بیماری گال (Scabies) که در فارسی به آن جرب نیز گفته می‌شود، یک عفونت پوستی بسیار مسری است که توسط انگل میکروسکوپی به نام سارکوپتس اسکابئی (Sarcoptes scabiei) ایجاد می‌شود. این انگل با حفر تونل‌های زیرپوستی، باعث خارش شدید و بثورات پوستی می‌گردد. در این مقاله به طور مفصل به بررسی علائم بیماری گال، منشأ آن، عوارض احتمالی، روش‌های درمان و پیشگیری می‌پردازیم.
عامل بیماری گل چیست؟
انگل سارکوپتس اسکابئی (Sarcoptes scabiei var. hominis) یک موجود میکروسکوپی از خانواده کنه‌ها است که به عنوان عامل اصلی بیماری گال شناخته می‌شود. این انگل یکی از قدیمی‌ترین انگل‌های شناخته شده است که به طور اختصاصی انسان را آلوده می‌کند.
ویژگی‌های فیزیکی انگل:
- اندازه بسیار کوچک (0.2 تا 0.4 میلی‌متر)
- بدن گرد و پوشیده از موهای ریز
- 4 جفت پا در نمونه‌های بالغ
- رنگ شفاف تا سفید کرمی
- فقط با میکروسکوپ قابل مشاهده است
چرخه زندگی انگل:
- جفت‌گیری: روی سطح پوست انجام می‌شود
- حفر تونل: ماده بالغ پس از جفت‌گیری روزانه 0.5 تا 5 میلی‌متر در پوست پیشروی می‌کند
- تخم‌گذاری: روزانه 2-3 تخم در تونل‌ها گذاشته می‌شود
- تخم‌ها: بعد از 3-4 روز تفریخ می‌شوند
- لاروها: به سطح پوست می‌آیند و در فولیکول‌های مو بالغ می‌شوند
- بلوغ: کل چرخه در 10-14 روز کامل می‌شود
نحوه آلوده‌سازی پوست:
- انگل ماده با ترشح آنزیم‌هایی لایه شاخی پوست را حل می‌کند
- تونل‌های مشخصی در اپیدرم ایجاد می‌کند
- مدفوع انگل (scybala) باعث واکنش التهابی می‌شود
- هر انگل ماده 4-6 هفته زنده می‌ماند
ویژگی‌های منحصر به فرد:
- می‌تواند تا 36 ساعت خارج از بدن انسان زنده بماند
- در دمای زیر 20 درجه سانتی‌گراد غیرفعال می‌شود
- با آب گرم (50 درجه) به سرعت از بین می‌رود
- فقط انسان میزبان طبیعی این گونه خاص است
تفاوت با گونه‌های حیوانی:
گونه‌های مشابه در حیوانات (مثل سگ‌ها) معمولاً نمی‌توانند در انسان چرخه زندگی کامل داشته باشند و فقط باعث گال گذرا می‌شوند.
نکته تشخیصی: مشاهده انگل، تخم‌ها یا مدفوع آن در آزمایش میکروسکوپی پوست، قطعی‌ترین روش تشخیص بیماری گال است.
بیماری گال از کجا میاد؟ (منشأ و راه‌های انتقال)
بیماری گال عمدتاً از طریق تماس مستقیم پوستی طولانی‌مدت با فرد آلوده منتقل می‌شود. این بیماری در مکان‌های شلوغ و پرتراکم به راحتی گسترش می‌یابد. راه‌های اصلی انتقال عبارتند از:
✅ تماس پوستی نزدیک (مانند دست دادن طولانی، رابطه جنسی، یا خوابیدن در یک تخت مشترک)
✅ استفاده از لباس، حوله یا ملحفه آلوده (انگل می‌تواند تا ۲-۳ روز روی پارچه زنده بماند)
✅ انتقال در محیط‌های عمومی مانند استخرها، خوابگاه‌ها، زندان‌ها و خانه‌های سالمندان
🔹 چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
- کودکان و سالمندان (به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر)
- افرادی که در محیط‌های شلوغ زندگی می‌کنند
- بیماران مبتلا به ایدز یا نقص ایمنی
علائم بیماری گال (نشانه‌های شایع و مناطق درگیر)
علائم گال معمولاً ۲ تا ۶ هفته پس از آلودگی ظاهر می‌شوند، اما در افرادی که قبلاً مبتلا شده‌اند، ممکن است زودتر (۱-۴ روز) بروز کنند. مهم‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
۱. خارش شدید، به‌ویژه در شب
🔸 خارش ناشی از گال معمولاً شب‌ها بدتر می‌شود و می‌تواند آنقدر شدید باشد که خواب فرد را مختل کند.
۲. بثورات پوستی و جوش‌های قرمز
🔸 ضایعات پوستی اغلب به شکل جوش‌های کوچک، قرمز و پراکنده در نواحی زیر دیده می‌شوند:
- بین انگشتان دست
- مچ دست و آرنج
- زیر بغل
- کشاله ران و ناحیه تناسلی
- کمر و باسن
۳. خطوط خاکستری یا قرمز روی پوست (تونل‌های گال)
🔸 این خطوط کوتاه و نازک هستند و نشان‌دهنده مسیر حرکت انگل در زیر پوست می‌باشند.
۴. زخم و عفونت ثانویه
🔸 در صورت خاراندن زیاد، ممکن است پوست زخم شده و به عفونت باکتریایی (مانند زردزخم) منجر شود.
بیماری گال در ناحیه تناسلی مردان
🔹 در مردان، گال می‌تواند باعث التهاب، جوش‌های چرکی و خارش شدید در بیضه‌ها و آلت تناسلی شود. در صورت عدم درمان، احتمال گسترش عفونت وجود دارد.
تصاویر بیماری گال (تشخیص بصری)
برای تشخیص دقیق‌تر، مشاهده عکس بیماری گال در بزرگسالان و تصاویر بیماری گال در ناحیه تناسلی می‌تواند کمک کننده باشد. این تصاویر معمولاً موارد زیر را نشان می‌دهند:
- جوش‌های قرمز و پراکنده
- خطوط نامنظم روی پوست (تونل‌های گال)
- التهاب و قرمزی در نواحی مبتلا
📌 توجه: تشخیص نهایی باید توسط پزشک متخصص پوست انجام شود، زیرا گال ممکن است با اگزما یا حساسیت اشتباه گرفته شود.
آیا بیماری گال خطرناک است؟ (عوارض احتمالی)
در بیشتر موارد، گال یک بیماری خوش‌خیم است، اما در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:
🔴 عفونت‌های باکتریایی ثانویه (مانند زردزخم یا سلولیت)
🔴 اگزمای پوستی (درماتیت شدید ناشی از خارش مداوم)
🔴 گال نروژی (پوسته‌ای) – یک نوع شدید گال که در افراد با نقص ایمنی دیده می‌شود و بسیار مسری است.
طول درمان بیماری گال و روش‌های مؤثر
درمان گال معمولاً شامل داروهای موضعی و گاهی خوراکی است. روند درمان به شرح زیر است:
۱. لوسیون لیندان ۱٪ (Lindane Lotion)
🔸 این دارو یک کشنده قوی انگل است، اما به دلیل عوارض احتمالی (مسمومیت عصبی)، فقط در موارد مقاوم تجویز می‌شود.
۲. کرم پرمترین ۵٪ (Permethrin)
🔸 یکی از موثرترین درمان‌های گال است که باید از گردن به پایین استفاده شود و پس از ۸-۱۴ ساعت شسته شود.
۳. قرص ایورمکتین (Ivermectin)
🔸 در موارد شدید یا گال نروژی، پزشک ممکن است این داروی خوراکی را تجویز کند.
⏳ طول درمان بیماری گال:
- خارش ممکن است تا ۴ هفته پس از درمان ادامه یابد، حتی اگر انگل از بین رفته باشد.
- تمام افراد در تماس با بیمار باید همزمان درمان شوند تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود.
پیشگیری از بیماری گال
برای جلوگیری از ابتلا یا انتشار گال، این اقدامات را انجام دهید:
✅ شست‌وشوی لباس‌ها، ملحفه‌ها و حوله‌ها در آب داغ (۶۰°C)
✅ عدم استفاده مشترک از وسایل شخصی (شانه، لباس، روتختی)
✅ اجتناب از تماس پوستی با افراد آلوده تا زمان کامل درمان
سخن پایانی
بیماری گال یک مشکل پوستی آزاردهنده اما قابل درمان است. در صورت مشاهده علائم بیماری گال مانند خارش شبانه و جوش‌های قرمز، به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. با تشخیص به موقع و استفاده از لوسیون لیندان یا کرم پرمترین، می‌توان این بیماری را به طور کامل درمان کرد.
📌 اگر به دنبال اطلاعات بیشتر درباره گال پوستی چیست یا بیماری پوستی گال هستید، با یک متخصص مشورت کنید.
🔹 آیا شما یا اطرافیانتان تجربه ابتلا به گال را داشته‌اید؟ نظرات و سوالات خود را با ما در میان بگذارید.
منبع بیماری گال چیست مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا
داروخانه شبانه روزی اینترنتی امید
source