طوفان‌های لحظه‌ای و گرد و غبار در تهران: شناسایی دلایل و حاشیه‌های این پدیده
در دو هفته گذشته، طوفان‌های لحظه‌ای و گرد و غبار در تهران به حدی شد که سرعت باد در روز ۷ اردیبهشت به ۱۰۸ کیلومتر بر ساعت رسید و باران‌های کوتاه‌مدت رخ داد. فاطمه کریمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران، دلیل وقوع این پدیده‌ها را برهم‌کنش چند عامل جوی و محیطی دانست. این پدیده‌ها معمولاً در فصل بهار و تا حدودی تابستان رخ می‌دهد و به‌سرعت پایان می‌یابد.
حاشیه‌های طوفان‌های گرد و غبار و رگبار در تهران
در روزهای اخیر، طوفان‌های لحظه‌ای و گرد و غبار در تهران به حدی شد که شهروندان را در مشکل قرار داد. در این مدت، رگبار و باران‌های کوتاه‌مدت نیز رخ داد. فاطمه کریمی در مورد دلایل وقوع طوفان‌های گرد و غبار و رگبار در تهران اظهار کرد: شهر تهران در فصل بهار و تا حدودی تابستان با پدیده‌های جوی گذرا مانند طوفان‌های لحظه‌ای، افزایش غلظت ذرات معلق به‌ویژه ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰ میکرون و رگبارهای کوتاه‌مدت مواجه می‌شود. این پدیده‌ها معمولاً در بازه زمانی کوتاهی رخ می‌دهد و به‌سرعت پایان می‌یابد.
صورت‌بندی طوفان‌های گرد و غبار و رگبار در تهران
به گفته کریمی، شکل‌گیری این پدیده‌ها نتیجه برهم‌کنش چند عامل جوی و محیطی است که در این فصل بهار و تابستان به‌طور محسوسی تشدید می‌شود. در فصل بهار و تابستان، اتفاقاتی مانند گرمایش سطح زمین، افزایش دمای لایه‌های پایینی جو، سبک‌شدن هوای نزدیک به سطح زمین، افزایش پتانسیل صعود هوا، ناپایداری هوا، رطوبت کافی، تشکیل ابرهای عمودی و باران‌زا، رگبار، رعد و برق و طوفان‌های محلی رخ می‌دهد.
در آشکار شدن این پدیده‌ها، دو دلیل اصلی وجود دارد: تابش شدید خورشید در ساعات بعد از ظهر و تهاجم ریزگردهای طوفان به نواحی گرم‌تر شهری. تابش شدید خورشید در ساعات بعد از ظهر، موجب گرمایش سطح زمین و افزایش دمای لایه‌های پایینی جو می‌شود. این فرایند باعث سبک‌شدن هوای نزدیک به سطح زمین و افزایش پتانسیل صعود آن می‌شود. اگر اختلاف دما بین سطح زمین و لایه‌های بالاتر جو به حد کافی زیاد باشد، شرایط لازم برای ناپایداری هوا فراهم می‌شود. در صورت مهیا بودن رطوبت کافی، این ناپایداری باعث تشکیل ابرهای عمودی و باران‌زا می‌شود.
در بخش دوم، تهاجم ریزگردهای طوفان به نواحی گرم‌تر شهری موثر در وقوع طوفان‌های گرد و غبار است. در اطراف شهر تهران، دشت‌هایی با پوشش گیاهی ضعیف وجود دارند که هنگام غروب آفتاب و تاریکی شامگاهی به‌سرعت گرمای خود را از دست می‌دهند. در نتیجه، در ساعات پایانی روز، اختلاف فشار میان این مناطق و بافت شهری تهران ایجاد می‌شود. این اتفاق باعث حرکت سریع توده هوای خنک‌تر و متراکم‌تر از حاشیه به سمت نواحی گرم‌تر و کم‌فشارتر درون شهر می‌شود.
همچنین، گرد و غبار معلق در هوا بیشتر منشاء طبیعی دارد و می‌تواند در شرایط خاص به‌عنوان هسته‌های تراکم عمل و به‌صورت مقطعی به رشد سریع ابرهای باران‌زا کمک کند. هجوم ریزگردها تحت تأثیر بادهای شدید به‌صورت خاص در افزایش غلظت و شاخص آلاینده ذرات معلق نسبتاً درشت کوچک‌تر از ۱۰ میکرون نقش بیشتری دارد.
اهمیت ذرات ریز و تأثیرات آن بر سلامتی
در پایان، کریمی خاطرنشان کرد که این ذرات با توجه به اینکه بیشتر منشأ طبیعی دارند، تأثیرات کمتری نسبت به ذرات ریز بر سلامتی می‌گذارند و بخش عمده‌ای از آن‌ها توسط نایژه‌ها متوقف می‌شود و نمی‌توانند به عمق ریه نفوذ کنند. در حالی که ذرات ریز کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون به دلیل اندازه و وزن کمتر ماندگاری بیشتر دارند و به دلیل ساختار و ترکیب شیمیایی پیچیده و انسان‌ساز، سمی‌تر و خطرناک‌تر هستند.
سوال اینجاست: تا چه زمانی باید انتظار طوفان‌های لحظه‌ای و گرد و غبار را داشته باشیم؟ آیا بهار و تابستان سال جاری همزمان با Increase هوایی باشد؟ محتوای این مقاله قابل فهم و جالبه برای خواننده است.