بسیاری از ما تصور می‌کنیم سگ‌ها در شناخت شخصیت انسان مهارت دارند. اگر سگی به‌راحتی با کسی ارتباط برقرار کند، احتمالاً آن فرد قابل اعتماد است. اما اگر سگ حالت تدافعی بگیرد یا غر بزند، شاید باید به نیت طرف مقابل شک کرد. این باور به‌طور گسترده پذیرفته شده است، اما چقدر پشتوانه‌ی علمی دارد؟ آیا سگ‌ها می‌توانند انسان‌ها را از نظر اجتماعی ارزیابی کنند؟
در زندگی گروهی، توانایی تشخیص افراد قابل اتکا یک مهارت حیاتی است. حیوانات اجتماعی با این توانایی می‌توانند بفهمند چه کسی حاضر به همکاری است و چه کسی می‌خواهد از تلاش دیگران سود ببرد. مطالعات نشان داده‌اند گونه‌هایی با توانایی شناختی بالا، مانند شامپانزه‌ها، می‌توانند از تجربه‌های مستقیم و با مشاهده‌ی تعامل‌های دیگران، اعتبار دیگر حیوانات را بسنجند و برای اطرافیان خود «شهرت ذهنی» شکل دهند.
سگ‌ها و گرگ‌ها حتی پس از مشاهده رفتار انسان‌ها، قضاوت مشخصی درباره‌ی آن‌ها ندارند
رفتار مشاهده‌ی ارتباط دیگران با یکدیگر که به‌عنوان «استراق سمع اجتماعی» شناخته می‌شود، به حیوان امکان می‌دهد بدون قرارگیری در موقعیت‌های پرخطر، از تعاملات دیگران درس بگیرد. برای مثال، به‌جای برخورد مستقیم با یک شریک خودخواه یا پرخاشگر، فقط از تماشای رفتار او با دیگری، تصمیم بگیرد که باید از تعامل پرهیز کند. البته چنین فرایندی ساده نیست، حیوان باید هم رفتار را به‌درستی درک کند و هم انجام‌دهنده‌ی آن رفتار را به خاطر بسپارد.
شامپانزه‌ها به‌قدری در مهارت شناخت رفتارها توانمند هستند که حتی درباره‌ی انسان‌ها نیز قضاوت می‌کنند. پژوهش‌هایی که این توانایی را در سگ‌ها بررسی کرده‌اند، به‌دلیل سابقه‌ی طولانی هم‌زیستی با انسان، به نتایجی ضد و نقیض رسیده‌اند.
به‌عنوان نمونه، پژوهشی در مرکز علمی گرگ‌ها در اتریش نشان داد سگ‌ها و گرگ‌هایی که به‌صورت گروهی زندگی می‌کنند، حتی پس از تجربه‌ی مستقیم یا مشاهده‌ی رفتار انسان‌ها، قضاوت مشخصی درباره‌ی آن‌ها ندارند. اما آیا دلیل این امر ناتوانی ذاتی آن‌ها در داوری است، یا به‌خاطر تعامل اندک با انسان‌ها رخ می‌دهد؟ پژوهشگران دانشگاه کیوتو تصمیم گرفتند در پژوهشی تازه، به بررسی این مسئله بپردازند.
بیشتر بخوانید
به‌گزارش آی‌اف‌ال‌ساینس، پژوهشگران دانشگاه کیوتو در مطالعه‌ی تازه، رفتار ۴۰ سگ خانگی را مورد بررسی قرار دادند تا مشخص شود آیا سن یا میزان رشد آن‌ها در توانایی قضاوت اجتماعی‌شان تأثیرگذار است یا خیر. سگ‌ها در ابتدا شاهد تعامل دو انسان با سگ‌های دیگر بودند؛ یکی از انسان‌ها بخشنده بود و غذا می‌داد، دیگری چنین نمی‌کرد.
سگ‌ها هیچ ترجیح خاصی نسبت به انسان بخشنده نشان نمی‌دهند
پس از مرحله‌ی تماشای تعامل، سگ‌ها با دو انسان بخشنده و غیربخشنده روبه‌رو شدند. پژوهشگران با دقت تماشا کردند تا ببینند سگ‌ها ابتدا به چه کسی نزدیک می‌شوند، چه رفتاری نشان می‌دهند و چقدر به هر فرد اعتماد می‌کنند. نتیجه غیرمنتظره بود: سگ‌ها هیچ ترجیح خاصی نسبت به انسان بخشنده نشان ندادند.
الگوی مشاهده‌شده در تمام گروه‌های سنی سگ‌ها یکسان بود و پژوهشگران را به این نتیجه رساند که فرایند شکل‌گیری شهرت ذهنی از آنچه تاکنون تصور می‌شد پیچیده‌تر است، حتی در مورد سگ‌هایی که از نزدیک با انسان‌ها ارتباط دارند و با آن‌ها زندگی می‌کنند. هوی‌لام جیم، نویسنده‌ی اصلی مقاله و عضو هیئت علمی دانشگاه کیوتو، می‌گوید:
به‌نظر می‌رسد درک و تحلیل رفتار انسان‌ها توسط سگ‌ها پیچیدگی‌های بسیاری دارد و به‌راحتی نمی‌توان آن را با آزمایش‌های رایج سنجید.
به‌اعتقاد تیم پژوهش، فقدان نشانه‌های واضح از قضاوت اجتماعی در سگ‌ها، شاید نه به‌دلیل ناتوانی آن‌ها، بلکه به‌خاطر طراحی آزمون باشد. برای مثال، مدل دو‌گزینه‌ای که در مطالعه به‌کار رفته، ممکن است آن‌طور که باید، دقت نداشته باشد.
پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند که در آینده، از طیف گسترده‌تری از سگ‌ها در مطالعات استفاده شود، از سگ‌های خدماتی و پلیس گرفته تا سگ‌های آزاد و بی‌سرپرست. چنین تنوعی می‌تواند به‌وضوح نشان دهد آیا تجربه‌ی زیستی و محیطی بر توانایی ارزیابی اجتماعی در سگ‌ها تأثیر دارد یا خیر.
در نهایت، اگرچه بسیاری از سرپرستان سگ احساس می‌کنند حیوان خانگی‌شان می‌تواند درباره‌ی اطرافیان قضاوت کند، به‌نظر می‌رسد که نه با حقیقتی علمی، بلکه با تصویری ذهنی در سگ‌ها سروکار داریم.
نتایج پژوهش در نشریه Animal Cognition منتشر شده است.
source