محمد درویش، کارشناس آب، در ارزیابی ورود برخی کشورها به پروسه آب در برابر نفت اظهار داشت: این ماجرا قابل پیش‌بینی بود، زمانی که نوری‌مالکی نخست وزیر عراق بود به ترکیه اعتراض کرد که چرا آب را روی دجله و فرات بسته‌اند، وزیر کشور ترکیه در پاسخ عنوان کرده بود که مگر شما منابع نفتی خود را با ما به اشتراک می‌گذارید که ما منابع آبی‌مان را با شما به اشتراک بگذاریم؟ اما واقعیت این است که نفت یک کالای اقتصادی اما آب یک کالای زیستی است، اکنون نه فقط ترکیه که تقریباً همه کشورهای دنیا همین رفتار را دارند.
به گزارش ایلنا، وی ادامه داد: ما هورالعظیم را برای حفاری‌های نفتی، توسعه نیشکر و برنج نابود کردیم و دقیقا از آب به عنوان یک کالای اقتصادی استفاده می‌کنیم. ما همین بلا را سر جازموریان، بختگان، سیوند، زاینده‌رود، گاوخونی، دریاچه ارومیه و… آوردیم.
این کارشناس آب و محیط زیست تاکید کرد: امروز نقشه و بازی آبی دنیا تغییر کرده و اتفاقاً ما نیز با همین روش می‌توانیم با همین روش حقابه خود را از طالبان یا هر حکومتی که در افغانستان باشد، بگیریم، باید معادله برد-برد تعریف بکنیم؛ به این ترتیب که می‌توانیم از انرژی باد در شرق کشور که محل شروع بادهای ۱۲۰ روزه است برق تولید کنیم و این چالش را به جای اینکه به یک بحران تبدیل و هموطنان‌مان را درگیر طوفان‌های شن کند؛ به یک ثروت پایدار تبدیل کنیم.
افغانستان به شدت با کمبود برق روبرو است اگر ما به افغان‌ها برق بدهیم، آن‌ها برای سد دوستی، سیستان و چاه‌نیمه‌ها آب تامین خواهند کرد، اگر برق عراقی‌ها را که با بحران مواجهند تامین کنیم آن‌ها نیز سر کیسه را شل کرده و حقابه هورالهویزه را که حدود دو و نیم میلیارد متر مکعب است، خواهند داد، اتفاقاً سود این یک میلیارد متر مکعبی که ترکیه از محل سد ایلیسو و رودخانه دجله در اختیار کردستان عراق قرار می‌دهد در نهایت به ما هم می‌رسد و این منطقه درگیر آتش‌سوزی‌های عجیب و غریب نخواهد بود.
وی گفت: امروز بازی تغییر کرده و ما دیگر نمی‌توانیم مانند قبل انتظار داشته باشیم که همه کشورها بر اساس پروتکل‌های اخلاقی رفتار کنند. ما باید این هنر را داشته باشیم که به عنوان کشور بزرگ منطقه همچنان پدری کنیم و به همسایه‌ها نشان دهیم که می‌توانیم عامل ثبات منطقه باشیم. باید با همدیگر یک زیست مشترک را تجربه کنیم.
درویش بیان کرد: همانگونه که ما در برجام به خاطر منافع و گشایش‌های اقتصادی قبول کردیم از حق مسلم خود در انرژی هسته‌ای بگذریم حقابه ایران از هیرمند نیز حق مسلم ما است و بدون بده بستان باید احقاق شود، اما امروز شرایط تغییر کرده ما می‌توانیم معامله کنیم یعنی در مقابل این حقابه به افغان‌ها برق یا هر کالای اقتصادی دیگر بدهیم تا آن‌ها بدون اما و اگر آب را به سمت ایران روانه کنند.
وقتی افغانستان چندین سد احداث کرده و چندین سد دیگر هم روی هیرمند می‌سازد و در واقع سیمان آن را هم ایران تامین کرده، ما باید کاری کنیم که افغانستان از پرداخت حقابه سیستان مزیت اقتصادی داشته باشد در این صورت هر کشور و هر دولتی در افغانستان این روند را ادامه می‌دهد، مثلا آقای رئیسی طالبان را تهدید کرد شاهد بودیم که طالبان چگونه سعی کرد توان نظامی ایران را به سخره بگیرد، به هر حال اینکه فکر کنیم با یک معاهده‌ای که ۵۰ سال پیش منعقد شده، حقابه را دریافت کنیم؛ اشتباه است. باید به واقعیت‌های امروز هرچند تلخ تن در دهیم.
وی خاطرنشان کرد: حتی اگر افغانستان بدون چون و چرا حقابه هیرمند را بدهد در مورد سد دوستی که تعهدی ندارند، مشهد یک کلان شهر بسیار بزرگ و راهبردی‌تر است، چرا کاری نکنیم که افغان‌ها با طیب خاطر این حق‌آبه را بدهند و ما را از اینکه ۳۵۰ هزار میلیارد تومان هزینه کرده و آب را از دریای عمان شیرین و به سمت مشهد ببریم؟
ما می‌توانیم بزرگترین کشور تولید کننده و صادرکننده انرژی بخصوص برق خورشیدی باشیم و برای کشوری مانند افغانستان خردمندانه آن است که برق ارزان‌تر را از ایران تامین کرده و در مقابل حقِ آب ایران را بدهد، همچنین افغانستان راهی به دریاهای آزاد ندارد و به بندر چابهار ایران نیاز دارد، تا بتواند به دریاهای آزاد راه داشته باشد، بنابراین همیشه باید در معادله بده-بستان داشته باشیم.
این کارشناس حوزه آب و محیط زیست درباره چشم‌انداز آبی ایران در صورتی که نتوانیم چالش‌های آب‌های مرزی را حل کنیم، تاکید کرد: قطعا ناپایداری تشدید و مهاجرت، جریان‌های گرد و خاک و تنش‌های امنیتی افزایش پیدا می‌کند و کسانی که بدنبال ایران ضعیف ایران ضعیف و عراق ضعیف و درگیری کشورهای اسلامی هستند لبخند رضایت بیشتری می‌زنند.
source