‌ای در برابر هایپرترمی انجام دهند. همین امر در مورد آتش‌نشانان و افرادی که در اطراف کوره‌های بزرگ یا فضاهای بسته با تهویه نامناسب کار می‌کنند نیز صدق می‌کند.
شرایط پزشکی نیز می‌توانند خطر ابتلا به هایپرترمی را افزایش دهند. برخی داروهای قلبی و فشار خون، مانند دیورتیک‌ها، ممکن است توانایی بدن شما را در خنک شدن ازطریق تعریق کاهش دهند. همچنین، اگر برای کنترل فشار خون بالا از رژیم غذایی کم‌سدیم پیروی می‌کنید، ممکن است سریع‌تر دچار گرمازدگی شوید.
کودکان و سالمندان نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند. بسیاری از کودکان بدون استراحت و نوشیدن آب در فضای باز و هوای گرم به شدت فعالیت می‌کنند.
سالمندان معمولا کمتر نسبت به تغییرات دما آگاه هستند، بنابراین اغلب دربرابر گرم شدن محیط به موقع واکنش نشان نمی‌دهند. همچنین، سالمندانی که در خانه بدون پنکه یا تهویه مطبوع زندگی می‌کنند، ممکن است در هوای بسیار گرم با خطر گرمازدگی مواجه شوند.
source