نابرابری ثروت در جوامع انسانی هزاران سال پیش از اختراع خط یا ظهور تمدن‌های باستانی آغاز شده است. این یافته بر اساس یک مطالعه جدید، که با هدایت تیم کوهلر، باستان‌شناس در دانشگاه ایالتی واشنگتن، انجام شده است، استنباط می‌شود. این پژوهش نظرات رایج درباره منشأ نابرابری را زیر سؤال می‌برد.
محققان این تحلیل را بر اساس بررسی بیش از 47 هزار بنای مسکونی در 1100 محوطه باستانی از نقاط مختلف جهان انجام داده‌اند. در این بررسی، اندازه خانه‌ها به عنوان شاخصی برای اندازه‌گیری ثروت مورد استفاده قرار گرفته است.
برخی از مردم تصور می‌کنند که نابرابری با شکل‌گیری نخستین امپراتوری‌های بزرگ، مانند مصر یا بین‌النهرین، مرتبط است. اما یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که نابرابری ثروت تقریباً 1500 سال پس از آغاز کشاورزی در ساختار جوامع شکل گرفته است. رشد جمعیت، رقابت بر سر منابع زمین و گسترش ساختارهای سلسله‌مراتبی از عوامل اصلی این روند بوده‌اند.
کوهلر می‌گوید: “بسیاری از افراد جوامع اولیه را برابرطلب تصور می‌کنند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که نابرابری خیلی زودتر از آنچه انتظار می‌رفت پا گرفت. این فرایند تدریجی بوده و در پاسخ به رشد جمعیت، گسترش سکونت‌گاه‌ها و محدود شدن منابع شکل گرفته است.”
از کشاورزی تا تمرکز قدرت
در بحبوحه بررسی‌ها، کشاورزی نقطه‌ای برای آغاز تغییرات گسترده در جوامع انسانی به نظر می‌رسد. تحولاتی که در سبک زندگی انسان‌های اولیه رخ داد، رفته‌رفته زمینه‌ساز شکاف طبقاتی شد. با گسترش روستاهای کشاورزی، زمین به منبعی کمیاب تبدیل شد و رقابت بر سر آن، به نوآوری‌هایی مانند کرت‌بندی و سامانه‌های آبیاری برای افزایش بهره‌وری انجامید. این نوآوری‌ها ضمن افزایش بهره‌وری، ثروت را در دست گروهی محدود متمرکز کردند.
در طول زمان، سکونت‌گاه‌های بزرگ‌تری به‌عنوان مراکز فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی پدید آمدند که در آن‌ها، ثروت در دست شمار اندکی از خانواده‌ها متمرکز شد. نابرابری ثروت به‌ویژه در سکونت‌گاه‌های پرجمعیت مشهودتر بود و این نوع جوامع، الگوی نابرابری را آشکارتر از جوامع کوچک‌تر به نمایش گذاشتند.
در گام بعد، تحول اساسی اتفاق افتاد. با پیشرفت تدریجی کشاورزی، باید شاهد شکل‌گیری جوامع بیشتری باشیم که در معنا و فلسفه زندگی‌شان، از همان کهنه وارد شده باشند. از نگاه دیگر، بشر توانسته مدت زیادی است که ساکن و تهیهٔ معیشت اش از بیشتر خوراکی‌های حاصل از زمین بهره‌مند شود و دارای زندگی Stable است.
از نظر دیگر به وجود آمدن کشاورزی و مدرن شدن بشریت، نه تنها کمکی در تسهیل اشتغال نداشته، بلکه آلوده بر روی جوامع بشر شده است.