دایرةالمعارف دانش‌بنیان‌ها (۱۵۰)؛

اکوسیستم نوآوری شبکه‌ای از افراد، موجودیت‌ها، منابع و ساختار‌هایی است که نیرو‌ها را در مسیری گرد هم می‌آورد تا محصولات، ایده‌ها، سیستم‌ها و حتی شیوه‌های زندگی جدید را سرعت بخشند.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، زمانی بود که انقلاب دیجیتال به ما وعده می‌داد که باعث همکاری همه افراد در سراسر جهان شود؛ تماس‌های اسکایپی جای مکالمه‌های حضوری را گرفتند. اما پیش‌بینی‌های اولیه، یک نکته اساسی را از قلم انداخته بود و تحقیقات نشان می‌دهد که نزدیک بودن افراد به یکدیگر باعث ایجاد نوآوری می‌شود و به طور کلی نوآور بودن در خلاء امکان‌پذیر نیست.

اگرچه نوآوری خود وسیله‌ای برای بهبود نحوه دستیابی به اهداف توسعه است نه نتیجه آن، اما همان اصول اعمال می‌شود. برای اینکه ایده‌های نوآورانه به طور کارآمد تولید، توسعه، آزمایش و در نهایت برای تأثیر بر توسعه مورد استفاده واقع شوند، به اقدامات هماهنگ و مشترک افراد نیاز است که در مجموع به عنوان اکوسیستم نوآوری شناخته می‌شود.

به عبارت دیگر اکوسیستم فناوری را می‌توان به عنوان شبکه‌ای به هم پیوسته و وابسته از عناصر مختلف تعریف کنیم که برای تحریک نوآوری در محیط فناوری مربوط به محصولات و خدمات به شیوه‌ای پایدار گرد هم می‌آیند.

معادل اکوسیستم نوآوری در دنیای طبیعی، محیطی است که در آن هر جزء و رابطه آن با یکدیگر شبکه پیچیده‌ای از تعاملات همزیستی ایجاد می‌کند که در مجموع کل سیستم را به‌طور کارآمد و مؤثر حفظ می‌کند.

مفهوم اکوسیستم نوآوری در راستای رشد توجه و علاقه پژوهشگران با نگاه شبکه‌ای به نوآوری رواج یافته است. ریشه اصلی آن نیز به مفهوم اکوسیستم کسب‌وکار برمی‌گردد که توسط جیمز مور مطرح شد. براساس دیدگاه مور، اکوسیستم شبکه‌ای، ارتباطات آزاد بین بازیگران مختلف است و توانایی خود را حول یک نوآوری باهم ارتقا می‌دهند. این بازیگران، دانش، فناوری، مهارت و منابع اطلاعاتی خود را به اشتراک می‌گذارند و همزمان با هم همکاری و رقابت می‌کنند. 

محققان مدت‌هاست در حوزه مدیریت و صنعت نیز از دیدگاه‌های اکوسیستم برای درک پویایی‌های صنعتی استفاده می‌کنند. اگرچه مفهوم‌سازی‌های اولیه در ادبیات مدیریت و جغرافیای اقتصادی پدیدار شد، اما دیدگاه‌های اکوسیستم اخیراً در چارچوب کارآفرینی به کار گرفته می‌شود. 

اکوسیستم‌ها می‌توانند بر اساس فناوری، شبکه‌های مختلف و تنوع سازمانی متفاوت باشند. با این حال، مفهوم‌سازی‌های اکوسیستم عموماً بر نقش شبکه‌ها و توانایی آنها در ارائه منابع و اطلاعات به شرکت‌ها برای هدایت یک محیط رقابتی دائماً در حال تغییر، تمرکز دارند.

در پایان باید گفت که اکوسیستم بر این نکته تأکید دارد که یک شرکت، به عنوان یک عضو از یک جمع تلقی نمی‌شود. بلکه بخشی از روابط و فضای کلی حاکم بر یک اکوسیستم نوآوری و کسب‌وکار است. در واقع فعل و انفعالات بین شرکت‌ها و فرآیند ایجاد ارزش جمعی بسیار پیچیده‌تر از آن است که بتوان آنها را به صورت عوامل تک علتی و به صورت خطی نشان داد. مفهوم اکوسیستم بسیار گسترده است و جامعه‌ای از سازمان‌ها، مؤسسات و افرادی را که تحت تأثیر آن شرکت هستند را در بر می‌گیرد.