بیدارشدن سیاه‌چاله حیرت‌انگیز آنسکی: جهان ابرنواخترشناسان را به چالش می‌کشد
در فوریه ۲۰۲۴، لورنزا هرناندز-گارسیا، دانشمند دانشگاه والپارایسو در شیلی، شروع به شناسایی انفجارهای اشعه ایکس منظم‌تری در سیاه‌چاله آنسکی کرد. این رویدادهای نادر به ستاره‌شناسان فرصت داد تا ابزارهای مدرن خود را از جمله تلسکوپ فضایی ایکس‌ام‌ام نیوتن، تلسکوپ‌های چاندرا، نایسر و سوئیفت را برای بررسی این سیاه‌چاله به کار بگیرند. هرناندز-گارسیا و همکارانش متوجه شدند که سیاه‌چاله پدیده‌ای به نام “فوران شبه‌دوره‌ای” (QPE) را نشان می‌دهد که پیش از این در هیچ سیاه‌چاله‌ای دیده نشده بود.
فوران‌های شبه‌دوره‌ای رویدادهای کوتاه‌مدت و پرشوری هستند که نخستین بار در سیاه‌چاله‌ای مشاهده می‌شوند که به نظر می‌رسد در حال بیدارشدن است. هرناندز-گارسیاگفت: “ما هنوز نمی‌دانیم چه چیزی باعث این پدیده‌ها می‌شود. بررسی آنسکی به ما کمک خواهد کرد تا درک بهتری از سیاه‌چاله‌ها و نحوه تکامل آن‌ها پیدا کنیم.”
با مقایسه دو مرحله مختلف، ستاره‌شناسان توانسته‌اند مقدار انرژی آزادشده توسط آنسکی را در دوره‌های فعال‌تر آن محاسبه کنند. در حالی که سیاه‌چاله‌ها به طور حتم هر چیزی را که به دام می‌اندازند، نابود می‌کنند، اجسام هنگام نزدیک‌شدن به این غول‌ها رفتار متفاوتی از خود نشان می‌دهند. به عنوان مثال، یک ستاره معمولاً به یک دیسک داغ و روشن که به آن “قرص برافزایشی” می‌گویند، تبدیل می‌شود. بیشتر ستاره‌شناسان بر این باورند که وقتی سیاه‌چاله‌ها به جسمی نسبتاً کوچک مانند ستاره یا حتی سیاه‌چاله‌ی کوچک‌تر با قرص برافزایشی برخورد می‌کند، فوران شبه‌دوره‌ای تولید می‌کنند. اما در مورد آنسکی، هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که آن را به مرگ یک ستاره مرتبط کند.
جوهین چاکرابورتی، دانشجوی دکتری MIT و یکی از نویسندگان مطالعه، گفت: “انفجارهای اشعه ایکس آنسکی ده برابر طولانی‌تر و درخشان‌تر از آن چیزی است که از یک فوران شبه‌دوره‌ای معمولی مشاهده کرده‌ایم. هر یک از این فوران‌ها صد برابر بیشتر از آنچه که در جاهای دیگر دیده‌ایم، انرژی آزاد می‌کنند. فوران‌های آنسکی همچنین طولانی‌ترین تناوب مشاهده‌شده تاکنون، با حدود ۴٫۵ روز را نشان می‌دهند.”
اکنون ستاره‌شناسان باید به دنبال توضیحات جدیدی برای رفتار غیرمعمول آنسکی باشند. یکی از نظریه‌ها پیشنهاد می‌کند که قرص برافزایشی ممکن است ناشی از گاز کهکشانی نزدیک باشد که توسط سیاه‌چاله کشیده شده است، نه برخورد یک ستاره. اگر این فرضیه درست باشد، آنگاه اشعه‌های ایکس ممکن است از شوک‌هایی پرانرژی ناشی شده باشند که دراثر عبور مکرر یک جرم کیهانی کوچک از درون دیسک گازوغبار و برهم‌زدن مواد مداری ایجاد می‌شوند.
در حال حاضر، ستاره‌شناسان مدل‌های بیشتری از فوران شبه‌دوره‌ای دارند تا داده‌های مربوط به رویدادهای واقعی. اما با بیدارشدن آنسکی، این وضعیت ممکن است به زودی تغییر کند. هرناندز-گارسیا گفت: “ما هنوز نمی‌دانیم چه چیزی باعث این پدیده‌ها می‌شود. بررسی آنسکی به ما کمک خواهد کرد تا درک بهتری از سیاه‌چاله‌ها و نحوه تکامل آن‌ها پیدا کنیم.”
مطالعه ۱۱ آوریل در مجله Nature Astronomy منتشر شد.