تحقیقات نشان می‌دهد که حتی پس از کاهش وزن شدید، سلول‌های چربی بدن «خاطره» چاقی را با خود حمل می‌کنند و این یافته ممکن است به توضیح اینکه چرا پس از یک برنامه کاهش وزن، حفظ لاغری می‌تواند سخت باشد، کمک کند. 

به گزارش ایسنا، این خاطره به این دلیل به وجود می‌آید که تجربه چاقی منجر به تغییراتی در اپی ژنوم می‌شود. اپی‌ژنوم به مجموعه‌ای از برچسب‌های شیمیایی گفته می‌شود که می‌توانند به دی‌ان‌ای و پروتئین‌های سلول، اضافه یا از آن‌ها حذف شوند و به افزایش یا کاهش فعالیت ژن کمک کنند. 

به نقل از نیچر، در مورد سلول‌های چربی، به نظر می‌رسد تغییر در فعالیت ژن باعث می‌شود آن‌ها از عملکرد طبیعی خود ناتوان باشند. این اختلال و همچنین تغییرات در فعالیت ژن‌ها می‌تواند مدت‌ها پس از کاهش وزن و رسیدن به سطوح سالم وزن، باقی بماند. 

لورا هینت (Laura Hinte)، یکی از نویسندگان این مطالعه و زیست‌شناس در موسسه فناوری فدرال (ETH) در سوئیس، می‌گوید: نتایج نشان می‌دهد افرادی که سعی در لاغری دارند اغلب به مراقبت‌های طولانی مدت نیاز دارند تا از افزایش وزن جلوگیری کنند. این بدان معناست که به طور بالقوه به کمک بیشتری نیاز دارید. 

هیون چول رو (Hyun Cheol Roh)، متخصص اپی ژنوم در دانشکده پزشکی دانشگاه ایندیانا در ایندیاناپولیس می‌گوید: اگرچه ما مدت‌ها می‌دانستیم که بدن پس از کاهش وزن تمایل دارد به چاقی بازگردد اما نحوه و چرایی این اتفاق تقریبا یک معما باقی مانده بود. نتایج جدید نشان می‌دهد که در سطح مولکولی چه اتفاقی می‌افتد، و این واقعا جالب است. 

خاطره‌ای ماندگار

هینت و همکارانش برای درک اینکه چرا با کاهش وزن امکان بازگشت تا این اندازه سریع وجود دارد، بافت چربی گروهی از افراد مبتلا به چاقی شدید و همچنین گروه کنترلی از افرادی که هرگز چاق نبوده‌اند را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. آن‌ها دریافتند که برخی از ژن‌ها در سلول‌های چربی گروه چاق نسبت به سلول‌های چربی گروه کنترل فعال‌تر بودند، در حالی که سایر ژن‌ها فعالیت کمتری داشتند. 

جراحی برای کاهش وزن نیز این الگو را تغییر نداد. دو سال پس از اینکه شرکت‌کنندگان چاق عمل‌های کاهش وزن را انجام دادند، مقدار زیادی وزن از دست دادند اما فعالیت ژنتیکی سلول‌های چربی آن‌ها همچنان الگوی مرتبط با چاقی را نشان می‌داد. دانشمندان نتایج مشابهی را در موش‌هایی که مقدار زیادی وزن از دست داده بودند، مشاهده کردند. 

در سلول‌های چربی انسان و موش، ژن‌هایی که در طول چاقی جمع‌آوری می‌شوند، در تحریک التهاب و فیبروز یعنی تشکیل بافت سفت و جای زخم مانند نقش دارند. ژن‌هایی که خاموش شده بودند به سلول‌های چربی کمک می‌کردند تا عملکرد طبیعی خود را داشته باشند. تحقیقات روی موش‌ها این تغییرات در فعالیت ژن را به تغییرات در اپی‌ژنوم نسبت داد که تاثیر قدرتمندی بر میزان فعال بودن یک ژن، از جمله اینکه آیا اصلا روشن است یا خیر، دارد. 

دانشمندان دوام این تغییرات را با قرار دادن موش‌های چاق در رژیم غذایی آزمایش کردند. چند ماه پس از لاغر شدن مجدد موش‌ها، تغییرات در اپی‌ژنوم آن‌ها ادامه یافت، گویی سلول‌ها «به یاد می‌آورند» که در بدنی مبتلا به چاقی قرار دارند. 

بازیابی سریع

فردیناند فون ماین (Ferdinand von Meyenn)، یکی از نویسندگان این مطالعه، متخصص اپی ژنوم در موسسه فناوری فدرال زوریخ می‌گوید که مشخص نیست که بدن تا چه زمانی چاقی را به خاطر می‌آورد. او می‌گوید: ممکن است یک پنجره زمانی وجود داشته باشد که این حافظه از بین برود. اما ما نمی‌دانیم. 

برای درک بهتر اثرات این حافظه، محققان سلول‌های چربی موش‌هایی را که پس از چاقی لاغر شده بودند، مورد مطالعه قرار دادند. این سلول‌ها نسبت به سلول‌های چربی موش‌های کنترلی که هرگز چاق نشده بودند، قند و چربی بیشتری جذب می‌کردند. موش‌های چاق سابق نیز در رژیم غذایی پرچرب سریع‌تر از موش‌های کنترل، وزن اضافه کردند. 

فون ماین می‌افزاید: پیشگیری از چاقی در ابتدا امری مهم است. او می‌گوید افرادی که وزن کم می‌کنند می‌توانند لاغر بمانند اما برای انجام این کار به تلاش و انرژی زیادی نیاز دارند.