همگرایی بورس و رمزارز؛ از هشدار درباره خروج سرمایه تا ضرورت رگولاتوری توسعه‌گرا

نخستین همایش «بورس‌های اوراق بهادار در عصر رمزارزه؛ رویارویی یا همگرایی» روز سه‌شنبه ۴ آذر در ساختمان بورس تهران برگزار شد.

امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس، در این پنل با اشاره به رشد چندساله دارایی‌های دیجیتال گفت که افزایش قیمت رمزارزها باعث شده ثروت ایرانی‌ها نسبت به سال‌های قبل به‌طور محسوسی رشد کند. او معتقد است اگر ایران بخشی از سرمایه خود را در سال‌های ۹۴ و ۹۵ به بیت‌کوین اختصاص می‌داد، بازدهی کلانی نصیب اقتصاد ملی می‌شد.

راد در ادامه با اشاره به مقایسه‌های نادرست بین حجم معاملات رمزارز و بورس اظهار کرد: «بازار سرمایه در بازه‌ای سه‌ساعته فعال است، در حالی که بازار کریپتو ۲۴ ساعته و هفت‌روزه فعالیت می‌کند. بنابراین مقایسه حجم معاملات این دو بازار بدون توجه به تفاوت ساعات فعالیت، گمراه‌کننده است.

– امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس

مدیرعامل نوبیتکس تاکید کرد اگر بورس ایران نیز با زمان فعالیت طولانی‌تری اداره می‌شد، ارقام معاملاتی بسیار بزرگ‌تری ثبت می‌کرد.

در بخش سیاست‌گذاری، راد دو مدل رگولیشن را توضیح داد: «قانون‌گذاری محدودکننده که رشد صنعت را متوقف می‌کند، و قانون‌گذاری توسعه‌گرا که هم‌زمان با نوآوری پیش می‌رود. او رویکرد کشورهای مختلف را مثال زد و گفت اروپا ابتدا ریسک‌ها را تحلیل و سپس قانون‌گذاری مفصل تدوین می‌کند، در حالی که آمریکا معمولاً اجازه می‌دهد صنعت شکل بگیرد و سپس آن را تنظیم می‌کند. به باور او، ایران تاکنون بیشتر الگوی چین و روسیه را دنبال کرده؛ رویکردی که فضای بسته‌تری ایجاد می‌کند.»

راد تاکید کرد: «باید قانون‌گذاری کشور مبتنی بر منفعت ملی، نگاه بلندمدت و حفظ رقابت‌پذیری شرکت‌های داخلی باشد. رگولیشن ضروری است، اما باید به‌گونه‌ای نوشته شود که در کنار نظم‌بخشی، اجازه رشد و تنفس به کسب‌وکارهای ایرانی بدهد.»

امیرحسین مردانی، رئیس هیئت مدیره بیت‌پین، در ادامه این پنل عنوان کرد اکوسیستم رمزارزها در سال‌های اخیر با سرعتی بالا در حال گسترش است و روندهای نوظهور، دسته‌بندی‌های تازه‌ای را در این بازار شکل می‌دهند.

او توضیح داد که بسیاری از پروژه‌ها ابتدا در قالب یک روند کوتاه‌مدت ظاهر می‌شوند اما ظرف چند ماه به «طبقه دارایی» مستقل (Asset Class) تبدیل شده و جایگاه پایدار پیدا می‌کنند؛ موضوعی که نشان می‌دهد اندازه این بازار هر روز بزرگ‌تر می‌شود.

او سپس به نگرانی‌ها درباره خروج سرمایه از کشور از مسیر رمزارزها پرداخت و گفت این دیدگاه بیشتر از سوی طرفداران تندرو بیت‌کوین (Bitcoin Maximalists) مطرح می‌شود. از نظر او، فناوری بلاکچین هنوز در سطحی نیست که چنین سناریوهایی را عملی کند و این نگرانی بیشتر به آینده‌ای بسیار دور مربوط است:

این که تصور کنیم می‌شود پولی را در بستر رمزارز جابه‌جا کرد و هیچ‌کس متوجه نشود، درست نیست. از کوچک‌ترین پلتفرم‌ها که احراز هویت کاربر (KYC) انجام می‌دهند تا بزرگ‌ترین نهادهای جهانی که احراز تراکنش (KYT) را پیاده‌سازی می‌کنند، همه در حال نظارت‌اند. حتی امکان انجام تراکنش‌های بزرگ بدون ثبت در نظام مالی وجود ندارد. ناشناس‌بودن مطلق نه از نظر علمی درست است و نه از نظر اجرایی.

– امیرحسین مردانی، رئیس هیئت مدیره بیت‌پین

به‌ گفته مردانی، هرچه همراهی و هم‌افزایی رگولاتور با کسب‌وکارهای این حوزه بیشتر باشد، شناخت و نظارت بر این فضا ساده‌تر خواهد شد و تصمیم‌گیری‌ها نیز دقیق‌تر انجام می‌شود.

سعید بداغی، فعال بازار سرمایه نیز تاکید کرد که شرایط فعلی اقتصاد و نیاز شدید صنایع به تامین سرمایه در گردش، کشور را به نقطه‌ای رسانده که ظرفیت نظام مالی سنتی جوابگوی آن نیست. به گفته او، مجموع منابعی که بانک‌ها و بازار سرمایه طی سال جاری توان تامین آن را دارند با نیاز واقعی صنعت فاصله زیادی دارد و همین مسئله ضرورت رویکرد جدید در حوزه تأمین مالی را برجسته می‌کند.

صندوق توسعه ملی سال گذشته کمتر از یک میلیارد دلار به پروژه‌های صنعتی کمک کرد؛ در حالی‌ که ادعا این بود که سالانه ۱۰ میلیارد دلار تزریق شود. بنابراین حاکمیت مجبور است به سمت این حوزه بیاید، چون مهم‌ترین چالش امروز کشور حفظ مزیت‌های موجود و جلوگیری از افت توان تولید است.

– سعید بداغی، فعال بازار سرمایه

بداغی در بخش دیگری از سخنانش به روند خروج سرمایه به سمت پلتفرم‌های رمزارزی خارج از کشور اشاره کرد و گفت:

«براساس برآوردهای ما امسال حدود سه و نیم میلیارد دلار دارایی در داخل پلتفرم‌های داخلی است، اما بخش قابل‌توجهی از سرمایه طی ماه‌های اخیر به پلتفرم‌های خارجی منتقل شده است. برخی صرافی‌های خارجی بین ۳۰۰ هزار تا یک‌میلیون کاربر ایرانی دارند و فعالانه بازاریابی می‌کنند.»

بردیا احمدنیا، رئیس هیئت‌مدیره والکس، در ادامه با اشاره به روند رشد جهانی کریپتو گفت این بازار اکنون به یکی از بخش‌های نوظهور و تاثیرگذار اقتصاد جهان تبدیل شده است. به‌گفته او، از سال ۲۰۱۵ موج اولیه رمزارزها آغاز شد، در سال ۲۰۱۸ موج دوم شکل گرفت و در سال ۲۰۲۱ و یک سال اخیر به اوج خود رسید.

احمدنیا تاکید کرد که دولت‌ها و حاکمیت‌ها در جهان ناچارند بین پذیرش این فناوری یا انکار آن تصمیم بگیرند؛ تصمیمی که به‌طور مستقیم آینده استفاده از ابزارهای نوآورانه را تعیین می‌کند.

رئیس هیئت‌مدیره والکس تصریح کرد که فعالان این حوزه قانون‌گذاری را نه‌تنها تهدید نمی‌دانند؛ بلکه از آن استقبال می‌کنند:

قانون‌گذار باید نوآورمحور باشد. قانون‌گذاری محتاطانه بانک مرکزی—که با توجه به سیاست‌های پولی قابل‌درک است—برای حوزه کریپتو کافی نیست. ما آماده‌ایم رگوله شویم، صورت‌های مالی افشا شود و فرآیندها شفاف باشد؛ اما این باید در جهت نوآوری باشد. وقتی درگاه پرداخت بسته می‌شود، این اقدام نه به نفع نوآوری است و نه به نفع شفافیت.

– بردیا احمدنیا، رئیس هیئت‌مدیره والکس

او اضافه کرد که بخشی از نگرانی‌ها درباره تضعیف ارزش ریال با ظهور رمزارزها ارتباطی ندارد و این روند پیش از گسترش کریپتو نیز وجود داشته است. احمدنیا تأکید کرد:

«مشکل از ابزار نیست؛ مشکل از نحوه مواجهه است. اگر قرار است متر قانون‌گذاری برای ما تعیین شود، این متر باید متناسب با اندازه صنعت باشد. نمی‌شود یک صنعت بزرگ را با ابزاری کوچک اندازه گرفت؛ این کار فقط باعث کوچک‌تر شدن همان صنعت می‌شود.»