به گزارش صدای بورس،صنعت لیزینگ سابقه‌ای بیش از ۳۰ساله در ایران دارد، اما آن‌طور که از شواهد بر می‌آید نتوانسته نقشی را که از یک ابزار تأمین مالی انتظار می‌رود در اقتصاد ملی کشور بازی کند.
به طوری که به گفته کارشناسان، لیزینگ ظرفیت تأمین مالی بنگاه‌ها و تحریک عرضه به قصد رونق اقتصادی بدون ایجاد آثار تورم زایی را دارد و بهترین نسخه درمان برای شرایط رکود تورمی است. در کشورهای توسعه یافته از این صنعت در بخش‌های متعددی استفاده می‌شود، اما آن طور که شایسته است از صنعت لیزینگ در ایران استقبال نشده است. اگرچه گروه سایر واسطه‌گری‌های مالی در بورس ایران به عنوان یک گروه کوچک فعالیت می‌کند، اما با در نظر گـرفتن شرایط تورمی، گزینه‌های جذابی را برای سرمایه‌گذاری می‌توان یافت. باید به این نکته توجه داشت لیزینگ‌ها در کنار دیگر نهادهای مالی به عنوان “واسطه گرهای مالی”، می‌توانند نقش اساسی در حوزه تداوم سرمایه‌گذاری در پروژه‌های تولیدی، تأمین “سرمایه در گردش” و تأمین وجوه لازم برای رفع نیازهای مصرفی خانوارها داشته باشند؛ به عبارت دیگـر این نهادهای مـالی با هدف گسترش دادوستد در بازارها به وجود آمده‌اند و به همین منظور سرمایه‌های سرگردان را از سرمایه گذاران جذب کرده و در اختیار سرمایه پذیران می‌گذارند. به بیان دیگر شرکت‌های لیـزینگ، به‌عنوان یک کانال پولی عمل می‌کنند و وجـوه نقد را از واحدهایی که دارای مازاد نقدینگی هستند، دریافت کرده و به واحدهایی که کسری نقدینگی دارند، هدایت می‌کنند.
با مجید جمشیدی، مدیرعامل لیزینگ هوشمند فردا درباره وضعیت این صنعت در اقتصاد کشور و تنگناها و مشکلات صنعت لیزینگ به گفت وگو نشسته است که حاصل آن را می‌خوانید.
* چگونه استفاده گسترده از لیزینگ می‌تواند بر نرخ سود بازار سرمایه تأثیر بگذارد؟
لیزینگ یک روش تأمین‌مالی است که اجازه می‌دهد یک شرکت یا فرد، تجهیزات یا دارایی‌های مورد نیاز را با پرداخت اقساط ماهانه بهره‌برداری کند. زمانی که لیزینگ وارد عملیات تأمین مالی در کنار سایر ابزارها می‌شود، در آن زمان مشتریان و متقاضیان انتخاب می‌کنند از کدام ابزار استفاده کنند. زمانی که قدرت انتخاب زیاد باشد، بازار رقابتی ایجاد می‌شود و این بازار رقابتی باعث می‌شود که شرکت‌ها نرخ خود را پایین آورند. در حال حاضر بخاطر نرخ دستوری، شرکت‌های لیزینگ از یک نرخ ثابتی تبعیت می‌کنند و نرخ شناوری وجود ندارد.
تأثیر لیزینگ بر نرخ سود بازار سرمایه به عوامل مختلفی بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش تقاضا برای تأمین مالی اشاره کرد چرا که با ورود لیزینگ، تعداد بیشتری از شرکت‌ها و افراد می‌توانند به تجهیزات و دارایی‌هایی دسترسی داشته باشند که قبلاً به دلیل مشکلات مالی قادر به خرید آنها نبودند. این باعث افزایش تقاضا برای تأمین مالی و خرید این دارایی‌ها می‌شود، که به نوبه خود می‌تواند به رشد و توسعه صنعت و اقتصاد کمک کند. دوم افزایش رقابت است، وجود لیزینگ باعث می‌شود که شرکت‌های تأمین کننده مالی و بانک‌ها برای جذب مشتریان و رقابت با یکدیگر، نرخ سود خود را کاهش دهند. این رقابت ممکن است منجر به کاهش نرخ سود بازار سرمایه شود تا مشتریان جذب شوند و سومین تاثیر آن بر نرخ سود بازار سرمایه بر عرضه و تقاضا است، افزایش تقاضا برای تجهیزات و دارایی‌ها با استفاده از لیزینگ می‌تواند به افزایش تولید و عرضه آنها منجر شود.
* با وجود روند سختی که لیزینگ‌ها دارند، بازار سرمایه چطور می‌تواند به تأمین منابع مالی لیزینگ‌ها کمک کند؟
با وجود محدودیت در خصوص تأمین منابع برای شرکت‌های لیزینگ، این شرکت‌ها می‌توانند از چارچوب‌های خاصی استفاده کنند و با انتشار اوراق قرضه یا از طریق سهامداران تأمین مالی کنند. منابع مالی را می‌توان از طریق بازارهای رسمی(بورس) و یا خارج از بورس، داخل و یا خارج از کشور تأمین کرد. همانطورکه ذکر شد انتشار اوراق قرضه یکی از راه‌های تأمین مالی برای شرکت‌های لیزینگ است. راه‌حل دیگر در این بازار که کمک شایانی به شرکت‌های لیزینگ و سهامداران می‌کند، ایجاد راه حل‌هایی برای خرید سهام یا خرید کالا در بورس کالا به‌صورت خرید اعتباری از طریق لیزینگ است.
* آیا برای برداشتن این محدودیت‌ها، شرکت‌های لیزینگ با سازمان بورس جلساتی را برگزار کرده اند؟
نهاد بالادستی شرکت‌های لیزینگ، بانک مرکزی است. انجمن ملی لیزینگ ایران باید برای چابک سازی دستورالعمل اجرایی تاسیس لیزینگ اقدام کند که البته اقدامات خوبی هم در حال انجام است. یکسری قوانین و مقررات در این دستورالعمل‌ها گنجانده شده است که شفاف نیست. شفاف نبودن این دستورالعمل‌ها باعث شده شرکت‌های لیزینگ با مشکلاتی برای تأمین منابع مالی از بازار سرمایه مواجه شوند. برای مثال لیزینگ‌ها می‌توانند از اشخاص حقیقی یا حقوقی (غیر از بانک‌ها و موسسات اعتباری) تأمین مالی کنند اما روش‌های آن مشخص نشده و شرکت‌ها نمی‌دانند اگر این تأمین مالی انجام شود از نظر مقرراتی مشکلی پیش خواهد آمد یا خیر؟ در همین راستا انجمن ملی لیزینگ با بانک مرکزی و سازمان بورس جلساتی را برگزار کردند و به نتایجی هم دست یافته‌اند و امیدوارم تا پایان سال این قوانین و مقررات توسط بانک مرکزی اصلاح، تایید و اجرایی شود. همچنین در هفته‌های اخیر مدیران و متخصصین صنعت لیزینگ جلسات و نشست‌هایی به منظور تأمین مالی در حوزه‌های مختلف تأمین مالی جمعی، حوزه بازارسرمایه و همچنین صکوک برگزار کرده‌اند.
* یکی از راه‌های تأمین مالی، انتشار اوراق است. آیا اعداد و ارقامی در حوزه انتشار اوراق در بازار سرمایه دارید؟
انتشار اوراق سال‌های پیش توسط برخی شرکت‌های لیزینگ انجام شد اما آمار دقیقی در خصوص تعداد و ارقام انتشارندارم. یکی از روش‌های مناسب برای تأمین مالی، انتشار اوراق صکوک اجاره و اوراق رهنی است چرا که شرکت‌ها در انتشار برخی اوراق (اوراق رهنی) راحت تر و بدون دردسر می‌توانند اوراق منتشر کنند و به نظر می‌رسد ۲ تا ۳ شرکت لیزینگ اقدام به انتشار اوراق کرده‌اند.
* مجلس در خصوص موانع، قوانین و مقررات می‌تواند کمکی به رفع مشکلات این صنعت کند؟
مجلس در یکی دو سال گذشته کمک خوبی کرده و صنعت لیزینگ یک نفس تازه‌ای گرفته است. یکی از این کمک‌ها، حذف مالیات بر ارزش افزوده سود تسهیلات بوده است. در گذشته مالیاتی که از سود تسهیلات دریافت می‌شد، باید از سوی متقاضی و مصرف کننده پرداخت می‌شد که با تلاش انجمن ملی لیزینگ و بانک مرکزی و مکاتباتی که با مجلس شورای اسلامی انجام شد، این قانون حذف شد و با حذف این عدد ۳ الی ۴ درصد نرخ تمام شده مشتری کاهش پیدا کرد.
* لیزینگ هوشمند فردا در کدام حوزه‌ها حضور پررنگ‌تری دارد، چرا؟
شرکت لیزینگ هوشمند فردا یکی از شرکت‌های زیر گروه ((های وب)) است، (های وب) یکی از شرکت‌های برتر در ارائه خدمات انتقال داده است که شرکت بورسی است. گروه مالی به منظور توسعه و تکمیل زنجیره تأمین و خدمات و ارائه یک سبد متنوع به مخاطبان، ایده شکل گیری لیزینگ را مطرح و توسط مدیران و کارشناسان در کارگروهی بررسی شد. در زمان ایجاد سعی شد از افراد و مختصصان این صنعت استفاده شود، افرادی که در هیات موسس و هیات مدیره حضور دارند از متخصصین و صاحب نظران این صنعت هستند و از آنجا که یک شرکت IT محورهست تمرکز و استراتژی فعالیت مجموعه حوزه IT و فناوری است اما با توجه به اینکه در ایران لیزینگ تخصصی وجود ندارد و تمام شرکت‌ها براساس دستورالعمل و اساسنامه و فرآیندی که بانک مرکزی تصویب کرده، فعالیت می‌کنند بنابراین شرکت لیزینگ هوشمند فردا هم در تمام حوزه‌ها ازجمله فناوری و IT فعالیت دارد.
ایده شکل‌گیری این شرکت از اوایل سال ۱۴۰۰ بود و در اواخر مردادماه شرکت لیزینگ هوشمند فردا به ثبت رسید و مجوز فعالیت خود را از بانک مرکزی اخذ کرد. در بازه زمانی کوتاهی که فعالیت مجموعه آغاز شد توانست در حوزه خودرو، حمل و نقل باری و مسافری، لوازم خانگی، IT وتجهیزات فناوری ورود کند. هدف مجموعه این است که با توجه به قابلیت‌هایی که در گروه وجود دارد با تمرکز بیشتر برفعالیت‌ها، خدمات متنوع تری را به مشتریان ارائه دهیم.
* شرکت شما برنامه ای برای افزایش سرمایه دارد؟
در شرکت لیزینگ هوشمند فردا برنامه افزایش سرمایه داریم تا بتوانیم در این صنعت و بازار جزو شرکت‌های برتر باشیم، مدل‌های مختلفی را برنامه ریزی کردیم که نیاز به تصویب دارند که در یک ماه آینده اقدامات اجرایی آن اتفاق می‌افتد. مجموعه هوشمند فردا دو برنامه افزایش سرمایه دارد که در مرحله اول تا ۲۰۰ میلیارد و مرحله دوم تا هزارمیلیارد است. در میان شرکت‌های لیزینگ فقط یک شرکت بالای هزار میلیارد سرمایه دارد و مابقی تا ۵۰۰ میلیارد هستند. شرکت‌های لیزینگ نیاز به حمایت نهادهای بالادستی دارند و توجه به این شرکت‌ها کمک به صنعت لیزینگ است تا مردم استقبال بیشتری داشته باشند و قوانین و مقررات بانک مرکزی شفاف‌تر باشد.
* چه مزایا و معایبی برای شرکت‌ها یا افراد در استفاده از لیزینگ وجود دارد؟
مزایای لیزینگ بیشتر از معایب آن است. لیزینگ، ابزار رونق اقتصادی محسوب می‌شود، صنعت لیزینگ می‌تواند از طریق مکانیسم کمک فروش برای کالاهای سرمایه‌ای بادوام، به رشد و شکوفایی صنایع مختلف از طریق روان‌سازی چرخه تولید و فروش محصولات به آنها کمک کند. لیزینگ، ابزار رفاه اجتماعی است، موجب تأمین اعتبار مصرف‌کنندگان و افزایش قدرت خرید، افزایش نقدینگی و در نتیجه رفاه نسبی و رضایت اجتماعی را بدنبال دارد. در شرایط اقتصادی و تورمی موجود تأمین کردن کالا، نقدینگی بالا می‌خواهد که لیزینگ می‌توان با روش‌ها و ابزارهای مالی سطح نقدینگی را افزایش دهد تا متقاضیان بتوانند کالایی که مدنظرشان است راحت تر خریداری کنند و این رضایت و رفاه اجتماعی را ایجاد می‌کند.
مزیت دیگر لیزینگ این است که متقاضی نیاز به سرمایه زیادی ندارد، چرا که خاصیت لیزینگ این است که کالایی را از تولیدکننده تهیه و آن را به صورت اجاره در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهد درواقع با عملیات لیزینگ بدون اینکه هزینه هنگفتی را صرف کنید در بازه زمانی مشخص با یک قرارداد مشخص، دارایی را بدست می‌آورید.
مزیت دیگر لیزینگ ابزار توسعه و تنوع در بازارهای مالی و پولی است با توجه به محدود بودن ابزارها و سازوکارهای مالی و پولی در کشور، لیزینگ به‌عنوان یک ابزار مالی و تخصصی می‌تواند تخصص و دانش فنی این صنعت بین‌المللی را به کشور انتقال و آن‌را از حالت سنتی به صنعتی و سیستماتیک تبدیل کند، مثل لیزینگ‌های اهرمی و لیزینگ‌های مرزگذر و بین المللی یکی دیگر از ویژگی‌های لیزینگ غیرربوی بودن آن است. در لیزینگ، موضوع بهره مطرح نیست و موجر (لیزینگ) برای تجهیزات و یا دستگاه‌ها و ماشین‌آلاتی که اجاره می‌دهد، اجاره‌بهای عادلانه‌ای که شامل هزینه بهره‌برداری از کالا است را به‌صورت اقساط از مستأجر دریافت می‌کند. این امر از نظر بانکداری بدون ربا کاملا پذیرفته است و منطبق با موازین فقهی و اسلامی و بانکداری بدون رباست.
نکته بعدی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که لیزینگ خاصیت ضد تورمی دارد، به جهت اینکه پرداخت مستقیمی را به مشتری انجام نمی‌دهد و با تولیدکننده کالا در ارتباط است، خاصیت ضد تورمی بودن آن برای مردم و اقتصاد جذاب است. زمانی که از لیزینگ تجهیزاتی استفاده می‌کنید خود آن وسیله خاصیت وثیقه بودن دارد، زمانی که شما برای دریافت تسهیلات به بانک مراجعه می‌کنید باید تضامینی نظیر وثیقه ملکی یا ضمانت‌نامه بانکی ارائه دهید اما در لیزینگ تجهیزات متعلق به لیزینگ است و لیزینگ مالک آن است و به‌صورت اجاره در اختیار شما قرار می‌دهد و دیگر نیازی به تأمین وثیقه وجود ندارد. اما در کنار مزایا لیزینگ هم معایب و محدودیت‌هایی دارد. لیزینگ‌ها محدودیت‌هایی نظیر تأمین منابع مالی را دارند. شرکت‌های لیزینگ در ابتدای تاسیس بر اساس استانداردی که بانک مرکزی تعریف کرده است با حداقل ۱۰ میلیارد تومان سرمایه ثبتی وارد می‌شوند این ۱۰ میلیارد پاسخگوی نیازهای امروز جامعه نیست، تأمین مالی برای شرکت‌های لیزینگ فرایند سختی است. محدودیت دیگری که وجود دارد لیزینگ صرفا در قالب دو عقد امکان انعقاد قرارداد دارد یکی اجاره به شرط تملیک و دیگری عقد فروش اقساطی که این محدودیت باعث شده شما نتوانید در حوزه‌های مختلف وارد شوید.
* لیزینگ مناسب‌تر است یا خرید مستقیم یک دارایی؟
استفاده از لیزینگ‌ها مناسب‌تر از خرید مستقیم یک دارایی است، زمانی که قصد خرید دارایی در حجم مبلغ بالاتری را دارید، نقش لیزینگ کاملا مشهود و به چشم می‌آید بطور مثال اگر هدف خرید یک خودرو ۱۰ میلیاردی باشد ممکن است توان پرداخت ۱۰ میلیارد را نداشته باشید لیزینگ اینجا کمک می‌کند شما با پرداخت یک مبلغ مشخص اقساط ماهانه در مدت زمان قرارداد معین، از آن محصول استفاده کنید یکی دیگر از قابلیت‌های لیزینگ که اگر به روش صحیحی اجرا شود این است که لیزینگ مالک آن دارایی است و مشتری استفاده کننده و بهره بردار آن است (اجاره عملیاتی) که می‌تواند در حین قرارداد دارایی را به لیزینگ بازگرداند و از محصول جدید و بروز تر استفاده کند در واقع با استفاده از لیزینگ حجم زیادی از منابع که قرار بود صرف خرید یک دارایی شود در جای دیگر صرف و استفاده می‌شود و با یک عدد معین که اقساط ماهانه است دارایی را اجاره می‌کنند.
شماره ۵۲۳ هفته نامه اطلاعات بورس