تیمی از پژوهشگران دانشگاه میشیگان موفق شدند برای نخستین بار و به کمک سلول‌های بنیادی، نوع خاصی از پیرچشمی را که طی آن میدان مرکزی دید افراد مختل می‌شد، با موفقیت درمان کنند؛ این روش پیش‌تر روی حیوانات آزمایش شده بود و اخیرا آزمایش‌های انسانی آن نیز با موفقیت انجام شد.
به گزارش سیناپرس، یکی از انواع اختلالات بینایی ناشی از افزایش سن، «تخریب ماکولای مرتبط با سن» یا AMD است که در این بیماری، قسمت حیاتی و مرکزی میدان دید، تار و غیرقابل تشخیص می‌شود. متاسفانه درمان‌های فعلی فقط می‌توانند سرعت پیشرفت بیماری را کم کرده یا تا حدی بینایی را تقویت کنند، اما تاری دید معمولا همچنان بدتر می‌شود.
اخیرا تیمی از محققان با انجام یک کارآزمایی بالینی (آزمایش روی انسان) و استفاده از پیوند سلول‌های بنیادی نشان دادند که این روش ممکن است بتواند به‌طور ایمن آسیب‌های ماکولا یا همان بخش سخت‌کوش شبکیه که مسئول دید مستقیم جلوی ماست را معکوس کند.
گفتنی است این برای اولین باری بود که این نوع خاص درمان با سلول‌های بنیادی روی انسان آزمایش شده و هدف اصلی این مطالعات، بررسی ایمنی و قابل‌تحمل بودن درمان بود و محققان می‌خواستند بدانند پس از انجام موفق این آزمایش روی موش‌ها آیا این روش روی انسان عوارض جدی دارد یا نه؟
محققان در آزمایش‌های قبلی روی حیوانات و در محیط آزمایشگاه مشاهده کردند که سلول‌های پیوندی هویت شبکیه‌ای خود را حفظ می‌کنند و هیچ تومور یا مشکل مسمویت در بافت‌های میزبان ایجاد نمی‌شود؛ بنابراین اجازه آزمایش روی انسان صادر شد.
از میان ۱۸ بیمار، در نهایت شش داوطلب ۷۱ تا ۸۶ ساله که مبتلا به نوع خشک تخریب ماکولای مرتبط با سن بودند که شایع‌ترین نوع این بیماری محسوب شده و حدود ۸۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهد، وارد مطالعه شدند.
به گفته پژوهشگران، سه نفر از افراد داوطلب بینایی بسیار ضعیفی داشتند و حداکثر فقط حرف بزرگ اول چارت بینایی را می‌دیدند. درمان این کارآزمایی شامل پیوند جراحی سلول‌های بنیادی بود که از بانک چشم تهیه شده بودند و توانایی تولید سلول‌های گیرنده رنگ و نور RPE جدید داشتند.
در ادامه به هر بیمار فقط یک تزریق حاوی ۵۰ هزار سلول RPE بنیادی در زیر شبکیه چشم ضعیف‌ترشان انجام شد. نتیجه مهم این بود که درمان فوق، کاملا ایمن بوده و هیچ نشانه‌ای از رد پیوند توسط سیستم ایمنی یا ایجاد تومور دیده نشد. عوارض جانبی هم فقط چند مورد معمول جراحی چشم بود و هیچ‌کدام به خود سلول‌های بنیادی مربوط نمی‌شد.
نکته قابل توجه دیگر این بود که در همه بیماران، چشمی که پیوند دریافت کرده بود بهبود واضحی در بینایی نشان داد، در حالی که چشم دیگر داوطلبان تغییری نکرد؛ یعنی سلول‌های بنیادی دقیقا همان کاری را کرده بودند که دانشمندان انتظار داشتند.
نتایج نشان می‌دهد یک سال بعد از درمان، سه بیماری که بدترین بینایی را داشتند به‌طور متوسط ۲۱ حرف بیشتر روی چارت بینایی می‌توانستند بخوانند.
دکتر راجش رائو (Rajesh Rao) ، چشم‌پزشک و پژوهشگر دانشگاه پزشکی میشیگان مدیسین می‌گوید: ما از نتایج این مطالعه کاملا راضی بودیم و بخش جذاب ماجرا این بود که بینایی بیماران واقعا بهتر شده است. میزان بهبودی که در بیماران شدیدا درگیر با نوع خشک پیشرفته دیدیم، قبلا در این گروه دیده نشده بود.
در مرحله بعد قرار است بیماران با دوزهای ۱۵۰ هزار و ۲۵۰ هزار سلول بنیادی تحت درمان قرار گرفته و اگر این دوزها هم ایمن باشند، راه برای آزمایش‌های گسترده‌تر روی انسان باز خواهد شد.
شرح کامل این پژوهش در آخرین شماره مجله تخصصی Cell Stem Cell منتشر شده و در اختیار پژوهشگران قرار دارد.
مترجم: احسان محمدحسینی
source