فناوریهای نانو، به ویژه نانوپوششها، در سالهای اخیر در صنایع مختلف ایران تأثیر چشمگیری داشتهاند. طبق گزارشهای ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، حجم بازار نانوپوشش در ایران در سال گذشته به 250 هزار میلیارد ریال رسید. این بازار شامل فناوریهای مختلفی مانند رسوبدهی فیزیکی بخار (PVD)، اسپری نانوذرات، پوشش تبدیلی، آندایز کردن و سایر فناوریها است.
فناوری غالب در بازار نانوپوشش ایران، رسوبدهی فیزیکی بخار (PVD) است که سهم 97.8 درصدی را به خود اختصاص داده است. PVD به دلیل دقت بالا، ایجاد لایههای مقاوم و کیفیت پوششدهی مطلوب، بیشترین استفاده را در صنایع مختلف دارد. این فناوری به تأمین پوششهای یکنواخت و بسیار نازک را در زمینههای مختلف، از جمله دکوراسیون داخلی، خودروسازی، جواهرات و لوازم خانگی، کمک میکند.
نانوپوششها بهطور عمده برای اهداف تزئینی (74.5%) استفاده میشوند. این امر نشاندهنده تقاضای بالا برای بهبود ظاهر و دوام محصولات است. ویژگیهای دیگر مهم نانوپوششها شامل بازتابندگی (22%), مقاومت خوردگی (2.2%) و مقاومت سایش (1.3%) هستند.
با توجه به اهمیت زیبایی ظاهری محصولات در صنایع مختلف، نانوپوششهای تزئینی به ویژه از فناوری PVD، به محصولات جلوهای زیبا و مدرن میبخشند. علاوه بر زیبایی، این نانوپوششها مقاومت بالایی در برابر سایش، خوردگی و اکسیداسیون دارند و باعث میشوند محصولات برای مدت طولانیتری ظاهر اولیه خود را حفظ کنند.
روند رشد صنعت نانوپوشش در ایران حاکی از رشد قابلتوجهی است. این حوزه دارای 90 شرکت تولیدی و خدماتی است که 97 دستگاه پوششدهی را در کشور در حال استفاده دارد. همچنین، صادرات نانوپوششهای ایرانی به 200 میلیون دلار رسیده است، نشاندهنده افزایش رقابتپذیری ایران در حوزه فناوریهای نانو است.
با این حال، این صنعت با چالشهایی روبرو است. نیاز به توسعه زیرساختها، رقابت بینالمللی و آگاهی محدود از مزایای نانوپوششها از جمله چالشهای موجود است. با اتخاذ راهبردهای مناسب و افزایش سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه، حمایتهای دولتی و گسترش صادرات، این صنعت میتواند به یکی از مزیتهای رقابتی اقتصاد ایران تبدیل شود.
تصمیم دولت برای حمایت از این صنعت میتواند نقشی بهسزا در گسترش نانوپوششها در ایران ایفا کند. همچنین، لازم است تا مصرفکنندگان اطلاعات بیشتری در مورد مزایای نانوپوششها دریافت کنند تا تقاضا برای محصولات با این فناوری افزایش یابد.