کودکان در سنین دبستان با چالش‌های زیادی برای حفاظت از خود روبه‌رو هستند و یادگیری مهارت‌های ایمنی شخصی برایشان حیاتی است. پژوهشی تازه، راهی تازه برای حمایت بهتر از دختران ۷ تا ۱۰ ساله پیشنهاد کرده است.
به گزارش ایسنا، سوءاستفاده جنسی از کودکان یکی از جدی‌ترین مشکلات بهداشت عمومی در جهان است که اثرات عمیق جسمی و روانی بر قربانیان می‌گذارد. تحقیقات مختلف نشان داده‌اند کودکانی که قربانی چنین سوءرفتارهایی می‌شوند، در بزرگسالی بیشتر دچار استرس، اختلالات روانی و حتی رفتارهای پرخطر می‌شوند. ارتباط مستقیم این تجربه با مصرف مواد، روابط جنسی پرخطر و ابتلا به بیماری‌های مقاربتی نیز ثابت شده است. علاوه بر آن، بسیاری از این کودکان به دلیل ترس، شرم یا فشارهای خانوادگی تجربه آزار را پنهان می‌کنند و این پنهان‌کاری شرایطشان را بدتر می‌سازد. همین موضوع نشان می‌دهد که پیشگیری و آموزش کودکان برای محافظت از خودشان باید جدی گرفته شود.
آمارهای جهانی بیانگر گستردگی این معضل هستند. در کشورهایی چون هند، شیوع آزار جنسی کودکان در هر دو جنس بسیار بالاست، در حالی که در چین این میزان کمتر گزارش شده است. در ایران هم پژوهش‌ها نرخ‌هایی حدود ۵ درصد را تخمین زده‌اند. دختران نسبت به پسران آسیب‌پذیری بیشتری دارند و علاوه بر خطرات جسمی، با مشکلاتی در زمینه سلامت باروری هم مواجه می‌شوند. از سوی دیگر، به دلیل تابو بودن مسائل جنسی در بسیاری از خانواده‌ها، والدین آموزش کافی در این زمینه نمی‌دهند و حتی گاه تصور می‌کنند چنین خطری وجود ندارد. این بی‌اطلاعی کودکان را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد. به همین دلیل، نقش والدین به‌ویژه مادران در آموزش مهارت‌های ایمنی به فرزندان اهمیت ویژه‌ای دارد.
در همین راستا، منصوره جمشیدی‌منش، دانشیار گروه مامایی و بهداشت باروری دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی ایران، همراه با یکی از همکاران خود، پژوهشی را برای بررسی تأثیر آموزش به مادران بر دانش و مهارت‌های ایمنی دختران ۷ تا ۱۰ ساله انجام داده‌اند. هدف آن‌ها این بوده است که با آموزش مستقیم به مادران، توانایی دختران در تشخیص موقعیت‌های خطرناک و محافظت از خودشان افزایش یابد.
این پژوهش به شکل یک مطالعه نیمه‌تجربی اجرا شد. ۷۲ جفت مادر و دختر در این تحقیق شرکت کردند و به‌صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه تحت مداخله آموزشی و گروه دیگر به‌عنوان کنترل. مادران گروه مداخله طی شش جلسه یک‌ساعته در طول سه هفته، آموزش‌هایی درباره پیشگیری از سوءاستفاده جنسی دریافت کردند. گروه کنترل نیز سه جلسه آموزشی کوتاه‌تر داشت. پس از پایان آموزش، میزان دانش و مهارت‌های دختران در دو مرحله، چهار و هشت هفته بعد، با استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد سنجیده شد.
نتایج نشان دادند که دختران گروه مداخله، پیشرفت قابل‌توجهی در دانش و مهارت‌های ایمنی شخصی داشتند. آن‌ها توانستند بهتر لمس‌های مناسب را از لمس‌های نامناسب تشخیص دهند و در موقعیت‌های خطر واکنش درست نشان دهند. تفاوت میان دو گروه در هفته چهارم در برخی موارد چندان محسوس نبود، اما در هفته هشتم به‌طور چشمگیری افزایش یافت.
به طور مشخص، دختران آموزش‌دیده توانستند در چهار زمینه کلیدی عملکرد بهتری نشان دهند: گفتن «نه» به درخواست‌های نامناسب، واکنش عملی مانند دور شدن یا فریاد زدن، گزارش دادن موقعیت خطر به فردی مورد اعتماد و اطلاع‌رسانی درست به اعضای خانواده. این مهارت‌ها نشان می‌دهند آموزش مادران تأثیری مستقیم و مثبت بر رفتار دختران دارد.
یافته‌های فوق که در «فصلنامه پرستاری و مامایی» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه منتشر شده‌اند، اهمیت ویژه‌ای دارند، زیرا نشان می‌دهند که آموزش در خانه و توسط والدین می‌تواند جایگزین یا مکمل مناسبی برای آموزش‌های مدرسه‌ای باشد، به‌خصوص در جامعه‌ای که آموزش مستقیم درباره مسائل جنسی در مدارس وجود ندارد. البته پژوهشگران توصیه کرده‌اند برای آموزش تشخیص لمس‌های نامناسب باید زمان و تمرین بیشتری در نظر گرفته شود تا نتایج پایدارتری حاصل شود.
این پژوهش همسو با مطالعات مشابه دیگر در ایران، اندونزی، چین و ترکیه است که نشان داده‌اند برنامه‌های آموزشی خانواده‌محور و مدرسه‌محور هر دو می‌توانند در ارتقای آگاهی کودکان مؤثر باشند. تفاوت‌ها بیشتر به مدت زمان آموزش، تعداد جلسات و نقش آموزش‌دهنده بازمی‌گردد و نکته مهم و نهایی این است که وقتی مادران با فرصت کافی آموزش ببینند، می‌توانند دانسته‌های خود را به شکلی مؤثرتر به فرزندانشان منتقل کنند.
انتهای پیام
source