کارشناسان معتقدند؛ بسیار مطلوب است همزمان با توصیه وزارت نیرو برای خرید پمپ ومخزن آب در این رابطه، نظارتی نیز از سوی نهادهای ذیربط برای کنترل بازار و حذف شائبه سوءاستفاده برخی از رانتها و شبکههای توزیع و دلالان نیز انجام میشد.
ناترازی یا سوءمدیریت؟
به گزارش «آرمان ملی»، همزمان با تغییرات اقلیمی شدید که با کاهش بارندگیها و خشکسالیها و… همراه بود، نمیتوان این واقعیت غیرقابل انکار مدیریت ناکارآمد در سالهای گذشته را نیز که سهم عمدهای در ایجاد شرایط کنونی را داشتهاند را از نظر دور داشت. سیاستهای اشتباه در حوزه کشاورزی، حفر بیرویه چاهها، سدسازیهای غیراصولی، عدم سرمایهگذاری در زیرساختهای نگهداری و توزیع آب، و بیتوجهی به اصلاح الگوی مصرف و… همگی عواملی بودهاند که کمبود طبیعی آب را به یک بحران اجتماعی تبدیل کردهاند. از طرفی، ناترازی در تولید و مصرف برق، که پیشتر به قطعیهای گسترده برق منجر شد، نشان میدهد که این الگو در مدیریت زیرساختهای حیاتی کشور تکرار شده است. تشدید این بحران در تابستان امسال در خصوص تامین آب مورد نیاز کشور، به جایی رسید که وزارت نیرو و برخی از مقامات استانی اعلام کردهاند که برای مقابله با افت فشار آب، شهروندان میتوانند از مخازن ذخیره آب و پمپهای تقویت فشار استفاده کنند. این توصیه، بهجای آنکه بهعنوان یک اقدام حمایتی دیده شود، فرصتی برای دلالان ایجاد کرد تا در سایه خلأ نظارتی مسئولان در بازار به منظور حمایت از مردم برای مقابله با این بحران، شاهد فروش پمپ و مخازن آب با قیمتهای انفجاری همراه باشیم که البته با ایجاد بازار سیاه و کمبود این اقلام، جوی نگران کننده برای همگان در روزهای داغ تابستان نیز ایجاد شود. رویکردی که پیش از این نیز همزمان با ایجاد ناترازی شدید برق و توصیه مقامات وزارت صمت برای خرید موتور برق و ژنراتور برای حل بحران خاموشیهای خانگی و بنگاههای صنعتی ایجاد شده بود و در زمان خود، این دو ابزار تولید برق حکم طلا پیدا کردند که البته باز هم باعث کسب درآمدهای عجیب و غریب برای دلالان در سایه بیتوجهی مسئولان شد. کارشناسان معتقدند: وقتی دولت در پیامی آشکار وظیفه تامین آب، برق و… را به خود مردم با خرید مخزن، ژنراتور و… واگذار میکند، این ذهنیت ایجاد میشود که زیرساختهای دولتی دیگر پاسخگوی نیاز نیست. چنین توصیهای در شرایطی که مردم تحت فشار تورم و مشکلات اقتصادی هستند، بیشتر به بیاعتمادی دامن میزند، در حالیکه اگر نیاز به مشارکت مردم در این رابطه است، حداقل میتوان از حضور مردم در مقابله با دلالان همیشه آماده در صحنه، حمایت لازم را به عمل آورد.
بازار سیاه پمپ و مخزن
بهمحض انتشار خبر کاهش فشار آب و توصیه به خرید ابزارهای کمکی، بازار پمپهای آب، مخازن ذخیره و تجهیزات مرتبط، با موج جدیدی از افزایش قیمت مواجه شد. گزارشهای میدانی نشان میدهد که قیمت برخی پمپهای خانگی در کمتر از یک ماه، تا ۳۰ درصد افزایش یافته و مخازن پلیاتیلن در بازار کمیاب یا چندبرابر قیمت قبلی عرضه میشوند. این همزمانی باعث شده بسیاری از شهروندان تصور کنند که برخی از شبکههای توزیع و واردکنندگان، با اطلاع قبلی از شرایط و توصیههای دولتی، بازار را دستکاری کردهاند. در حقیقت مردم هنوز خاطره قطعیهای مکرر برق و بحرانهای تابستانی چند سال اخیر را فراموش نکردهاند. در آن زمان نیز توصیههایی برای استفاده از ژنراتورهای کوچک خانگی و موتور برق مطرح شد که ناگهان باعث افزایش چندبرابری قیمت این تجهیزات شد، هرچند شاید افزاش تقاضا برای یک کالا به این واکنش بینجامد، اما در عمل، این مردم بودند که مجبور شدند با صرف هزینههای سنگین، خلأ ناشی از کمبود خدمات عمومی را پر کنند، درحالیکه دولت مسئولیت کمتری را پذیرفت. در حال حاضر نیز، سناریوی مشابهی در مورد آب در حال تکرار است. به اعتقاد تحلیلگران؛ این واکنشها نشان میدهد که شکاف بین دولت و مردم در حوزه اعتماد عمومی، روزبهروز در حال عمیقتر شدن است. در حالیکه کشور نیازمند همکاری ملی برای مقابله با بحرانهای اقلیمی و زیستمحیطی است، چنین بیاعتمادیها میتواند به مانعی جدی در مسیر مدیریت بحران تبدیل شود.
مسئولیت دولت در کنترل بازار
حتی اگر فرض کنیم که توصیه به خرید پمپ و مخزن، اقدامی ضروری بوده، یکی از انتقادات جدی به دولت ناتوانی یا بیعملی در کنترل بازار و جلوگیری از افزایش بیرویه قیمتهاست. دولت باید همزمان با ابزارهای نظارتی و حمایتی، از جهش قیمتها جلوگیری کند. در غیر این صورت، این سیاستها نهتنها کمکی به مدیریت بحران نمیکند، بلکه باعث میشود اقشار کمدرآمد که توان خرید این تجهیزات را ندارند، بیش از پیش آسیب ببینند. آنچه که بدیهی است اینکه؛ قطعاً راهحلهای کوتاهمدتی مانند خرید مخازن آب، تنها مسکنی موقت هستند و نمیتوانند مشکل اصلی را حل کنند. برای مدیریت پایدار بحران آب، نیاز به تغییرات ساختاری مانند؛ سرمایهگذاری جدی در شبکههای آبرسانی و کاهش هدررفت آب، اصلاح الگوی کشاورزی و استفاده از فناوریهای نوین آبیاری، مدیریت هوشمند مصرف آب در صنایع و منازل، توسعه سامانههای پایش و توزیع عادلانه منابع و… است و دراین بین برای مقابله کوتاهمدت با این بحرانها، هرگونه توصیه برای خرید تجهیزات باید با طرحهای یارانهای و کنترل بازار همراه باشد و مسئولان از حالت خنثی و توصیه به خرید ابزارهایی برای کنترل بر مشکلات خارج شود و به جای انتقال بار مسئولیت به مردم، باید با برنامههای آموزشی و انگیزشی، فرهنگ صرفهجویی و مصرف بهینه را تقویت کرده و حضوری موثر در نظارت بازار داشته باشد.
بازگشت اعتماد مردم
به اعتقاد کارشناسان؛ بحران آب و انرژی، بیش از آنکه یک بحران طبیعی باشد، بحران مدیریت و اعتماد است. مردم در سالهای اخیر بارها با مشکلات مشابهی مواجه شدهاند؛ از قطعی برق تا نوسانات گاز و حالا افت فشار آب که در همه این موارد، توصیههای مقطعی و پرهزینه، بدون حمایت مؤثر از شهروندان، تنها باعث افزایش فشار اقتصادی و روانی بر جامعه شده است. از این رو چنانچه دولت بهدنبال عبور از این بحرانهاست، باید با شفافیت، برنامهریزی بلندمدت و حمایت واقعی از مردم، اعتماد ازدسترفته را بازسازی کند، در غیر این صورت، هر بحران جدیدی، موج تازهای از بیاعتمادی و نارضایتی به همراه خواهد داشت.
source