رئیس دبیرخانه ستاد توسعه و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی معاونت علمی اعلام کرد که ایران با وجود جایگاه ۱۱ تا ۱۳ جهانی در حوزه دانش نظری هوش مصنوعی، در عرصه کاربردی رتبه‌ای بین ۶۵ تا ۷۰ دارد.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بعدازظهر ۲۱ مرداد، نشست خبری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری میزبان تشریح برنامه‌های ملی توسعه و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی بود. در این نشست، عمادالدین فاطمی‌زادگان، رئیس دبیرخانه ستاد توسعه و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی، مأموریت اصلی دولت و معاونت علمی را گسترش استفاده عملی از این فناوری عنوان کرد.
او با اشاره به آمار‌های بین‌المللی گفت: «ایران از نظر دانش و توسعه نظری هوش مصنوعی در رتبه‌ای بین ۱۱ تا ۱۳ جهان قرار دارد، اما متأسفانه در زمینه کاربردی کردن آن، جایگاه ما چندان مناسب نیست و در برخی گزارش‌ها رتبه‌هایی در حدود ۶۵ تا ۷۰ ذکر شده است.»
ضرورت گسترش کاربرد هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف
فاطمی‌زادگان با تأکید بر لزوم اهتمام ویژه برای توسعه کاربرد‌های هوش مصنوعی در حوزه‌هایی مانند دولت، بخش خصوصی، خدمات، زیرساخت و انرژی، بزرگ‌ترین مانع را فقدان زیرساخت سخت‌افزاری توان‌بالا و پردازش قدرتمند دانست. او افزود: «اگرچه بخش‌هایی از دولت و بخش خصوصی زیرساخت‌هایی در اختیار داشتند، اما ما تا پیش از اجرای پروژه سکوی ملی هوش مصنوعی، به یک زیرساخت ملی با قدرت پردازش بالا دسترسی نداشتیم.»
سکوی ملی هوش مصنوعی و مصوبه هیئت دولت
به گفته رئیس دبیرخانه، بر اساس مصوبه هیئت دولت در اردیبهشت امسال، ستاد توسعه فناوری و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی به‌طور رسمی آغاز به کار کرده است. مهم‌ترین مأموریت این ستاد، تقسیم کار ملی میان دستگاه‌های ذیربط در ۱۴ محور اصلی است که قابلیت توسعه نیز دارند.
این ۱۴ محور عبارت‌اند از:
۱. توسعه زیرساخت ابری با توان پردازش بالا به‌عنوان پیش‌نیاز سایر محور‌ها
۲. ایجاد و توسعه بازارگاه داده و اطلاعات برای حکمرانی داده یکپارچه
۳. توسعه زیرساخت‌های حقوقی و قانونی هوش مصنوعی با رعایت حقوق توسعه‌دهندگان، مصرف‌کنندگان و صاحبان داده
۴. ایجاد و توسعه نظام ارزیابی و رتبه‌بندی محصولات و خدمات هوش مصنوعی
۵. توسعه سرمایه انسانی برای تربیت و نگهداشت متخصصان
۶. فرهنگ‌سازی و ترویج پذیرش عمومی و تخصصی
۷. توسعه و تعمیق دانش و فناوری پایه هوش مصنوعی
۸. طراحی و توسعه مدل‌های زبانی بزرگ و کوچک، به‌ویژه برای دستیار‌های هوشمند
۹. کاهش ریسک و ایجاد نظام‌های انگیزشی سرمایه‌گذاری با حمایت دولت و صندوق‌ها
۱۰. تجاری‌سازی و توسعه بازار محصولات هوش مصنوعی تا رسیدن به خودکفایی
۱۱. بهره‌گیری از ظرفیت هوش مصنوعی در حل مسائل اولویت‌دار کشور بر اساس رتبه‌بندی علمی و به دور از رویکرد هیجانی
۱۲. توسعه همکاری‌های بین‌المللی برای تبادل تجربه، منابع انسانی و زیرساخت‌ها
۱۳. تضمین امنیت سایبری سامانه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی از سخت‌افزار تا مدل‌ها و داده‌ها
۱۴. توسعه مدل‌های پایه (Foundation Models) با داده‌های گسترده برای کسب جایگاه معتبر جهانی
پر کردن شکاف علم و کاربرد
فاطمی‌زادگان هدف این ستاد را پر کردن شکاف تاریخی بین توانمندی علمی و ظرفیت کاربردی هوش مصنوعی در ایران و ایجاد بستر بهره‌برداری پایدار از این فناوری در حل نیاز‌های واقعی کشور عنوان کرد. او یادآور شد که پروژه سکوی ملی هوش مصنوعی از مهر سال گذشته آغاز شده و حتی پیش از تشکیل رسمی ستاد، مورد حمایت معاونت علمی بوده است.
پیشرفت‌های شاخص در سه حوزه
وی مهم‌ترین حوزه‌هایی که تاکنون پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند را چنین برشمرد:
۱. تکمیل زیرساخت پردازشی در قالب پروژه سکوی ملی هوش مصنوعی.
۲. توسعه مدل‌های زبانی که در سامانه‌های دستیار هوشمند به مرحله بهره‌برداری رسیده‌اند.
۳. ایجاد و گسترش بازارگاه داده و اطلاعات که هم‌اکنون در حال اجراست.
سایر محور‌ها نیز با تدوین آیین‌نامه‌ها و اساسنامه‌ها آغاز شده و در مراحل مختلف اجرایی قرار دارند.
چالش حکمرانی داده و نبود «داده تمیز»
رئیس دبیرخانه ستاد توسعه و کاربردی‌سازی هوش مصنوعی یکی از چالش‌های جدی کشور را حکمرانی داده دانست و گفت: «در تمام جلسات مرتبط، مسئله داده یکی از سخت‌ترین موضوعات است. ما با دو مشکل عمده روبه‌رو هستیم؛ ضعف در حکمرانی و مراکز داده، و نبود داده تمیز در بسیاری از نهادها.»
او افزود: «یکی از اهداف ما، تدوین آیین‌نامه‌ها و ضوابط مرتبط و حرکت به سمت ایجاد نهادی به‌نام “اپراتور داده” است. در حوزه‌هایی مثل سلامت، کشور‌هایی که بانک داده قدرتمند دارند، رشد چشمگیری در توسعه هوش مصنوعی داشته‌اند.»
حفظ حریم خصوصی و بی‌نام‌سازی اطلاعات
فاطمی‌زادگان پیش‌شرط اجرای حکمرانی یکپارچه داده را رعایت الزامات کلیدی مانند بی‌نام‌سازی اطلاعات، حفظ حریم خصوصی و جلوگیری از سوگیری دانست. او گفت: «در بیمارستان‌ها، صنایع و بسیاری سازمان‌ها، داده‌ها به‌صورت استاندارد و باکیفیت جمع‌آوری نمی‌شود و این چالش باید همزمان با مسائل حقوقی و حریم خصوصی رفع شود.»
داده به‌عنوان ثروت ملی
او با بیان اینکه «داده یک ثروت است»، به الگو‌های جهانی اشاره کرد: «در دنیا، داده گاهی به‌عنوان خیر عمومی رایگان و گاهی با هزینه عرضه می‌شود. هر دو مدل را مد نظر داریم.»
فاطمی‌زادگان سخت‌ترین بخش کار را ایجاد همکاری مؤثر بین دستگاه‌ها دانست و ابراز امیدواری کرد که ستاد بتواند نقش تسهیلگر را در روند دسترسی و استفاده کاربردی از داده ایفا کند.
source