بهگفتهی پژوهشگران مسئول مطالعهی جدید، آتشفشانهای خاموش ممکن است منبعی از عناصر کمیاب زمین، از جمله گادولینیم، پرازئودیمیم، سریم، ساماریم، لانتان و نئودیمیم باشند. عناصر کمیاب زمین برای ساخت دستگاههایی که روزانه از آنها استفاده میکنیم، مانند تلفنهای هوشمند، تبلتها، تلویزیونهای صفحهتخت، آهنرباها و حتی موشکها و قطارها، به کار میروند. وجود این عناصر همچنین برای ساخت فناوریهای انرژی تجدیدپذیر بهتر، از جمله توربینهای بادی و باتریهای خودروهای برقی، ضروری است.
با وجود اینکه عناصر کمیاب زمین برخلاف نامشان بهطور کلی در زمین بسیار فراوان هستند، میزان غلظت آنها در سنگ معدن نسبتاً پایین است.
برخی عناصر کمیاب زمین مانند لانتان، سریم و نئودیمیم، درون ماگما وجود دارند
مایکل آننبرگ، زمینشیمیدان در دانشگاه ملی استرالیا و یکی از نویسندگان مقاله، در بیانیهای میگوید: «عناصر کمیاب زمین چندان هم کمیاب نیستند. این عناصر از نظر فراوانی مشابه سرب و مس هستند. اما استخراج و تجزیهی این فلزات از کانیهایی که در آنها قرار گرفتهاند، عملی چالشبرانگیز و پرهزینه است.»
برای یافتن منابع تازهای از عناصر کمیاب زمین، آننبرگ و همکارانش از آکادمی علوم چین، به بررسی ماگمای غنی از آهن در آتشفشانهای خاموش پرداختند. به گفتهی گروه دانشمندان، این نوع ماگما در میزان تمرکز عناصر کمیاب زمین، تا صد برابر پربازدهتر از ماگمایی است که معمولاً از آتشفشانهای فعال فوران میکند.
دانشمندان در آزمایشگاه با استفاده از سنگهایی شبیه به نمونههای موجود در آتشفشانهای خاموش غنی از آهن، فورانهای آتشفشانی را شبیهسازی کردند. این سنگها در کورهای تحت فشار با دمای بسیار بالا، حرارت داده شدند. در نهایت، سنگها ذوب شدند و گروه پژوهشی به بررسی عناصر موجود در آنها پرداختند. آنها حبابهای سیال ماگمایی هیدروترمال و جفت حبابهای اکسید آهن را مشاهده کردند که نشان میداد برخی عناصر کمیاب زمین، مانند لانتان، سریم و نئودیمیم، درون ماگما وجود دارند.
بیشتر بخوانید
آننبرگ میگوید: «ما هرگز ماگمای غنی از آهن را در فورانهای آتشفشانهای فعال ندیدهایم، اما میدانیم که بعضی از آتشفشانهای خاموش با میلیونها سال قدمت، این نوع فوران مرموز را تجربه کردهاند. یافتههای ما نشان میدهد که آتشفشانهای خاموش غنی از آهن در سراسر جهان، مانند کوه ال لاکو در شیلی، میتوانند برای وجود عناصر کمیاب زمین مورد مطالعه قرار گیرند.»
اگرچه نتایج مطالعه هنوز در مرحلهی آزمایشی قرار دارد، نشان میدهد که آتشفشانهای خاموش میتوانند مکان مناسبی برای جستجوی این عناصر باشند. در حال حاضر، الماس و مس از آتشفشانهای فرسوده یا خاموش استخراج میشوند، اما این به معنی بیخطر بودن نیست؛ چرا که دادههای زمینشناسی کافی برای بعضی از آتشفشانهای احتمالاً خاموش وجود ندارد.
انتظار میرود که تا سال ۲۰۳۰، میزان تقاضا برای عناصر کمیاب زمین تا پنج برابر افزایش یابد، زیرا کشورهای بیشتری به سوی انرژیهای تجدیدپذیر و فناوریهای پاک در حرکت هستند. در حال حاضر، چین بزرگترین ذخایر شناختهشدهی عناصر کمیاب زمین در جهان را دارد. سوئد نیز دارای بزرگترین ذخایر عناصر کمیاب زمین در اروپا است و استرالیا از ذخایر غنی در کوه ولد و مناطقی نزدیک به دابو و آلیس اسپرینگز بهره میبرد. همچنین، این عناصر در معدن مانتین پس در کالیفرنیا و احتمالاً، در آلاسکا، وایومینگ و تگزاس نیز یافت میشوند.
source