آیا فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران توسط کشورهای اروپایی جنگ نظامی علیه ایران را به جنگ اقتصادی تبدیل خواهد کرد؟ «آرمان ملی» برای پاسخ به این سوالات با غلامعلی دهقان تحلیلگر مسائل سیاسی و استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده است. دهقان در این زمینه معتقد است: «هنوز زود است تا مشخص شود اهداف بعدی اسرائیل چیست. به نظر می‌رسد دیپلماسی‌های پشت پرده در این شرایط بسیار مهم است. به خصوص نقش ترکیه. اگر قرار باشد سویدا عملا چه به شکل خودمختاری و یا به شکل الحاق از سوریه جدا شود و یا اسراییل خود را مناطق دیگر سوریه برساند آنگاه نقش ترکیه به عنوان کشوری که پیش‌بینی می‌شد برنده بزرگ بازی پس از رفتن اسد باشد چه می‌شود. نتانیاهو نشان داده انگار افسار پاره کرده و حتی ترامپ را هم با خود همراه می‌کند. قضیه غزه و ایران اینگونه بود. سوال بعدی این است آیا ترکیه به دیپلماسی بسنده می‌کند و یا اینکه رو به اقدامات نظامی می‌آورد. اگر بخواهد وارد این فاز شود آیا عضویت در ناتو مانع او نخواهد بود؟ به نظر می‌رسد معادله جدید خاورمیانه با فرض ادامه ماجراجویی‌های اسرائیل در ابهام کامل است. حتی می‌تواند منجر به حوادث بزرگی هم بشود. باید منتظر ماند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
*پس از روی کار آمدن ترامپ در آمریکا به نظر می‌رسد اسرائیل برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده و به خصوص طرح «خاورمیانه بزرگ» با گستاخی بیشتری عمل می‌کند که نمونه بارز آن حملات چند روز اخیر به سوریه بوده است. اسرائیل در شرایط کنونی چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
اسرائیل بر اساس قاعده تبدیل تهدیدات به فرصت‌ها طی ۲۲ ماه گذشته پس از حادثه ۷ اکتبر حماس تلاش کرده از این فرصت برای تسویه حساب با رقبای خود در‌منطقه استفاده کند. اول به سراغ نوار غزه رفت و به اسم قلع و قمع حماس کشتار ناجوانمردانه‌ای در آن منطقه صورت داد که در اخرین آمار تعداد تلفات انسانی در غزه به ۵۶۰۰۰ می‌رسد و همچنان هم ادامه دارد. نکته قابل توجه اینکه این کشتار غیر انسانی و نا جوانمردانه در زمان بایدن شروع و در ادامه با ریاست جمهوری ترامپ همچنان ادامه دارد. ترامپ در اوایل کار چند مدتی به اسم آتش‌بس به این جدال خاتمه داد اما این مدت دیری نپایید و دوباره اسراییل به فجایع خود ادامه داد. اسرائیل در سال گذشته هم عملیات‌های بزرگی چه در زمین و چه در هوا بر علیه حزب‌ا… در لبنان انجام داد که منجر به شهادت حسن نصرا… رهبر شجاع حزب‌ا… شد. علاوه بر این درگیر شدن حزب‌ا… با اسرائیل سبب شد حکومت اسد از پشتیبانی حزب‌ا… هم بهره‌ای نداشته باشد و به خاطر عدم تصمیم‌گیری به موقع در بحران پیش آمده در نهایت توسط گروه جولانی سرنگون شود که به نفع اسرائیل تمام شد. اسرائیل بعدا حملاتی به یمن و ایران هم داشت. در تمام موارد جنایت نتانیاهو، ترامپ که می‌گفت شعار من اول آمریکا است پابه‌پای او عمل کرد و این نشان از اتحاد راهبردی آمریکا و اسرائیل دارد. حتی بعد از حمله اسراییل و آمریکا به ایران گفته شد از مدت‌ها قبل در دوره بایدن تمهیدات این حمله آماده شده بود. به نظر می‌رسد اینکه از سال‌ها قبل گفته می‌شد اسرائیل ایالت پنجاه و یکم ایالات متحده آمریکا است کاملا درست باشد.
اینکه هدف نهایی دوروزی‌ها خودمختاری و یا الحاق به اسرائیل است، باید منتظر روزهای آینده بود. شاید هم اسرائیل قصد داشته باشد سویدا را آغازی برای شروع یک ماجرا‌جویی بزرگ در سوریه کند
* چرا نتانیاهو به مقر جولانی حمله کرد و از این حمله به دنبال چه بود؟ آیا اسرائیل به دنبال تجزیه سوریه است؟
اسرائیل نشان داده برای بقا دست به هر کاری می‌زند؛ از کشتار غیرنظامیان گرفته تا ترور مخالفین خود در خارج از مرزهایش و یکی از تاکتیک‌هایش استفاده از ظرفیت اقلیت‌ها در کشورهای مخالف خود است. اسرائیل در دهه ۷۰ میلادی و در جریان سرکوب فلسطینی‌های مستقر در لبنان و به خصوص مبارزه با گروه فتح به رهبری یاسر عرفات از توان و ظرفیت اقلیت مارونی‌های مسیحی لبنان بهره گرفت و با راه‌اندازی گروه‌های مسلح مارونی در لبنان از آنان حمایت کرد. گروه‌هایی که رهبری آنها بر عهده افرادی مثل پیر جمیل و ایلی حبیقه و بعدها سمیر جعجع بود. فالانژها وابسته به اسراییل و در راستای اهداف اسرائیل بودند. اکنون هم از این سیاست تاکتیکی در سوریه استفاده می‌شود. طایفه دوروز یک جمعیت حدودا هشتصد هزارنفری در سوریه هستند و اکثر ساکنان سویدا در جنوب غربی سوریه از این طایفه هستند. بخش دیگر دوروزی‌ها در جولان اشغالی می‌باشند که تقریبا جمعیت دویست هزاری نفری هستند. قراین و شواهد نشان می‌دهد این بار انگار قرار است دوروزی‌ها نقش حامی اسرائیل و در کنار آنها به پیشبرد اهداف اسرائیل در سوریه کمک کنند. تا اینجا معلوم شده شیخ طریفی و شیخ هجری از اسرائیل در خواست یاری کرده‌اند. نتانیاهو به دلیل همین درخواست‌ها برای خود دلیل موجهی پیدا کرده تا در سوریه به اقدامات بیشتری دست بزند، اما اینکه هدف نهایی دوروزی‌ها خودمختاری و یا الحاق به اسرائیل است، باید منتظر روزهای آینده بود. شاید هم اسرائیل قصد داشته باشد سویدا را آغازی برای شروع یک ماجرا‌جویی بزرگ در سوریه کند و از آنجا به شکل یک نیم دایره از سویدا در جنوب غرب سوریه خود را به شمال شرق سوریه مناطق تحت سکونت کردهای سوریه برساند. هرچند این فرضیه دور از ذهن می‌آید اما جاه‌طلبی صهیونیسم و از جمله اهداف اولیه آنها در بدو پیدایش هر سناریویی را محتمل می‌کند. منظور سناریو از نیل تا فرات است. اسرائیل در مورد ایران هم از‌پتانسیل و ظرفیت اقلیت‌ها استفاده می‌کند. کمک پنهانی به گروه‌های تجزیه‌طلب در غرب و شرق کشور هم در این راستاست. علاوه بر این دیدیم چگونه از‌شورش‌های موسمی مثل قضایای پاییز ۱۴۰۱ بهره‌برداری کرد و یا در همین قضیه هجوم ۱۲ روزه بر روی پتانسیل پهلوی‌ها حساب ویژه‌ای باز کرده بود که خوشبختانه مردم ما با درایت خودشان و همبستگی ملی توان آنها را به حاشیه کشاندند و سبب شکست کودتای اسرائیلی_آمریکایی شدند.
*اسرائیل پس از جنگ با ایران به سوریه هم حمله کرد. اهداف بعدی اسرائیل چیست و آیا کشورهای دیگر منطقه نیز در معرض تهدید قرار دارند؟
هنوز زود است تا مشخص شود اهداف بعدی اسرائیل چیست. به نظر می‌رسد دیپلماسی‌های پشت پرده در این شرایط بسیار مهم است. به خصوص نقش ترکیه. اگر قرار باشد سویدا عملا چه به شکل خودمختاری و یا به شکل الحاق از سوریه جدا شود و یا اسرائیل خود را مناطق دیگر سوریه برساند آنگاه نقش ترکیه به عنوان کشوری که پیش‌بینی می‌شد برنده بزرگ بازی پس از رفتن اسد باشد چه می‌شود. قطعا ترک‌ها نمی‌خواهند بازنده بزرگ بازی پس از رفتن اسد باشند. بنابراین عکس‌العمل آنها طبیعی است. اینکه این عکس‌العمل چگونه خواهد بود باید منتظر روزهای آتی بود. نکته قابل توجه غافل‌‌گیری و انفعال ترکیه در این میان است. کشوری که پس از فتح دمشق توسط جولانی پیش‌بینی می‌شد برنده بزرگ این بازی باشد حالا برای ورود مستقیم به نبرد با موانع جدی روبه‌روست و از سویی به جهت حامی جولانی نمی‌تواند شاهد شکست او باشد، چراکه نمی‌خواهد برنده دیروز و بازنده امروز باشد. آیا دیپلماسی ترکیه، عربستان و قطر سبب فشار بر آمریکا و سپس از طریق ترامپ به نتانیاهو می‌شود؟ این فشارها چقدر تاثیر بر اسرائیل دارد؟ در این زمینه ابهامات جدی وجود دارد. نتانیاهو نشان داده انگار افسار پاره کرده و حتی ترامپ را هم با خود همراه می‌کند. قضیه غزه و ایران اینگونه بود. سوال بعدی این است آیا ترکیه به دیپلماسی بسنده می‌کند و یا اینکه رو به اقدامات نظامی می‌آورد. اگر بخواهد وارد این فاز شود آیا عضویت در ناتو مانع او نخواهد بود؟ به نظر می‌رسد معادله جدید خاورمیانه با فرض ادامه ماجراجویی‌های اسرائیل در ابهام کامل است. حتی می‌تواند منجر به حوادث بزرگی هم بشود. باید منتظر ماند.
*در شرایطی که ایران و اسرائیل در وضعیت آتش‌بس شکننده قرار دارند کشورهای اروپایی به دنبال فعال کردن مکانیسم ماشه هستند. آیا قرار است نبرد نظامی با ایران به نبرد اقتصادی تبدیل شود؟
در رابطه با فعال شدن مکانیسم ماشه انگار آخرین فعالیت‌های از منظر دیپلماسی در حال انجام است و امید است کشورهای اروپایی در این شرایط از گسترش بحران در روابط خود با ایران جلوگیری کنند. واقعیت این است ما ایرانی‌ها در نبرد ۱۲ روزه با اسرائیل نشان دادیم در برابر شداید و سختی‌ها از همیشه متحدتر می‌شویم و از انسجام بیشتر برخوردار. به قول معروف نشان داده‌ایم هر ضربه‌ای که باعث کشتن نشود ما را قوی‌تر می‌کند. جنگ صدام باعث شد ما در زمینه‌های نظامی بعد از جنگ کارهای بزرگی مثل صنعت موشکی داشته باشیم. فشار حداکثری ترامپ در دور اول ریاست جمهوری ما را قوی‌تر کرد و صاحب قدرت پهپادی در سطح اول جهان. حمله اخیر هم سبب شد ترس توده مردم به‌خصوص نسل‌های جدید بریزد. بنابراین مکانیسم ماشه اگر اعمال شود پس از شوک اولیه تاثیر آنچنانی برای ما ایرانی‌ها نخواهد داشت. زمستان می‌گذرد ولی روسیاهی آن برای زغال می‌ماند. یادمان نرفته در نیمه اول ده هفتاد و قضیه معروف به دادگاه میکونوس اروپایی‌ها در اعتراض رفتند، اما پس از مدتی دست از پا درازتر برگشتند. هر چند ممکن است باز هم دیپلماسی جواب دهد و قضیه مکانیسم ماشه در آینده به نوعی حل و فصل شود.
source