سید وحید نوربخش، مشاور خانواده و مدرس دانشگاه تأکید کرد که فرزندپروری یک جاده دوطرفه است و والدین با ایجاد تعادل در رفتار، احساسات و سبک زندگی خود، مهمترین الگوی تربیتی برای فرزندانشان محسوب میشوند.
سید وحید نوربخش، مشاور خانواده، روانشناس و مدرس دانشگاه، در گفتوگو با SNNTV با تأکید بر اهمیت فرزندپروری صحیح، رویکردهای علمی و کاربردی در تعامل والدین با فرزندان را تشریح کرد.
نوربخش با بیان اینکه بیش از ۳۰ تا ۳۵ سال در حوزه آموزش، کار با کودکان، والدین و تدریس فعالیت داشته است، گفت:
«فرزند موجودی لطیف است؛ همانطور که برای برداشتن یک لیوان پلاستیکی پر از آب، نه باید بیش از حد فشار وارد کرد و نه آنقدر رها گذاشت که نتوان آن را بلند کرد، در تربیت فرزند نیز افراط در سختگیری و تفریط در سهلگیری، هر دو به رشد سالم کودک آسیب میزند.»
او با اشاره به نظریههای جدید تربیتی افزود:
«امروز سبک فرزندپروری مقتدرانه مطرح است؛ سبکی که نه فشار بیش از حد را میپذیرد و نه بیتوجهی را. هر کودک ویژگیهای منحصر به خود را دارد و میزان نظارت، حمایت و مسئولیتی که به او واگذار میشود، باید متناسب با همین ویژگیها تنظیم شود.»
تعادل در رفتار والدین؛ الگویی برای رشد کودک
نوربخش در ادامه با تشبیهی درباره تعادل گفت:
«اگر والدین را مانند یک ترازو در نظر بگیریم، تمام ابعاد زندگی—ورزش، خواب، تغذیه، روابط اجتماعی و کار—باید در تعادل باشند. وقتی والدین زندگی متعادلی داشته باشند، کودک نیز با مشاهده مستقیم، تنظیم رفتار و سبک زندگی را میآموزد.»
او تأکید کرد فرزندپروری یک جاده دوطرفه است:
«هم والدین بر کودک اثر میگذارند و هم کودک بر والدین. این چرخه میتواند مثبت یا منفی باشد و انتخاب آن در اختیار ماست.»
مغز والدینی؛ تغییراتی واقعی و علمی
به گفته نوربخش، تحقیقات گسترده نشان میدهد که «مغز والدینی» پس از تولد فرزند دچار تغییرات قابل توجهی میشود.
او توضیح داد:
«مادری که پیش از والد شدن با کوچکترین صدایی بیدار نمیشد، پس از مادر شدن با آهِ فرزندش هوشیار میشود. این تغییرات کاملاً علمی و اثباتشده است و نشان میدهد والد شدن، ساختارهای مغزی و روانی را برای مراقبت از کودک آماده میکند.»
رسانهها، فضای مجازی و ضرورت داشتن یک قطبنما
نوربخش با اشاره به حجم بالای اطلاعات صحیح و ناصحیح در فضای مجازی گفت:
«برای والدین یک قطبنما معرفی میکنم به نام حال خوب. هر زمان شیوه تربیتی ما حال خودمان، حال فرزند و حال رابطهمان را بهتر کند، مسیر درست است. اما هرجا حال بد ایجاد شد، باید بدانیم روش، نادرست یا ناسازگار است.»
اهمیت نوع بیان و ارتباط با کودک
او درباره نحوه صحبت والدین با کودک توضیح داد:
«بیان والدین فقط کلام نیست؛ لامسه، نگاه، لحن و حتی نوع حضور مؤثر است. برخی کودکان با نوازش آرام میشوند و برخی با گفتوگو. والدین باید نیاز هر فرزند را بشناسند و متناسب با سن و شخصیت او ارتباط برقرار کنند.»
به رسمیت شناختن احساسات کودک
این مشاور خانواده تأکید کرد:
«وقتی کودک گریه میکند، جمله “گریه نکن” نهتنها کمکی نمیکند، بلکه احساس او را نادیده میگیرد. والد باید احساس کودک را بپذیرد و پس از شنیدن او، راهنمایی را آغاز کند.»
بازی؛ بزرگراه یادگیری کودکان زیر پنج سال
به گفته نوربخش، برای کودکان زیر پنج سال، یادگیری از مسیر بازی اتفاق میافتد:
«تعلیم مستقیم، بازدهی کمتری دارد. اما در بازی و نمایش، پیامها بدون مقاومت منتقل میشوند. این مسیر، بزرگراه ارتباطی با کودک است.»
سبک دلبستگی و اثرات آن بر آینده کودک
او در تشریح اهمیت سبک دلبستگی گفت:
«هر رفتار کوچک والدین در ماههای ابتدایی زندگی بر ساختارهای مغزی و تصویر کودک از امنیت تأثیر میگذارد. اگر کودک هنگام نیاز پاسخی محبتآمیز نگیرد، مغز او میلیاردها نورون بر پایه احساس ناامنی میسازد. این الگو البته قابل ترمیم است، اما به زمان و انرژی بسیار بیشتری نیاز دارد.»
کودک، آنچه میبیند را میآموزد نه آنچه میشنود
نوربخش افزود:
«بسیاری از والدین از استفاده زیاد کودک از موبایل شکایت دارند، در حالیکه خودشان چندین برابر او از تلفن همراه استفاده میکنند. کودک رفتار را میبیند و رفتار را یاد میگیرد.»
او سخنان خود را با یک مثال چنین جمعبندی کرد:
«فرزند مانند آینه است. اگر میخواهیم آینه زیبا باشد، باید تصویر زیبایی در آن ایجاد کنیم. اگر لبخند میخواهیم، باید لبخند بزنیم. اگر میخواهیم فرزندی متعادل داشته باشیم، باید خودمان زندگی متعادلی بسازیم.»
فیلم کامل گفتگو با سید وحید نوربخش، مشاور خانواده و مدرس دانشگاه:
source