بازار دیجیتال در دو هفته پایانی آذر: دلار ۸ درصد رشد کرد، آیفون ۱۵ درصد گران شد

نیمه دوم آذرماه ۱۴۰۴ بار دیگر بازار موبایل و لپ‌تاپ ایران تحت تاثیر نوسانات ارزی قرار گرفت. در فاصله ۱۵ تا ۳۰ آذر، قیمت دلار از ۱۲۱ هزار و ۵۹۰ تومان به ۱۳۱ هزار و ۲۲۵ تومان رسید و رشد ۷.۹ درصدی را ثبت کرد؛ رشدی که طبق روال همیشه بلافاصله به بازار کالاهای دیجیتال هم سرایت کرد و قیمت‌ها را افزایش داد. البته بررسی جزئیات قیمت‌ها در بازار نشان می‌دهد که واکنش برندها به این نوسان ارزی یکسان نبوده است.

نکته مهم اینجاست که کالاهای وارداتی، از جمله موبایل و لپ‌تاپ، با ارز مرکز مبادله طلا و ارز وارد کشور می‌شوند؛ ارزی که نرخ آن نسبتا ثابت است و نباید مستقیما تحت تاثیر نوسانات بازار آزاد قرار بگیرد. هرچند نرح این ارز هم در روزهای اخیر یک بار به ۱۰۷ هزار تومان و حالا به ۱۱۱ هزار تومان افزایش یافته اما قاعدتا نباید قیمت کالاهای موجود در بازار را، که با نرخ قبلی ارز خریداری شده بود، تحت تاثیر قرار می‌داد.

با این حال، تغییرات قیمتی ثبت‌شده در نیمه دوم آذرماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که در عمل، قیمت‌ها نه‌تنها از دلار آزاد تأثیر گرفته‌اند، بلکه در برخی موارد، رشدی به‌مراتب بیشتر از افزایش نرخ ارز داشته‌اند.

آنچه این بار بازار موبایل را متمایز می‌کند، شکاف آشکار میان رفتار برندها در مواجهه با نوسانات ارزی است. بررسی تغییرات قیمتی گوشی‌ها و لپ‌تاپ‌ها در نیمه دوم آذرماه حاکی از آن است که برخی برندها، به‌ویژه اپل، افزایش قیمتی فراتر از رشد حدودا ۸ درصدی قیمت دلار را تجربه کرده‌اند؛ در محصولات برند شیائومی هم افزایش قیمت دیده شده اما برندهایی مانند سامسونگ، تغییر قیمتی محسوسی نداشتند.

در این گزارش، با استفاده از داده‌های سایت زوبین، به‌عنوان ابزار مقایسه محصول و قیمت کالای دیجیتال، تغییراتی قیمتی پرجست‌وجوترین گوشی‌ها و لپ‌تاپ‌های زوبین در بازه زمانی ۱۵ تا ۳۰ آذرماه را بررسی کرده‌ایم.

در مدل آیفون ۱۷ پرو مکس هم افزایش قیمت ۲۹ میلیون تومانی را شاهد بوده‌ایم که رشدی معادل ۱۱.۸۸ درصد را نشان می‌دهد. این ارقام در شرایطی ثبت شده‌اند که واردات این محصولات با نرخ مشخص ارزی انجام می‌شود و افزایش قیمت دو رقمی آن‌ها، بیش از آن که ناشی از هزینه واقعی واردات باشد، احتمالا به رفتار لایه‌های مختلف بازار برمی‌گردد.

در همین روزهایی که افزایش نرخ ارز رخ داد، هزینه رجیستری گوشی‌های موبایل نیز بالا رفت؛ افزایشی که می‌تواند بعضی گوشی‌ها را تا ۳۰ میلیون گران‌تر کند. در میان انواع مدل‌ها و برندها، هزینه رجیستری گوشی‌های آیفون رشد بیشتری داشت.

در نقطه مقابل، سامسونگ رفتار متفاوتی داشته است. طبق داده‌های زوبین، گلکسی S23 اولترا یکی از پرجست‌وجوترین گوشی‌ها در این پلتفرم است که در همین بازه زمانی، تنها حدود ۸۰۰ هزار تومان افزایش قیمت است؛ رشدی معادل ۰.۵۷ درصد که از نرخ افزایش دلار نیز بسیار کمتر است.

البته در مدل‌های میان‌رده سامسونگ، افزایش قیمت محسوس‌تر بوده است. گلکسی A56 از ۳۴ میلیون و ۵۶۰ هزار تومان به ۳۷ میلیون و ۵۰۴ هزار تومان رسید و رشدی بیش از ۸.۵ درصد را تجربه کرد. همچنین، گلکسی A07 با رشد ۸.۱ درصدی به ۱۴ میلیون و ۳۴۱ هزار تومان رسید. با این حال، حتی این مدل‌ها نیز افزایش قیمتی هم‌راستا یا نزدیک به رشد دلار داشته‌اند و جهش‌های شدید نداشته‌اند.

بازار گوشی‌های شیائومی در نیمه دوم آذرماه، یکی از پرنوسان‌ترین بخش‌ها بوده است. پوکو X7 پرو از ۴۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به ۴۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسید؛ افزایشی ۵ میلیون تومانی که معادل ۱۱.۸۲ درصد رشد قیمت را نشان می‌دهد.

داده‌های زوبین نشان می‌دهد گوشی ردمی نوت ۱۴ نیز در دو هفته آخر آذرماه افزایش قیمت قابل توجه ۱۵.۵۴ درصدی را ثبت کرده و قیمتش از ۱۹ میلیون و ۲۹۹ هزار تومان به ۲۲ میلیون و ۲۹۹ هزار تومان رسیده است.

این ارقام نشان می‌دهد که گوشی‌های میان‌رده شیائومی، حتی بیش از برخی مدل‌های اپل، تحت تاثیر فضای روانی بازار قرار گرفته‌اند. احتمالا تقاضای بیشتری که برای مدل‌های میان‌رده وجود دارد باعث می‌شود فروشنده‌ها تمایل بیشتری به بالا بردن قیمت این گوشی‌ها داشته باشند.

بازار لپ‌تاپ در مقایسه با موبایل، واکنش ملایم‌تری به نوسانات ارزی داشته است. بیشتر مدل‌ها افزایشی کمتر از ۸ درصد داشته‌اند و در برخی موارد، رشد قیمت حتی از افزایش دلار هم پایین‌تر بوده است. با این حال، در این بخش نیز تفاوت میان برندها مشهود است و محصولات اپل، بار دیگر افزایش بیشتری نسبت به رقبا ثبت کرده‌اند.

مک‌بوک پرو ۱۴ اینچی ۲۰۲۴ با رشد ۷.۷ درصدی همراه شد و به قیمت ۱۹۶ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان رسید. همچنین، مک‌بوک ایر ۱۳ اینچی ۲۰۲۵ اپل از ۱۰۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به ۱۱۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان افزایش یافت و رشد ۱۱.۶۵ درصدی را تجربه کرد؛ رقمی که نشان می‌دهد محصولات اپل، حتی در بازار لپ‌تاپ نیز واکنش شدیدتری به نوسانات ارزی دارند.

در سوی دیگر بازار، لپ‌تاپ ایسوس Zenbook 14 در این بازه زمانی ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، یعنی ۳.۹۵ درصد گران‌تر شد و به قیمت ۹۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید. مدل LOQ 15IAX9 لنوو نیز از ۸۲ میلیون و ۹۶۹ هزار تومان به ۸۶ میلیون و ۹۶۹ هزار تومان رسید که افزایش ۴.۸۲ درصدی را نشان می‌دهد.

افزایش قیمت موبایل و لپ‌تاپ در نیمه دوم آذرماه ۱۴۰۴ را نمی‌توان صرفاً با رشد دلار توضیح داد. در واقع، قیمت‌گذاری این کالاها حاصل عبور از چندین لایه است؛ از واردات با ارز مشخص گرفته تا توزیع، انبارداری و فروش نهایی. به نظر می‌رسد هر یک از این لایه‌ها، در شرایط بی‌ثبات اقتصادی، سهمی در افزایش قیمت‌ها دارند.

نتیجه چنین وضعیتی، بازاری است که در آن قیمت‌ها بیش از آن که تابع هزینه واقعی باشند، به انتظارات تورمی و رفتارهای احتیاطی واکنش نشان می‌دهند. بازاری که در آن، یک برند می‌تواند تقریباً ثابت بماند و برند دیگر، تنها در دو هفته، دو برابر بیشتر از میزان رشد دلار گران شود.