موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات با آمریکا بهخوبی روشن است. هیچگونه گفتوگویی درخصوص مسائل غیر هستهای صورت نمیگیرد. با این حال، اخیراً نماینده آمریکا در مذاکرات، ویتکاف، اعلام کرده است که ایران باید درخصوص برنامه موشکی خود شفافسازی کند. این اظهارنظر با توجه به موضع صریح و قاطع جمهوری اسلامی ایران، ارزش و اهمیت چندانی ندارد. چرا که تهران به هیچوجه حاضر به گفتوگو درباره مسائل دفاعی از جمله توان موشکی خود نیست.
این پرسش مطرح میشود: چرا ویتکاف با علم به این موضع محکم ایران، چنین اظهاراتی را مطرح کرده است؟ به نظر میرسد دلیل آن به بازتاب داخلی مذاکرات در آمریکا مربوط باشد. پس از بازگشت ویتکاف از دور نخست گفتوگوها، رسانههای آمریکایی گزارش دادند که ایران با دست برتر در مذاکرات حاضر شد و در واقع، این آمریکا بود که شکست خورد. احتمالاً ویتکاف برای جبران این فضا و کاستن از فشارهای داخلی، این موضعگیری را انجام داده است.
در هر صورت، واقعیت این است که ایران در چارچوب این مذاکرات، به هیچ وجه پذیرای طرح مسائل فراتر از پرونده هستهای نخواهد بود. باید منتظر ماند و دید که در دور دوم مذاکرات، که شنبه آینده برگزار خواهد شد، موضع رسمی نماینده آمریکا چگونه خواهد بود. پیشبینی میشود تا پیش از آغاز دور دوم، اظهارات ضدایرانی بیشتری از سوی مقامهای آمریکایی شنیده شود. اما آنچه اهمیت دارد، محتوای نهایی مذاکرات و توافقات رسمی میان طرفین است.
ایران بهصراحت مواضع خود در حوزه دفاعی را به طرف آمریکایی اعلام کرده و مقامات آمریکایی نیز بهخوبی میدانند که مرزهای گفتوگو کجاست. آنچه برای ایران «خط قرمز» محسوب میشود، هرگز موضوع مذاکره نخواهد گرفت.
این برآورد با توجه به موضعی که ایران در مذاکرات اتخاذ کرده است، بهلحاظ سیاسی و منطقهای مهم است. ایران به شدت تأکید بر این دارد که هر گونه مذاکره و توافق باید بر اساس مفاد برجام و بدون طرح موضوعهای فراتر از هسته، صورت بگیرد. این موضع از زیر سطح حمایت مقامات عالی رتبه ایران قرار دارد و به قویترین شکل ممکن در مذاکرات و گفتوگوها با طرف مقابل مورد توجه قرار گرفته است.
بنابراین، در این تلعبحث، باید دید که آیا آمریکا در دور دوم مذاکرات، مواضع خود را عوض کرده و بر روی مزایای توافق عملی تمرکز خواهد کرد یا خیر. زیرا آمریکا برای جبران شکست در دور نخست مذاکرات، اظهارات و درگیریهای بیشتر را خواهد بهتفاوت آورد و به حاشیه خواهد انداخت.
اما بازتاب داخلی مذاکرات در آمریکا و سعی در جبران شکست و کاستن از فشارهای داخلی، ممکن است آمریکا را به سمتگیری سختگیرانهتری در مذاکرات سوق دهد. در این صورت، ممکن است ایران مواضع خود را در مورد هسته و غیر هسته зміایی کند و به راهی دیگر برای مذاکرات و توافقات قدم بردارد.
اما نتیجه این درگیریها و اظهارات، این است که ایرانیها بههنگام مذاکرات، باید بسیار هوشیار و طمیع باشند و به هویت و هویت همیشگی ایران بر تنهایی و استقلال قطور انقلاب، به شکلی که در تمامی موارد پررنگ و غلغلک ساز است، پایبند شوند.
سرانجام، مهم این است که آیا آمریکاییها در مذاکرات موضع خود را عوض میکنند و از گفتوگو درخصوص موضوعات فراتر از هسته به دور افتادهاند یا خیر.