طبق اعلام مرکز آمار ایران، در تابستان ۱۴۰۳، به‌طور میانگین هر روز ۵۹ نفر در ایران بر اثر حوادث رانندگی جان خود را از دست داده‌اند که نشان‌دهنده شدت بحران ترافیکی و ضرورت اقدامات فوری برای کاهش تلفات جاده‌ای است. اما همچنان اقدام عملی دراین باره دیده نمی‌شود.

تصادفات رانندگی عامل اصلی مرگ‌های غیرطبیعی در تابستان امسال اعلام شده است. هرچه کارشناسان هشدار می‌دهند و فریاد می‌زنند که فکری به حال این آمار بالای کشته شدگان تصادفات جاده‌ای کنید، گوش کسی بدهکار نیست. حتی مسئولان هم به طور مرتب انتقاد می‌کنند. این میان مشخص نیست که چه کسی باید فکری به حال وضعیت تصادفات در ایران کند. در حالی که بخش مهمی از این تصادفات، در عامل غیرانسانی، متوجه خودروسازان است، همچنان شاهد تفاوت عمده‌ای در ارائه خودروهای داخلی نیستیم و بیش از توجه به ایمن سازی، سودآور بودن این صنعت همیشه برای سازندگان مطرح بوده است.

طبق اعلام مرکز آمار ایران، در تابستان ۱۴۰۳، تعداد مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادفات رانندگی به ۵,۴۰۱ مورد رسید. این آمار تکان‌دهنده به معنای آن است که روزانه به‌طور میانگین حدود ۵۹ نفر در جاده‌ها و خیابان‌های کشور جان خود را از دست داده‌اند. این آمار به سختی قابل باور است. اما در سال‌های اخیر، به شنیدن خبرهای غیرقابل باور عادت کرده‌ایم. جانِ عزیزِ فرد فردِ این افراد، به سادگی قربانی مسائلی می‌شود که اگر از دهه‌ها پیش به دنبال حل آن بودیم، امروز به این مرحله نرسیده بودیم.

از عمده دلایل تصادفات رانندگی در ایران می‌توان به عواملی مرکب از خطای انسانی و مسائل فنی اشاره کرد. عواملی از جمله سرعت غیرمجاز، عدم رعایت فاصله ایمن، خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان و استفاده از تلفن همراه در هنگام رانندگی، که به‌عنوان رفتارهای پرخطر شناخته می‌شوند. از سویی دیگر، نقص فنی خودروها، کیفیت پایین وسایل نقلیه و نبود زیرساخت‌های استاندارد جاده‌ای، نقش مهمی در افزایش این آمار دارند.

خودروسازها

یک کارشناس خودرو، که ترجیح داد نامی از او برده نشود، درباره دلایل تصادفات جاده‌ای در ایران به «آرمان ملی» گفت: اول اینکه جاده‌ها استاندارد نیست. مساله بعدی این است که قوانین راهنمایی و رانندگی رعایت نمی‌شود. مساله مهم دیگر هم استاندارد نبودن خودروها است. زیرا زمانی که شما اگر با دوچرخه هم تردد کنی، تا زمانی که قوانین راهنمایی و رانندگی رعایت نشود، هیچ اتفاقی نمی‌افتد.

او در ادامه افزود: به دلیل اینکه حادثه و اتفاق همیشه هست، و پیش می‌آید، سطح ایمنی خودرو بسیار مهم است. در کشور ما متاسفانه اصلا به بحث ایمنی خودروها اهمیتی داده نمی‌شود. درحالی که اگر جان افراد اهمیت داشته باشد، بحث رعایت ایمنی خودرو برای یک خودروساز چندان مساله سختی نیست. اغلب خودروسازها تنها به فکر سود بیشتر هستند. همه جای دنیا خودرو یک وسیله مصرفی است، درحالی که در کشور ما جزو سرمایه‌های افراد به حساب می‌آید. این میان به تنها بخشی که کمتر توجه می‌شود، ایمنی و استاندارد سازی خودرو است.

 ناوگان عمومی

یکی از مشکلاتی که در مورد رانندگان ناوگان بین شهری مطرح می‌شود، رانندگی این افراد بیشتر از مقدار ساعت مجازی است که طبق ابلاغیه پلیس اعلام شده است. این رانندگان اغلب در چند شیفت پشت‌سرهم کار می‌کنند و همین مساله یکی از دلایل افزایش تصادفات به دلیل خستگی به ویژه در شب است.

اگر به صورت شبانه در جاده‌های ایران با سرویس ناوگان عمومی تردد داشته باشید، خواهید دید که بسیاری از این رانندگان با سرعتی بسیار بالا، آن هم در جاده‌هایی که برخی از آنها چندان هموار و استاندارد نیست رانندگی می‌کنند. طبق تجربه برخی مسافران که در ماه چندبار مجبور به تردد بین شهری هستند، رانندگان اتوبوس‌ها، به‌خصوص در شب، با سرعتی بالا رانندگی می‌کنند.

در همین راستا، جانشین پلیس راه کشور اعلام کرد: تمامی رانندگان حمل و نقل عمومی، فقط ۹ ساعت در شبانه روز اجازه رانندگی دارند که نباید از این میزان تجاوز کند.

سرهنگ سیاوش محبی در گفت‌وگو با ایرنا گفت: این میزان در دفترچه رانندگان درج شده و طبق ابلاغیه پلیس نباید راننده‌ای در طول ۲۴ ساعت از میزان ۹ ساعت عبور کند.

وی با بیان اینکه فعالیت تمامی ناوگان حمل و نقل عمومی در پاسگاه‌ها و پلیس‌راه‌ها ثبت می‌شود، افزود: ساعت کار راننده نیز پاسگاه به پاسگاه رصد می‌شود.

جانشین پلیس راه کشور همچنین درباره وضعیت ناوگان حمل نقل عمومی کشور گفت: متاسفانه بخش قابل توجهی از ناوگان ما از مرز فرسودگی عبور کرده‌اند که به طور طبیعی میزان حوادث را افزایش می‌دهد.

سرهنگ محبی با بیان اینکه حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی فرسوده است، افزود: با این حال به دلیل نظارت بالا میزان تصادفات حمل و نقل عمومی در کشور حدود یک ‌درصد است که در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار دارد.

وی در کنار عامل انسانی از زیرساخت جاده‌ای و همچنین فرسودگی به عنوان مهم‌ترین عوامل در بروز حوادث نام برد و گفت: توسعه زیرساخت‌ها، برطرف شدن نقاط حادثه خیز و همچنین نوسازی ناوگان عمومی می‌تواند بخش قابل توجهی از حوادث و یا تبعات حوادث را کاهش دهد.

جریمه سنگین مصرف مواد

مصرف موادمخدر توسط برخی رانندگان ناوگان عمومی، به‌خصوص در جاده‌ها، از گذشته تا امروز بارها عنوان شده است. برخی از رانندگان ناوگان عمومی به دلیل اینکه مجبور به رانندگی‌های طولانی مدت به‌خصوص در شب هنگام هستند، گاهی مشاهده شده است که به مصرف موادمخدر روی آورده‌اند.

حالا جانشین پلیس راهور فراجا همچنین درباره موضوع مصرف مواد مخدر توسط برخی از رانندگان حمل و نقل عمومی نیز گفته است: با سختگیری پلیس و نظارت‌های دقیق این موضوع به حداقل رسیده است.

سرهنگ محبی بر پایش لحظه‌ای و اتفاقی رانندگان برای مصرف مخدر اشاره و تاکید کرد: در صورت اثبات مصرف هرگونه مخدر توسط راننده، خودرو توقیف و گواهینامه و دفترچه راننده نیز مصادره خواهد شد و راننده مذکور تا ۶ ماه حق رانندگی نخواهد داشت.

به گفته او، تمامی رانندگان نیز باید در زمان تمدید و دریافت آزمایش اعتیاد را انجام دهند و در زمان آزمایش نیز در صورت اثبات مصرف مخدر به مدت ۶ ماه حق درخواست گواهینامه نخواهند داشت.