رادارگریزی انقلابی با X-65؛ هواپیمای پیشرفته دارپا مراحل مونتاژ را پشت سر می‌گذارد

هواپیمای آزمایشی X-65 که توسط آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا (دارپا) طراحی شده، وسیله‌ی هوانوردی منحصربه‌فردی است که هدفش کنارگذاشتن سطوح کنترلی سنتی در هواپیماها است.

در هواپیماهای معمولی، قطعات متحرک با بالا و پایین رفتن یا چرخش، مسیر و حالت پرواز را کنترل می‌کنند؛ اما ایکس-۶۵ قرار است بدون هیچ‌یک از این اجزا پرواز کند و درعوض، از جت‌های کوچکِ هوای فشرده استفاده کند که از دهانه‌های ریز روی بال و دم هواپیما به بیرون دمیده می‌شوند. این «پُف‌های کنترل‌شده هوا» جریان روی بدنه را تغییر می‌دهند و همان کاری را انجام می‌دهند که قبلاً سطوح متحرک انجام می‌دادند.

به گزارش نیواطلس، هواپیمای ایکس-۶۵ اکنون در تأسیسات شرکت اورورا، یکی از زیرمجموعه‌های بوئینگ، در شهر بریجپورت واقع در ایالت ویرجینیای غربی درحال مونتاژ است. بدنه اصلی آن کامل شده و مراحل نصب سامانه‌های پیچیده جدید و بال‌های آن درحال پیشرفت است.

ایکس-۶۵ که نام کاملش «کنترل هواگرد انقلابی X-65 با ابزارهای نوآورانه» یا CRANE است، نوعی پهپاد آزمایشی محسوب می‌شود و هدف اصلی از ساخت آن بررسی روش‌هایی برای حذف سطوح کنترلی متحرک مانند سکان، فلپ و شهپر است. این اجزا در هواپیماهای معمولی برای تغییر مسیر و کنترل حرکت ضروری‌اند، اما مشکلاتی مانند افزایش وزن، پیچیدگی مکانیکی و ایجاد پسار (درگ) دارند. وجود لولاها، شکاف‌ها و قطعات متحرک باعث می‌شود بخشی از انرژی هواپیما صرف غلبه بر نیروی مقاومت هوا شود و همین کارایی پروازی را کاهش می‌دهد.

در سیستم کنترل فعال جریان هوای هواپیمای ایکس-۶۵، جریان هوای خروجی از نازل‌های ریز روی بال‌ها و دم به‌صورت کاملاً هدفمند و انتخابی فعال می‌شود. برای مثال، اگر نازل‌های یک سمت بال فعال شوند، جریان هوا در آن سمت افزایش یافته و نیروی بَرآ در آن منطقه بیشتر می‌شود. افزایش نیروی بَرآ باعث می‌شود هواپیما به سمت مخالف بچرخد و حرکت «رُل» یا چرخش حول محور طولی ایجاد شود.

به همین ترتیب، با تغییر جریان هوا در ناحیه عقب بدنه یا دم هواپیما، می‌توان زاویه بال یا دم را به‌طور مؤثر کنترل کرد و حرکت «گام» که بالا و پایین رفتن نوک هواپیما را تنظیم می‌کند، مدیریت شود. همچنین جریان روی لبه‌های عمودی هواپیما قابل دستکاری است تا حرکت «یاو»، یعنی چرخش هواپیما حول محور عمودی، تحت کنترل درآید.

این سیستم حتی می‌تواند جریان هوا را روی لبه جلویی بال‌ها تنظیم کند تا نیروی بَرآ به‌طور کلی افزایش یابد و هواپیما در طول پرواز بهتر عمل کند. نکته مهم دیگر اینکه به دلیل حذف سطوح متحرک سنتی مثل فلپ‌ها و سکان‌ها، هواپیما کمتر با قطعات قابل ردیابی راداری روبه‌رو است و در نتیجه، توانایی بیشتری برای پنهان‌کاری و عملکرد رادارگریز پیدا می‌کند.