به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت «هفتاد و پنجمین سالگرد تصویب کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ ژنو»، با حضور «کاظم غریب آبادی»، معاون حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه، «ونسان کاسارد»، رئیس نمایندگی کمیته بین المللی صلیب سرخ در ایران، «پیرحسین کولیوند»، رئیس جمعیت هلال احمر و رئیس کمیته ملی حقوق بین المللی بشر دوستانه و «احمد رضا پورخاقان»، رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح و معاون رئیس قوه قضائیه در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه برگزار شد.
غریب آبادی در این جلسه اظهار داشت: مایلم در ابتدا مراتب خرسندی و افتخار خود را از حضور در آئین بزرگداشت ۷۵ امین سالگرد تصویب کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو که میراث گرانبهای بشریت است ابراز کنیم. امروز در اینجا گرد آمده‌ایم تا هفتاد و پنجمین سالگرد تصویب کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو را گرامی بداریم، این کنوانسیون‌ها نه تنها پایه گذار حقوق بین‌الملل بشردوستانه هستند، بلکه در طول این سال‌ها در برخی موارد نقشی اساسی در کاهش رنج و درد انسان‌ها در زمان جنگ‌ها و بحران‌های انسانی هم ایفا کرده‌اند.
وی افزود: جنگ به عنوان یک پدیده شوم تاریخی به قدمت آفرینش انسان دارد و در این میان حقوق جنگ یا حقوق مخاصمات مسلحانه از جمله مباحث و موضوعاتی است که از آغاز شکل گیری حقوق بین‌الملل مورد بحث و بررسی قرار گرفته تا این پدیده تلخ را با موازین اخلاقی و انسانی منطبق نماید. حقوق بشردوستانه با قبول واقعیت این پدیده مخرب به منظور کاهش آلام و احترام به کرامت انسان‌ها، حمایت از غیرنظامیان جلوگیری از تخریب اموال، محدود کردن آثار ناشی از جنگ و پیگرد، محاکمه و کیفر جنایتکاران جنگی نقش بسیار تعیین کننده‌ای در کنترل و هدایت مخاصمات مسلحانه دارد.
جامعه بین‌الملل امروز با عدم پایبندی طرفین درگیر به قواعد بین‌المللی، بشر دوستانه مواجه است
معاون وزیر خارجه ادامه داد: گزارش‌های سالانه سازمان ملل در مورد حفاظت از غیر نظامیان نشان می‌دهد که درگیری‌های مسلحانه همچنان با تعداد بالای مرگ و میر غیر نظامیان، مجروحان، افراد آواره، ناپدید شدن و همچنین تخریب و ویران شدن، خانه‌ها، مدارس بیمارستان‌ها و آسیب به زیر ساخت‌های غیر نظامی همراه بوده است. حفاظت از غیر نظامیان نیازمند رویکردی جامع برای پیش بینی و کاهش چنین خطرات و رنج‌هایی است. تمام تلاش‌ها باید در راستای اطمینان از رعایت قوانین بین المللی بشردوستانه صورت گیرد و اینکه غیرنظامیان و اهداف غیر نظامی بدون توجه به صحنه جنگ مورد حفاظت قرار می‌گیرند، سازمان ملل در وادار ساختن طرف‌های درگیری به پایبندی به تعهدات خود و احترام به حقوق بین‌الملل بشردوستانه دارای نقشی حیاتی است. علاوه بر این دولت‌ها باید برای اطمینان از رعایت حقوق بین‌الملل بشردوستانه اقدامات بیشتری انجام دهند. کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ ژنو و پروتکل‌های الحاقی سنگ بنای چارچوب‌های حقوقی برای حفاظت از غیرنظامیان و کسانی که در منازعات مسلحانه شرکت نمی‌کنند، هستند.
وی با اشاره به اینکه کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو در حقیقت پاسخی به نیازهای بشری در شرایط بحرانی جنگ‌ها و درگیری‌ها بودند، تاکید کرد: این کنوانسیون‌ها که به منظور حفظ کرامت انسانی در برابر خشونت‌های جنگی طراحی شدند، به کشورهای امضا کننده این امکان را می‌دهد که اصول بنیادین حقوق بشر را حتی در پیچیده‌ترین شرایط مورد تاکید قرار دهند.
معاون حقوقی و بین المللی وزیر خارجه در ادامه بیان کرد: علاوه بر این موارد دیوان بین‌المللی دادگستری در نظر مشورتی خود در سال ۱۹۹۶ در مورد «قانونی بودن تهدید یا استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بر دو اصل اساسی حقوق بین‌الملل بشردوستانه یعنی تمایز بین نظامیان و غیر نظامیان و ممنوعیت رنج‌های غیرضروری تأکید کرده است. دیوان به صراحت اعلام کرده است که کشورها هرگز نباید غیر نظامیان را هدف حملات قرار دهند و در نتیجه هرگز نباید از سلاح‌هایی استفاده کنند که قادر به تشخیص اهداف غیر نظامی و نظامی نیستند. به رغم الزام آور بودن قواعد بین‌المللی، بشر دوستانه چالش جدی که جامعه بین‌الملل امروزه با آن مواجه است عدم پایبندی طرفین درگیر به این قواعد است.
ساز و کارهای نظارتی بر نقض حقوق بشر باید تقویت شوند
غریب آبادی یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران همواره به اصول انسانی و بشردوستانه پایبند بوده و بر این باور است که هرگونه نقض این اصول نه تنها به حقوق انسان‌ها آسیب می‌زند، بلکه بر امنیت و ثبات جهانی نیز تأثیر منفی می‌گذارد. در این سال‌ها ما شاهد بحران‌های انسانی متعددی در نقاط مختلف جهان بوده‌ایم که در بسیاری از این موارد نقض آشکار و بی رحمانه اصول حقوق بشردوستانه از جمله در برابر غیر نظامیان و افرادی که تحت تأثیر جنگ‌ها و درگیری‌ها قرار می‌گیرند، مشاهده شده است. ما معتقدیم که اجرای کامل این کنوانسیون‌ها نه تنها نیازمند اراده سیاسی کشورهای عضو است، بلکه نیازمند تقویت ساز و کارهای نظارتی و همچنین پاسخگویی به موارد نقض حقوق بشر در سطح جهانی می‌باشد.
وی همچنین گفت: برای تکیه بر تلاش‌های فوق و اجرای بهتر مفاد کنوانسیون‌های ژنو ،۱۹۴۹، مایلم به اطلاع برسانم که یک کارگروه ویژه در قوه قضائیه ایران برای تهیه پیش نویس قانون جدید با هدف جرم انگاری شنیع‌ترین جنایات بین المللی از جمله جنایات جنگی تشکیل شده است. اعضای کارگروه مذکور شامل قضات عالی رتبه دادستان‌ها و کلاً اساتید برجسته دانشگاه و همچنین نمایندگان وزارت امور خارجه و دادگستری می‌باشند، پس از نهایی شدن این لایحه توسط هیئت وزیران برای تصویب به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌شود.
معاون وزیر خارجه ادامه داد: مایه تأسف و نگرانی است که در منطقه غرب آسیا از جمله در سرزمین‌های اشغالی فلسطین اجرای قوانین بین‌المللی بشر دوستانه به شدت نقض می‌شود جدی ترین نقض حقوق بین‌الملل بشر دوستانه سیاست‌ها و اعمال سیستماتیک ضد انسانی و نژاد پرستانه رژیم اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین است. نسل کشی، ایجاد قحطی، کشتار وسیع غیر نظامیان از جمله کودکان، زنان و سالخوردگان، نابودی بیمارستان‌ها و سیستم بهداشت و درمان حمله به مساجد، کلیساها، تخریب عامدانه مراکز تاریخی و فرهنگی حمله علیه کارمندان بین‌المللی و خبرنگاران تخریب منازل مسکونی، از بین بردن مزارع کوچ اجباری و دسته جمعی مردم فلسطین، تداوم تجاوز و غصب سرزمین‌های فلسطین از طریق شهرک سازی تنها بخشی از جنایاتی است که علیه ملت فلسطین ارتکاب یافته است.
وی افزود: بی تفاوتی در مقابل این جنایات بی تفاوتی در مقابل بشریت و کرامت و تمامیت روحی و جسمانی اوست این بی تفاوتی باعث خواهد شد که مبانی حقوق بین‌الملل بشردوستانه که اخلاقی ترین و انسانی‌ترین مقررات حیات بین المللی هستند، سست و لرزان گردد و باعث شود که جنایتکاران دیگر آن را به عنوان مجوزی تلقی کنند تا در آینده هرگونه جنایتی علیه انسان‌های بی‌گناه را روا بدانند. تمام موارد فوق بدون توجه به این واقعیت است که رژیم اشغالگر اسرائیل طی دهه‌ها تعهدات خود به عنوان یک قدرت اشغالگر را که در کنوانسیون چهارم ژنو ذکر شده است، آشکارا نقض کرده است. این امر توسط نهادهای مختلف سازمان ملل متحد از جمله ارگان قضائی اصلی آن، دیوان بین‌المللی دادگستری، در نظر مشورتی دیوار حائل در سال ۲۰۰۴ و همچنین آخرین نظر مشورتی آن در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۴ در مورد پیامدهای قانونی ناشی از سیاست‌ها و اقدامات اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین تأیید شده است.
استانداردهای دوگانه غرب در زمینه حقوق بشر و اضح و آشکار است
غریب آبادی عنوان کرد: جهان در حال حاضر با چالش‌ها و تنش‌های متعدد درهم پیچیده و ظاهراً مزمنی مواجه است که تلاش‌های معدود و حرکت‌های محدود صورت گرفته، برای حل و فصل آنها ناکافی است، زیرا عوامل ایجاد کننده این بحران‌ها با سرعت بیشتری عمل می‌کنند و پیش می‌روند، گرسنگی، قحطی آوارگی تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی مانند سیل، جنگ، جابجایی‌های اجباری مهاجرت و پناهجویی، درگیری‌های مسلحانه و … بحران‌هایی هستند که به نظر می‌رسد جهان را در کنترل خویش درآورده‌اند؛ این بحران‌ها که دومینو وار در مناطق مختلف جهان در حال رخ دادن هستند، حلقه‌های بهم پیوسته یک زنجیره تهدید کننده زندگی انسان‌ها محسوب می‌شوند.
وی اظهار داشت: برخی کشورها که در موضوعات مختلف مدعی صاحب سبک هستند برای پیشبرد برنامه‌های خود در زمینه‌های مختلف به استانداردهای دوگانه‌ای دست می‌زنند که بی ثباتی جهانی و نقض گسترده حقوق مردم را به دنبال دارد؛ این استانداردهای دوگانه در همه زمینه‌ها قابل مشاهده هستند، اما در زمینه حقوق بشر و حقوق بشردوستانه وضوح آشکارتری دارند.
معاون وزیر خارجه در پایان گفت: ضمن گرامیداشت این سالگرد مهم به این نکته نیز باید توجه داشته باشیم که تمامی اعضای کنوانسیون‌ها باید به تعهدات خود پایبند باشند و در برابر نقض‌های آشکار این اصول نه تنها سکوت نکنند، بلکه با همکاری‌های مشترک و استفاده از ابزارهای دیپلماتیک و قانونی از حقوق انسان‌ها در برابر جنگ‌ها و خصومت‌ها حمایت کنند. همچنین از تمامی اعضا خواستاریم که با عزم راسخ، همبستگی و همکاری بیشتر گام‌های موثرتری در جهت تضمین رعایت حقوق بشردوستانه بردارند و به حفظ کرامت انسانی در تمامی سطوح اهتمام ورزند، ما مسئولیت داریم اطمینان حاصل جنایت کنیم که هیچ فردی در جنگ‌ها و بحران‌ها از حقوق بنیادین خود محروم نخواهد شد و مرتکبان در قبال اعمال خود پاسخگو باشند.