مدل جدیدی برای بیماری آلزایمر پیشنهاد شده که می‌تواند روند درک و درمان این بیماری پیچیده را تسریع کند و درعین‌حال، همه‌ی جنبه‌های آن را تحت نظریه‌ای یکپارچه قرار دهد.

به‌ گزارش ساینس‌آلرت، محققان دانشگاه آریزونا معتقدند که گرانول‌های استرس عامل اصلی آلزایمر محسوب می‌شوند. گرانول‌های استرس، توده‌هایی از پروتئین و RNA هستند که در شرایط استرس‌زا و تحت تأثیر عوامل خطر ژنتیکی و محیطی در اطراف سلول‌ها تشکیل می‌شوند.

ثابت شده که آلزایمر باعث تغییرات عمده‌ی بیان ژن در مراحل اولیه می‌شود و این مسیرهای زیستی را از ابتدا بازبرنامه‌ریزی می‌کند و در نتیجه باعث افزایش استرس سلولی، مسدود‌شدن ارتباطات نورونی و ناهنجاری‌های پروتئینی مانند تجمع توده‌های آمیلوئید-بتا می‌شود. آنچه هنوز مشخص نیست، علت این تغییرات گسترده در رفتار ژن‌ها است و اینکه آیا می‌توان از این طریق، بیماری آلزایمر را توضیح داد یا خیر.

عکاس: Coleman et al

گرانول‌های استرسی معمولاً نقش محافظتی دارند و به سلول‌ها کمک می‌کنند تا در شرایط تنش‌زا، تعادل خود (هومئوستازی) را بازیابند. اما مشکل اینجاست که در بیماری آلزایمر، این گرانول‌ها پس از رفع تنش بیش‌از‌حد باقی می‌مانند و به‌جای تجزیه و برگشت به حالت عادی، پایدار مانده و در عملکرد طبیعی سلول اختلال ایجاد می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این اختلالات با انتقال مولکول‌ها بین هسته‌ی سلول و سیتوپلاسم اطراف آن ارتباط دارد؛ فرآیندی که برای فعالیت صحیح سلول‌های عصبی حیاتی است.

پائول کلمن، عصب‌شناس، می‌گوید: «فرضیه‌ی ما با تمرکز بر اختلال ارتباط بین هسته و سیتوپلاسم که به تغییرات گسترده در بیان ژن منجر می‌شود، چارچوبی منطقی برای درک مکانیسم‌های این بیماری پیچیده ارائه می‌دهد.» او می‌افزاید مطالعه‌ی این تغییرات اولیه‌ی آلزایمر می‌تواند به ابداع روش‌های نوآورانه برای تشخیص، درمان و پیشگیری کمک کند و این بیماری را از ریشه هدف قرار دهد.

فرضیه‌ی مطالعه بیان می‌کند که گرانول‌های استرس با مختل‌کردن سیستم انتقال سلولی، باعث تغییر در بیان ژن می‌شوند و در نهایت تمامی علائم آلزایمر از جمله التهاب عصبی و درهم‌تنیدگی پروتئین تاو را ایجاد می‌کنند.

به بیان ساده‌تر، تمام جنبه‌های مختلف آلزایمر ممکن است از یک عامل مشترک ناشی شوند. اگرچه هنوز شواهد قطعی برای تأیید این مدل پیشنهادی وجود ندارد، محققان نشان داده‌اند که نظریه‌شان با یافته‌های علمی کنونی همخوانی دارد. نکته‌ی مهم اینجاست که استرس سلولی قبل از ظهور علائم آلزایمر رخ می‌دهد. بنابراین، دانشمندان این فرصت را دارند که این بیماری را در مراحل ابتدایی آن متوقف کنند. در واقع، ممکن است بتوان بسیاری از علائم آلزایمر را از همان ابتدا مهار کرد.

عوامل مختلف از آلودگی هوا گرفته تا جهش‌های ژنتیکی، ممکن است باعث شوند گرانول‌های استرس برای مدت طولانی‌تر در سلول‌ها باقی بمانند. پژوهش‌های آینده این فرصت را خواهند داشت که به بررسی دقیق‌تر درباره‌ی نحوه‌ی تشکیل گرانول‌ها و تأثیرات مخرب آن‌ها بپردازند.

کلمن معتقد است که پژوهش آن‌ها به بحث مداوم درباره‌ی زمان دقیق آغاز بیماری آلزایمر کمک می‌کند؛ موضوعی که با پیشرفت‌های علمی و فناوری در حال تحول است. او تأکید دارد که دو پرسش اساسی در این زمینه مطرح هستند: این بیماری از چه مرحله‌ای قابل شناسایی است و چه زمانی باید برای مداخله‌ی درمانی اقدام کرد. پاسخ به این سؤالات می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه و آینده‌ی پزشکی داشته باشد.

پژوهش در مجله‌ی آلزایمر و زوال عقل: نشریه انجمن آلزایمر منتشر شده است.