محصولاتی که تا همین چندی قبل جزو کالاهای روزمره و قابل دسترس اکثر خانوادهها محسوب میشدند، اکنون به دلیل فشارهای اقتصادی و افزایش هزینه تولید، با تغییرات قیمتی چشمگیر روبهرو هستند و دیگر جزو کالاهای لوکس تلقی میشوند. تولیدکنندگان در مواجهه به اعتراض فروشندگان و خریداران نسبت به افزایش چندباره این محصولات در بازه زمانی ده روزه، معتقدند که شرایط موجود ناشی از نبود نهادههای دامی، مشکلات برای ترخیص مواد اولیه مورد نیاز و… ناچار به گرانی پلکانی محصولات شدهاند تا به زعم خودشان، خریداران دچار سختی کمتری شوند. از سوی دیگر مردم و فروشندگان این محصولات نیز معتقدند؛ تنها راه مقابله با گرانی این محصولات که به شکل انفجاری صورت گرفته است، تحریم و بایکوت خرید این محصولات است تا راهی برای متعادل شدن آنها و بازگشت لبنیات به سفرههای طبقات مختلف مردم باشد.
تهدید سلامت خانوادهها
به گزارش «آرمان ملی»، در حالی که به تدریج سفرههای مردم به دلیل افزایش تورم و گرانیها، از محصولات و اقلام اساسی چون؛ برنج، گوشت، مرغ، تخم مرغ و… خالی میشود، افزایش ناگهانی و انفجاری محصولات لبنی نیز دغدغههای تامین این اقلام در سفرههای مردم به عنوان حداقل نیازهای سفره سلامت مردم را افزایش داده است. شیر، ماست، پنیر و سایر فرآوردههای لبنی که بخش مهمی از سبد غذایی مردم را تشکیل میدهند که این روزها دلخوش به خرید آن و تامین حداقل سلامت خانواده هستند، اما گرانی آنها در این شرایط به یکی از دغدغههای اصلی خانوارها تبدیل شدهاند که بازتاب گستردهای در سطح جامعه داشته است. یکی از کارخانههای بزرگ تولیدکننده لبنیات اخیراً اعلام کرده است که در مواجهه با افزایش قیمت مواد اولیه و نهادههای دامی، امکان افزایش یکباره قیمت محصولات خود را داشت، اما ترجیح داده است این تغییرات را به صورت تدریجی و با در نظر گرفتن توان خرید مردم اعمال کند. این مسئول در توجیه افزایش قیمت پلکانی حدود سی درصدی محصولات لبنی خود گفته است: «هدف ایجاد یک سیستم حمایتی برای فروشندگان محلی است تا آنها بتوانند نقش واسطهای و کمککننده در کاهش فشار اقتصادی روی مصرفکنندگان ایفا کنند». رویکردی که مورد اعتراض بسیاری از فروشندگان قرار گرفته است و در واکنش به این ادعا همسو با خریداران و مردم اعلام کردهاند که تنها راه مقابله با این امر، نخریدن محصولات عرضه شده است تا شاید بتوان راهکاری مناسب برای بازگشت به وضعیت عادیتر پیدا کرد.
واکنش دولتیها به گرانی
محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور نیز در واکنش به این امر ضمن تاکید بر اینکه مطلوب است تولیدکنندگان در اقدامی داوطلبانه نسبت به متعادلسازی قیمت محصولات لبنی اقدامات لازم را انجام دهند اظهار کرده است که قیمت لبنیات در حال حاضر افزایش قابل توجهی داشته و برای بسیاری از خانوارها فشار مالی ایجاد کرده است. او در جلسه ستاد تنظیم بازار درباره بازار محصولات لبنی گفت: راهبرد ما این است که قیمتها در چارچوب مقررات تعیین شود و خود اصناف در بازار نظارت داشته باشند. نهادهای نظارتی حاکمیتی هم وجود دارد که باید وظایف خود را انجام داده و فعال باشد. بهعلاوه برای کاهش قیمت پیشنهاد شده است که صادرات شیر خشک را ممنوع کنیم. اگر قیمتها داوطلبانه اصلاح نشود، این حداقل کاری است که انجام میدهیم، هرچند ما اهرمهای قانونی و حاکمیتی داریم که در شرایط لازم میتوانیم از آن استفاده کنیم، اما بنای ما این نیست که از این اهرمها و برخوردهای دادگاهی که گاه لازم است، استفاده کنیم. خود تولیدکنندگان شیر رعایت و قیمت لبنیات را متعادل کنند تا گلههای مردم رفع شود و بتوانند لبنیات را با قیمت مناسب تهیه کنند. از سوی دیگر وزیر جهاد کشاورزی درباره روند تأمین نهادههای دامی گفت: همه نهادههای دامی که ارز ترجیحی میگیرند، در ۴۸ ساعت در سامانه بازارگاه بارگذاری و خریدها انجام شده است. در حال حاضر ورود نهادههای دامی از بندر امام خمینی در حال انجام است و از همه ظرفیت بنادر برای واردات این نهادهها استفاده میشود. همچنین ابراز امیدواری کرد؛ با تامین نهادهها و همچنین فروکش کردن تب برفکی امیدواریم بخشی از افزایش قیمتها تعدیل شود.
واکنشها به گرانی
برخی فعالان در این بازار معتقدند که نوسانات قیمت لبنیات نتیجه مستقیم افزایش هزینههای تولید است و بخشی از آن نیز ناشی از تغییرات قیمت نهادههای دامی مانند جو، ذرت و سویا میباشد. آنها تاکید دارند که توزیع نهادههای دامی با نرخ ترجیحی و در سامانههای رسمی انجام میشود و تمامی اطلاعات مربوط به توزیع نهادهها به صورت شفاف قابل رصد است. به اعتقاد این افراد، این سیاستها به گونهای طراحی شدهاند که تولیدکنندگان بتوانند در کوتاهترین زمان ممکن مواد اولیه خود را دریافت کنند و تولید محصولات لبنی دچار وقفه نشود. به گفته مسئولان، با مدیریت صحیح و کنترل دقیق توزیع نهادههای دامی، انتظار میرود روند افزایش قیمت لبنیات در ماههای آینده متوقف شود و ثبات نسبی به بازار بازگردد. در عین حال، مصرفکنندگان به شدت نگران افزایش انفجاری قیمتها هستند و اعتراضات گستردهای در سطح جامعه مشاهده میشود. مردم اعلام کردهاند که هزینههای روزمره خانوار تحت فشار قرار گرفته و خرید محصولات ضروری مانند شیر و ماست به یک چالش جدی تبدیل شده است. این اعتراضات در برخی موارد بروز کرده و رسانهها نیز به طور مداوم موضوع افزایش قیمت لبنیات را پوشش میدهند. کارشناسان اقتصادی معتقدند که افزایش قیمت لبنیات نه تنها یک مسئله اقتصادی، بلکه یک دغدغه اجتماعی است که میتواند بر سلامت و کیفیت زندگی مردم تأثیر مستقیم بگذارد. یکی از نکات قابل توجه در این وضعیت، واکنشها نسبت به گرانیها است. اینکه برخی از فروشندگان خُرد محصولات لبنی در فروشگاه با تحریم خرید محصولات لبنی گران شده، از مردم نیز دعوت کردهاند که از خرید این محصولات تا تعامل تولیدکنندگان و فروشندگان در سطح کلان، خودداری کنند. برخی نیز در انتظار سیاستها واِعمال نظر دولت دراین خصوص هستند. این تفاوت رویکردها باعث شده است که بازار به صورت نامتوازن عمل کند و فروشندگان محلی نیز گاهی با مشکلاتی در تأمین و قیمتگذاری محصولات مواجه شوند. در بسیاری از شهرها، فروشندگان اعلام کردهاند که ترجیح میدهند قیمتها را برای حفظ مشتریان و کمک به مردم کنترل کنند و از اعمال افزایشهای ناگهانی اجتناب نمایند. این سیاست باعث شده است که در برخی مناطق، فشار اقتصادی بر خانوارها کاهش یابد، اما در مناطق دیگر که کارخانهها قیمتها را به سرعت افزایش دادهاند، نارضایتیها و اعتراضات بیشتری دیده شود.
راهکار مدیریت بازار
کارشناسان معتقدند که کنترل قیمت لبنیات نیازمند هماهنگی کامل میان تولیدکنندگان، فروشندگان و سیاستگذار است و قطعاً تا زمانی که هزینههای تولید و نوسانات نهادههای دامی ادامه دارد، فشار اقتصادی بر مصرفکنندگان کاهش قابل توجهی نخواهد یافت. به علاوه، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش هزینههای روزمره میتواند باعث تغییر الگوی مصرف و کاهش مصرف محصولات لبنی شود، امری که در بلندمدت بر سلامت عمومی جامعه اثر منفی خواهد گذاشت. از طرفی، برخی تحلیلگران اقتصادی تاکید دارند که سیاست قیمتگذاری ترجیحی کارخانهها میتواند به یک راهکار مناسب در کنترل نوسانات بازار عمل کند، بر این اساس، این سیاست باعث میشود که فروشندگان محلی بتوانند نقش حمایتی خود را در جامعه ایفا کنند و فشار اقتصادی ناشی از گرانی به صورت تدریجی و قابل مدیریت به مردم منتقل شود. بهعلاوه این رویکرد میتواند به حفظ اعتماد مردم به بازار و تولیدکنندگان کمک کند و از بروز بحران اجتماعی ناشی از افزایش ناگهانی قیمتها جلوگیری کند.
پیشبینی بازار
اما صاحبنظران بر این باور هستند که با توجه به شرایط موجود، به نظر میرسد که روند افزایشی قیمت لبنیات همچنان ادامه داشته باشد، چراکه تغییری در بخش نهادههای دامی که از سوی تولیدکنندگان به عنوان عامل افزایش قیمتهاست، صورت نگرفته است، اما قطعاً اعمال سیاستهای هماهنگ و شفاف میان تمام بخشهای مرتبط میتواند از شدت این افزایش بکاهد، علاوه بر این حتما، اطلاعرسانی درست و شفاف به مردم درباره چرایی افزایش قیمتها و اقدامات حمایتی در دست اجرا، میتواند از نگرانیها و اعتراضات بیرویه جلوگیری کند و نقش آگاهی بخشی رسانهها در این زمینه بسیار مهم است. اما از آنجایی که وضعیت بازار لبنیات یک نمونه واضح از تأثیر نوسانات اقتصادی بر زندگی روزمره مردم است، افزایش قیمت مواد اولیه و نهادههای دامی، فشار تولیدکنندگان برای جبران هزینهها و نگرانی مصرفکنندگان برای حفظ سطح زندگی، همگی عواملی هستند که باعث شدهاند مسئله لبنیات تبدیل به یک دغدغه مهم شود که نیاز به تعامل و نظارت جدی در این خصوص دارد. بر این اساس، هرچند گرانی لبنیات یک موضوع اقتصادی به نظر میرسد، اما این مسأله رویکردی است که دارای ابعاد اجتماعی نیز میباشد که بر کیفیت زندگی، سلامت و رفاه مردم تأثیر مستقیم میگذارد و این موضوع نشان میدهد که تصمیمگیریهای مرتبط با قیمت محصولات اساسی باید با دقت و توجه به ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انجام شود تا آسیبهای ناشی از افزایش هزینهها به حداقل برسد و مردم بتوانند بدون نگرانی از کمبود یا گرانی، نیازهای روزمره خود را تأمین کنند. بر اساس آخرین تصمیمات اخذ شده، نرخ مصوب انواع محصولات لبنی اعلام شده و در این راستا، قیمت شیر خام درِ کارخانه، کیلویی ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان، شیر نایلونی ۹۰۰ گرم 1.5 درصد چربی ۳۸ هزار و ۷۰۰ تومان، شیر بطری ۱۰۰۰ گرمی ۱.۵ درصد چربی ۴۸ هزار و ۷۰۰ تومان، پنیر ۴۰۰ گرمی ۱.۵ درصد چربی ۹۴ هزار و ۵۰۰ تومان و ماست ۲۰۰۰ گرمی ۱.۵ درصد چربی ۱۱۸ هزار تومان مصوب شد.
source