محمد حسین پاس‌بین، از اعضای یکی از شرکت‌های فناور در گفت‌وگو با ایسنا، این شرکت را شامل رصدخانه صنعت، فناوری و نوآوری دانست و با بیان اینکه این مجموعه یک مجموعه پژوهشی است که پروژه‌هایی در حوزه‌های سیاستگذاری و مدیریتی مربوط به حوزه مدیریت فناوری با حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری اجرایی می‌کند، گفت: این مجموعه، یک مرکز پویا جهت پرورش ایده‌های پیشگامانه است که وظیفه اصلی آن ترویج نوآوری از طریق فعالیت‌های مختلف مانند برگزاری کارگاه‌ها، برگزاری رویدادهای شبکه‌سازی و کمک به کسب‌وکارها برای ترسیم استراتژی‌های نوآوری است. این مرکز به عنوان بستری برای افراد و سازمان‌ها جهت همکاری، تبادل نظر و توسعه محصولات یا خدمات جدید عمل می‌کند. یکی از اهداف این مرکز پرورش فرهنگ نوآوری در کسب‌وکارهای داخلی و در سطح ملی است.
وی ارائه خدمات صنعتی و مشاوره‌ای را از دیگر زمینه‌های تحقیقاتی این شرکت نام برد و یادآور شد: طرح پیمایش نوآوری ایران از جدیدترین پروژه‌های تحقیقاتی این شرکت در سال جاری است. البته این مطالعات یک بار در سال ۹۶-۹۵ اجرایی شد و طی آن وضعیت ۲۸۰۰ شرکت مورد مطالعه قرار گرفتند و امسال نیز این طرح مجددا تکرار می‌شود.
پاس‌بین اظهار کرد: در اتحادیه اروپا قانونی وجود دارد که بر اساس آن شرکت‌ها هر ۳ سال یک بار مجبور هستند گزارشی از نوآوری‌های خود را ارائه دهند و ما در ایران به فاصله ۶ سال اقدام به تهیه گزارشی در این زمینه کردیم. در این مطالعات قصد داریم شرکت‌ها را بر اساس یکسری شاخص‌های نوآورانه در بازه زمانی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم و گزارش تفصیلی از سطح نوآوری کشور تهیه می‌شود.
این فناور با اشاره به کاربردهای نتایج این مطالعات، خاطر نشان کرد: بر اساس نتایجی که به دست می‌آید، پیشنهادات حمایتی برای نهادهای دولتی متولی ارائه می‌شود، به عنوان مثال اگر شرکتی در حوزه نوآوری تاثیرگذار بود، ولی در کسب سهم بازار خود مشکل داشت، پیشنهاد می‌شود که معاونت علمی ریاست‌جمهوری تسهیلات لازم در حوزه بازاریابی را ارائه دهد و یا اگر شرکت‌ها در حوزه فرآیندهای کسب و کار ضعیف هستند، پیشهاد می‌شود که کنسرسیوم‌هایی ایجاد شود تا فرآیندهای نوآوری در سطح ملی ارتقاء یابد.
وی با بیان اینکه مطالعات این شرکت تنها محدود به وضعیت نوآوری و فناوری شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌شود، یادآور شد: صنعت هوایی، صنعت معدنی، فناوری اطلاعات و غیره از جمله حوزه‌هایی هستند که گزارش‌های نوآوری آنها را منتشر کرددیم.
ارتقای زیست‌بوم با اجرای اولین طرح پیمایش ملی نوآوری
به گزارش ایسنا، از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر ارتقای سطح رقابت‌پذیری بنگاه‌ها و دستیابی به مزیت رقابتی، بهره‌گیری از قابلیت‌های نوآورانه است. از طرف دیگر، با حرکت کشورها به سمت اقتصاد دانش محور، نوآوری به نیرویی محرک برای تحولات اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است. این ضرورت به انجام نوآوری، موجب شده است که شرکت‌ها در راستای افزایش سطح دانش، افزایش خلاقیت و بالا بردن توانایی و ظرفیت خود برای جذب فناوری‌های نوین بکوشند.
این عوامل موجب شد تا مدل‌ها و نظام‌های متعددی برای نوآوری تعریف شود که شاید یکی از پرکاربردترین این موارد، نظام ملی نوآوری است. در میان بازیگران نظام‌های ملی نوآوری نقش اصلی را بنگاه‌های فعال در اقتصاد بر عهده دارند؛ چراکه این بنگاه‌ها هستند که نوآوری را در کل نظام نوآوری به جریان در می‌آورند و سایر اجزای نظام در راستای تسهیل و حمایت از جریان یافتن نوآوری اقدام به فعالیت می‌کنند.
بر همین اساس در کشورهای مختلف، نهادهای متولی حوزه علم و فناوری و یا مراکز آماری با برگزاری برنامه‌ها و طرح‌هایی مانند طرح ملی پیمایش نوآوری می‌کوشند تا وضعیت فعلی نوآوری در شرکت‌ها و سازمان‌ها را ارزیابی کرده و مهمترین موانع پیش روی فعالیت‌های نوآورانه آنها را شناسایی کنند تا با استفاده از اطلاعات به دست آمده بتوانند سیاستگذاری‌های مؤثرتر و هدفمندتری داشته باشند.
در این راستا معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در راستای مأموریت خود مبنی بر ارتقای ظرفیت‌های نوآورانه و فناورانه در کشور و گذار به اقتصاد دانش‌بنیان و ارتقای زیست بوم کارآفرینی و نوآوری اقدام به اجرای طرح ملی پیمایش نوآوری در میان بنگاه‌های کشور کرده است. هدف این طرح تقویت هوشمندی سیاستی از طریق پیمایش رفتار و عملکرد نوآورانه بنگاه‌ها اعلام شده است.
اولین اجرای طرح ملی پیمایش نوآوری ایران در باز زمانی ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ اجرایی شد. در این گزارش به بررسی نتایج طرح ملی پیمایش نوآوری ایران مربوط به بازه زمانی ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ پرداخته شده است و در سال ۱۳۹۵ توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اجرایی شد.
در این دوره از طرح ملی پیمایش نوآوری ۲ هزار و ۵۶۳ پرسشنامه از شرکت‌ها جمع‌آوری شد که از آن میان با حذف پرسشنامه‌های نامعتبر، اطلاعات ۲ هزار و ۴۷۶ شرکت در ۱۴ حوزه «فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «صنایع غذایی»، «نفت و گاز»، «قطعات خودرو و نیرومحرکه»، «تجهیزات آزمایشگاهی»، «دارو»، «فناوری‌های پیشرفته بایو»، «پتروشیمی»، «فولاد»، «فناوری‌های پیشرفته نانو»، «کشاورزی و دامپروری»، «زنجیره تأمین صنایع هوایی»، «سیمان» و «بیمه، لیزینگ و خدمات بانکی» مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج اولین طرح پیمایش با حضور ۲ هزار و ۴۷۶ شرکت
نتایج پیمایش اول نشان داد که در بین شرکت‌های دارای نوآوری محصولی، حدود ۶۰ درصد از آنها اعلام کرده‌اند که نوآوری محصولی جدید برای بازار و ۵۴ درصد نوآوری محصولی جدید برای شرکت داشته‌اند.
نوآوری محصولی، معرفی یک محصول یا خدمت جدید و یا به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود یافته با توجه به قابلیت آن بازار و نوآوری بازاریابی عبارت است از به‌کارگیری روش یا استراتژی جدید در بازاریابی که تفاوت چشمگیری با روش‌های متداول شرکت داشته است.
همچنین ۴۲ درصد از شرکت‌های جامعه آماری این مطالعات در نوآوری بازاریابی موفق به تغییر ظاهری قابل توجه شدند و ۴۱ درصد آنها از قابلیت‌های رسانه‌ها و یا روش‌های نوین ترویج و انتشار اخبار خود بهره گرفته‌اند. همچنین ۴۴ درصد روش‌های جدید قیمت‌گذاری را اتخاذ کرده بودند.
بیشترین فعالیت‌های نوآورانه این شرکت‌ها در حوزه تحقیق و توسعه درون شرکتی با سهم ۷۰ درصد شرکت‌های مورد مطالعه و بعد از آن آموزش افراد برای انجام فعالیت‌های نوآورانه با سهم ۶۶ شرکت قرار داشته است.
نتایج این مطالعات نشان داد که ۵۵ درصد از شرکت‌های مطالعه شده در بخش‌های مختلف صنعتی و خدماتی از هیچ نوع حمایتی در طول سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ بهره نبرده‌اند و از طرف دیگر حدود ۴۵ درصد از شرکت‌ها حداقل یکی از انواع حمایت‌ها را دریافت کرده‌اند.
پیچیدگی و زمان‌بر بودن فرآیند دریافت حمایت‌ها مهمترین مانعی بود که بیش از نیمی از شرکت‌ها به آن اشاره کرده بودند. عدم آگاهی از مشوق‌ها و حمایت‌های در دسترس، عدم اثربخشی و کفایت حمایت و عدم پوشش حوزه فعالیت شرکت به ترتیب عوامل بعدی بودند که شرکت‌ها به عنوان موانع بهره‌مندی از حمایت‌ها ذکر کرده بودند.
این شرکت‌ها همچنین از عوامل مالی به عنوان «تاثیرگذارترین مانع» یاد کرده‌اند.
در حوزه‌های چهارده گانه بررسی شده حوزه تجهیزات آزمایشگاهی بیشترین درصد شرکت‌های با نوآوری فناورانه و حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بیشترین درصد شرکت‌های با نوآوری غیر فناورانه را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین ۸۱ درصد از کل شرکت‌ها و حدود ۷۷ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان این طرح اظهار کردند که استان محل استقرار آنها به عنوان بازار هدف ارائه محصولات و خدماتشان است. از میان کل شرکت‌های مورد مطالعه حدود ۲۱ درصد و از میان شرکت‌های دانش‌بنیان حدود ۱۷ درصد بازارهای کشورهای همسایه را برای ارائه محصولات و خدمات خود هدف‌گذاری کرده‌اند.
از میان کل شرکت‌های صادرکننده و در میان شرکت‌های دانش‌بنیان حدود ۶ درصد از آنها بازارهای موجود در کشورهای آسیایی و اقیانوسیه را برای ارائه محصولات و خدمات هدف‌گذاری کرده‌اند.
انتهای پیام