جشن گرامیداشت شب یلدا با همکاری کارگروه تاریخ انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا و موسسهی ویردار کهن میهن و جمعی از فعالان فرهنگی و اجتماعی استان خوزستان در اهواز برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خورنا از اهواز در این مراسم که با استقبال پرشور شهروندان اهوازی در محل خانه سمن های استان خوزستان برگزار شد اشکان زارعی رئیس کارگروه تاریخ انجمن تاریانا خوزستان گفت: در ایران باستان ما بیش از ۲۰۰ جشن در طول سال داشتیم که نشان دهنده شادخواه و شادزیست بودن مردمان ایران در این دوران است. البته از میان این جشنهای پرشمار که بیشتر منطقهای و محلی بودند ۲۱ جشن همگانی تر، ملی تر و فراسرزمینی بود که یکی از آنها جشن شب چله یا یلدا است.
وی درباره چگونگی نامگذاری جشن شب چله یا یلدا نیز توضیح داد: ایرانیان باستان به دلیل آگاهی از دانش اختر شناسی پی برده بودند که یک دیماه بلندترین و سردترین شب سال است پس این فرآیند را پاس میداشتند چرا؟ چون معتقد بودند که با آمدن خورشید در آسمان، خورشید دوباره زنده و زایش پیدا میکند و به همین دلیل این شب به نام یلدا نام گذاری شد. از سوی دیگر چون از یکم دی تا دهم بهمن سرما بیشتر و سختتر میشد آن را چله بزرگ و از دهم بهمن تا بیست اسفند چله کوچک می گفتند. بدینگونه آیین بلندترین شب سال را جشن شب چله نامیدند.
این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: البته برگزاری جشن شب چله یا یلدا یک جنبههای نمادین هم داشت و آن پیروزی نهایی خوبی بر بدی. چراکه ایرانیها همیشه این اعتقاد را داشتند که سرانجام خوبی بر بدی پیروز است و لذا این را در جشنها، اندیشهها و ادبیات ایرانی به فراوانی میبینیم. به عنوان مثال در جشن تیرگان، فرشته باران زایی که در قالب یک اسب سفید است بر دیو خشکسالی که یک اسب سیاه است پیروز میشود، همچنین در جشن مهرگان ضحاک نماد اهریمن از کاوه نماد اهورایی شکست میخورد و در جشن شب چله نیز اینکه بلندترین شب سال به پایان میرسد و روشنایی میآید نوید پیروزی خوبی یا روشنایی بر بدی یا تاریکی است.
زارعی با اشاره به چگونگی برگزاری شب چله گفت: ایرانیها در پایان واپسین روز آذرماه از شامگاه تا بامداد در کنار سفرهای از میوههای سرخ رنگ (انار، لبو، انگور، سیب، هندوانه و…) که نمادی از سرخی خورشید است گرد هم میآیند و این شب را تا صبح با گفتگو، قصهگویی، شعر خوانی و….پاسداشت میکنند.
وی افزود: البته در سفره شب یلدا یک درخت سرو نیز وجود دارد چراکه سرو در فرهنگ ایرانی نماد راست قامتی، جاودانگی و نمادی از خورشید است. در بالای آن نیز یک ستاره به عنوان نشان درخشش خورشید و دو رشته سیمین و زرین آویزان به این ستاره (نمادی از کهکشانهای دور و نزدیک به خورشید) هم گذاشته میشود.
این دکترای تاریخ در پایان درباره تاثیر جشن شب چله ایرانی بر جامعه مسیحیت و جشن کریسمس نیز توضیحاتی ارائه داد و یادآور شد: جشنهای نوروز، تیرگان، مهرگان، سده، یلدا ووووو نمود و بازتابی از فرهنگ درخشان ایرانی هستند که امیدوارم با برگزاری هرچه بیشتر این جشنهای ایرانی و از جمله شب چله که ثبت جهانی هم شده است بتوانیم بیش از پیش فرهنگ ایرانی خود را پاس بداریم و به نسلهای بعدی هم منتقل کنیم.
یوسف لیموچی دکترای زبان و ادبیات فارسی نیز در این مراسم درباره بازتاب آئین شب چله در ادبیات فارسی گفت: یلدا در ادبیات فارسی جلوههای گوناگونی دارد بطوریکه بسیاری از آثار شاعران و سخنوران ما دارای تشبیهات فراوانی در این زمینه است. یعنی آنجا که سعدی بلندی گیسوی یار (روز رویش چون بر انداخت نقاب از سر زلف/گویی از روز قیامت شب یلدا برخاست) و یا دوران فراق را به بلندی شب یلدا تشبیه میکند (نظر به روی تو هر بامداد نوروزیست/ شب فراق تو هر شب که هست یلداییست)
وی ادامه داد: حافظ نیز از تاریکی این شب به عنوان استعارهای از دوران ظلم، جور و ستم و دوران جدال روشنایی و ظلمت استفاده می کند که البته در پس آن نیز روشنایی اهورایی بر تاریکی اهریمنی پیروز میشود.(صحبت حکام ظلمت شب یلداست/نور ز خورشید جوی بو که بر آید). همچنین در شاهنامه فردوسی هم به شب یلدا اشارهای شده است. فردوسی در پایان داستان پادشاهی اورمزد پس از آنکه از گذرا بودن جهان سخن میگوید، به شب یلدا اشاره می کند و از مخاطب شعرش میخواهد این روز را گرامی بدارد.
این دکترای ادبیات فارسی در پایان به تشبیهات و استعارههای دیگری نیز درباره شب یلدا در آثار شاعرانی مانند خواجوی کرمانی، اوحدی مراغهای، سلمان ثابتی، فیض کاشانی، وحشی بافقی، فروغی بسطامی و غیره هم اشاره کرد.
در بخش دیگری از این مراسم شیما حدادی کیا از فعالان فرهنگی استان خوزستان نیز داستان نبرد حران و پیروزی سورنا سردار اشکانی بر کراسوس سردار رومی را برای حاضران در این مراسم بازگو کرد.
وحیدی کیانی از شاعران و کنشگران فرهنگی و ادبی استان خوزستان نیز از مهمانان ویژه این مراسم بود که طی سخنانی با شادباش فرارسیدن شب یلدا، دو غزل از حافظ شیرازی را قرائت کرد.
هم نوازی دف و تنبک توسط لیلا شهابی و محمدرضا بشارتی نیا به همراه آوازخوانی داراب نجفی و گرفتن فال حافظ هم از دیگر برنامه جانبی این مراسم با مجری گری فاطمه عشیری بود.
source