«عقاب آسمان‌ها»؛ جنگنده‌ای قدیمی که هرگز سقوط نکرده است

جنگنده‌ی F-15 Eagle که در سال ۱۹۷۶ معرفی شد، با نسبت شگفت‌انگیز ۱۰۴ پیروزی هوایی بدون هیچ شکست، یکی از موفق‌ترین جنگنده‌های تاریخ محسوب می‌شود.

رکورد خارق‌العاده‌ی «عقاب آسمان‌ها»، نتیجه‌ی طراحی دقیق، تسلیحات مرگ‌بار، پیشرفت‌های مداوم فناوری و البته توانایی خلبانان و نیروهایی است که این جنگنده را آماده‌ی پرواز می‌کنند.

در پاسخ به تهدیدهای چون میگ ۱۷ و میگ ۲۱ ساخت شوروی که توسط خلبان‌های ویتنامی در جنگ ویتنام به‌کار گرفته می‌شدند و همچنین توسعه‌ی جنگنده‌ی پیشرفته‌تر میگ ۲۵ در دوران جنگ سرد، ارتش آمریکا از شرکت مک‌دانل داگلاس خواست جنگنده‌ای طراحی کند که به ایالات متحده در نبردهای هوایی برتری ببخشد.

F-15 ایگل با ترکیبی از سرعت، مانورپذیری، سامانه‌های اویونیک پیشرفته، تسلیحات قدرتمند و برد پروازی بالا، دقیقاً چنین نقشی را ایفا کرد. این هواپیما از همان زمان ورود، مسیر برتری هوایی را در پیش گرفت و قواعد نبردهای هوایی را تغییر داد.

F-15 در پنج مدل مختلف تولید شد. نسخه‌ی اولیه یعنی F-15A به‌طور اختصاصی برای نبرد هوایی طراحی شده بود.

مدل دو سرنشینه‌ی F-15B برای آموزش خلبانان ساخته شد. در سال ۱۹۷۹، مدل‌های F-15C و F-15D (آموزشی) معرفی شدند که ظاهرشان با نسخه‌های قبلی تفاوت زیادی نداشت، اما ظرفیت سوخت‌شان ۹۰۷ کیلوگرم بیشتر شده بود و قابلیت نصب مخازن سوخت خارجی در کنار ورودی هوای موتورها را داشتند.

در سال ۱۹۸۹ مدل F-15E استرایک ایگل وارد میدان شد که توانایی حمله به اهداف زمینی را داشت. این نسخه به سامانه‌ی LANTIRN مجهز بود؛ سیستمی با دو پاد شناسایی خارجی زیر بدنه که یکی برای ناوبری در ارتفاع پایین و دیگری برای هدف‌گیری در شب استفاده می‌شد.

نیروی پیشران این جنگنده، دو موتور توربوفن Pratt & Whitney F100-PW-100/220/229 با واحد پس‌سوز هستند که هرکدام ۱۰۶۳۷ کیلوگرم نیروی رانش تولید می‌کنند و سرعت نهایی F-15 را به ۲٫۵ ماخ می‌رسانند. نسبت رانش به وزن F-15 برابر با ۱٫۱۷ به یک است؛ به‌عبارتی، اولین جنگنده‌ای که نیروی رانش آن از وزنش بیشتر بود.

توانایی شتاب‌گیری در حالت پرواز عمودی و انجام مانورهای تیز با حفظ سرعت، باعث شد F-15 در نبردهای نزدیک یا «داگ‌فایت» همواره کشنده و خطرناک باشد.

شاید بزرگ‌ترین مزیت F-15، سیستم اویونیک پیشرفته و سیستم‌های تسلیحاتی آن باشد. نمایشگر روی‌شیشه‌ای (HUD) اطلاعات حیاتی پروازی و تسلیحاتی را مستقیماً روی شیشه‌ی جلوی کابین نمایش می‌دهد و به خلبان امکان می‌دهد در هر لحظه فقط بر تهدیدات پیش‌رو، بالا، پایین یا پشت سر متمرکز بماند.

در مواجهه با هواگردهای ناشناس، سیستم جنگ الکترونیک به‌نام شناسایی دوست یا دشمن (IFF) سیگنال‌های رمزگذاری‌شده‌ای به اطراف می‌فرستد. این سیستم که خلبانان F-15 آن را «پاسخ بده یا بمیر» می‌نامند، اطلاعاتی مانند نوع هواپیما، سرعت، مسیر و ارتفاع را درخواست می‌کند. هواپیماهای دوست پاسخ می‌دهند؛ اما سکوت دشمنان علامت هشدار است.

در قلب سامانه‌ی جنگ الکترونیک F-15، رادار پیشرفته‌ی AN/APG-63 قرار دارد. این رادار پالسی-دوپلر می‌تواند اهداف را هم در محدوده‌ی دید و هم فراتر از آن شناسایی و دنبال کند؛ چه در بالا و چه در پایین هواپیما، حتی در شرایطی که زمین و موانع دیگر باعث اختلال می‌شوند.

اطلاعات به‌دست‌آمده روی نمایشگر شیشه‌ای (HUD) نمایش داده می‌شود و کامپیوتر مرکزی هواپیما به‌طور خودکار، برای شلیک دقیق تسلیحات آماده می‌شود.

F-15 مجموعه‌ای از تسلیحات مرگ‌بار را زیر بال‌هایش حمل می‌کند که شامل موارد زیر است:

• توپ ۶ لول M-61A1 با ۹۴۰ گلوله
• موشک‌های AIM-7F/M Sparrow
• چهار موشک AIM-120 AMRAAM با هدایت راداری و شلیک بدون نیاز به هدایت پس از پرتاب
• چهار موشک AIM-9L/M Sidewinder حرارتی و برد کوتاه
• قابلیت حمل حداکثر هشت موشک AMRAAM

F-15 در تمام این سال‌ها به همین شکل باقی نمانده. از سال ۱۹۸۳، با اجرای برنامه‌ای به‌نام MSIP در پایگاه رابینز، به‌طور مداوم به‌روزرسانی شده است تا همچنان از تهدیدات پیشرفته جلوتر باشد. این به‌روزرسانی‌ها شامل موارد زیر بوده‌اند:

• سامانه‌های جنگ الکترونیک
• موتور
• رادار
• کامپیوتر مرکزی
• تسلیحات
• سامانه‌های پدافند الکترونیک
• ساختار کلی بدنه

موفقیت‌های هوایی F-15 بدون مهارت خلبانانش ممکن نبود. پرواز با این جنگنده یکی از آرزوهای بزرگ بسیاری از خلبان‌ها است؛ اما تنها تعداد کمی به کابین آن می‌رسند.

برای رسیدن به این جایگاه، داوطلبان پس از آموزش اولیه‌ی خلبانی در نیروی هوایی، باید یک دوره‌ی فشرده‌ی یک‌ساله را بدون حتی یک روز مرخصی بگذرانند. در این مدت، درس‌هایی مثل فیزیولوژی پرواز و آیرودینامیک می‌خوانند و هر هفته آزمون می‌دهند.

خلبانان همزمان، تمرینات سخت بدنی دارند. از جمله شبیه‌سازهایی که نیروی جی (G-Force) در حین مانورهای پروازی را شبیه‌سازی می‌کند تا توان جسمی آن‌ها آزمایش شود.

هر ساعت پرواز F-15 به ۱۵ تا ۲۰ ساعت نگهداری نیاز دارد. مسئولان فنی، از موتور و سامانه‌های اویونیک گرفته تا کنترل پرواز، تجهیزات اضطراری، سلاح‌ها، چرخ‌ها و بدنه‌ی هواپیما را بررسی و تعمیر می‌کنند تا همیشه برای مأموریت آماده باشد.